“Zo vertelt deze roman, ook al speelt hij zich af in een onbelangrijke regio in het Oosten van Duitsland, waar een paar decennia geleden nog een dictatuur heerste, over een mens die weigert bij te leren en die probeert alle ervaringen te vermijden die haar wereldbeeld aan het wankelen zouden kunnen brengen. En zulke mensen zijn er overal, op de hele wereld,” schrijft Schalansky. Zo is het maar net! Recensie door Enno Nuy.
Kamala Harris' campagne draait om het thema vrijheid, dat de rode draad vormt door alle belangrijke onderwerpen heen. Door vrijheid centraal te stellen, kan ze een breed scala aan kiezers aanspreken en verenigen. Het is te hopen dat Harris de populistische wind die Trump met alle kracht liet waaien, kan doen omslaan naar een hernieuwd geloof in vrijheid, wederzijds respect en samenwerking.
Bregman behoort tot de groep van vooruitgangsoptimisten. De kritiek is dan dat die optimisten te naïef zouden zijn door bijvoorbeeld te geloven dat technologie de wereldproblemen vanzelf gaat oplossen. Maar Bregman maakt heel duidelijk dat die technologische innovaties niet vanzelf komen. Ze komen van mensen met morele ambitie. Recensie door Stijn Bruers.
Ik ben sinds een week lid van De Vrije Gedachte. Enkele weken geleden vroeg de voorzitter mij of ik Op het scherp van de snede: Vrijdenkersboek 2024 wilde bespreken. Het mocht best een kritische bespreking worden. Dat leek en lijkt mij voor de hand te liggen. Vrijdenken betekent kritisch durven bevragen, niet in de laatste plaats je eigen opvattingen. Recensie door Martin Harlaar.
Het klopt dat we de laatste tien jaar een wereldwijde erosie meemaken van liberaal democratische normen, van groeiende ongelijkheid en milieuschade, maar het liberalisme heeft in de voorbije 50 jaar wel de cultuuroorlog gewonnen. “Het liberalisme is onze poriën binnengedrongen om diepgaand en persoonlijk vorm te geven aan wie we zijn.” Het liberalisme als een manier van leven, nodigt je uit om erin te duiken. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Het zal geen toeval zijn dat Westerman koos voor dieren wier habitat boven de poolcirkel ligt. Daar vinden misschien wel de meest spectaculaire en onheilspellende klimaatveranderingen plaats. Doorheen het gehele boek, alle verhalen bijna, duikt de naam Willem Barentsz op, de Terschellinger die op zoek ging naar de noordelijke doorvaart naar China. Hij zou nooit meer thuiskomen. Recensie door Enno Nuy.
Piet de Moor schreef Met Kafka in Berlijn een bijzonder boek. Het ligt in de lijn van zijn onvolprezen Schemerland. Stemmen uit Midden-Europa en het fascinerende Berlijn, leven in een gespleten stad waarin hij de onvoorstelbare catastrofe die de nazi’s hebben aangericht, zo indringend beschrijft. De Moors eruditie, oog voor detail en soms bijtende spot maken zijn boeken zo aantrekkelijk. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De ontdekking van de wereld gaat over het leven, het werk en de impact van Hannah Arendt op het hedendaagse denken en dit aan de hand van ervaringen in haar leven. Die lopen opvallend gelijk met de dramatische gebeurtenissen van de vorige eeuw zoals het nazisme, de Endlösung en de Koude Oorlog. Peter Venmans ontleedt haar joods bewustzijn, haar relatie met Martin Heidegger, over Adolf Eichmann en de positionering van haar filosofie tegenover het liberalisme en het conservatisme. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De uitdagingen van de toekomst gaan niet alleen over economische vooruitgang, maar over het creëren van een samenleving die zowel duurzaam als rechtvaardig is. Dit vereist gedeelde inspanningen, een herverdeling van macht, en een democratische basis die elke stem telt. De tijd om te handelen is nu; laten we kiezen voor een toekomst waarin niemand wordt achtergelaten.
‘Het nationalisme beweert dat het liberalisme de machtigen vertegenwoordigt. In feite is het liberalisme het schild dat de machtelozen beschermt. Het vormt de bescherming voor diegenen die geen andere verdediging hebben. Wanneer dat niet lukt, blijft niks over. We hebben dit in het verleden gezien. En we zien het nu weer,’ zo besluit Ian Dunt zijn indrukwekkende boek How To Be A Liberal dat door elke liberaal zou moeten gelezen worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De groeiende polarisatie in de Amerikaanse politiek, onder meer aangewakkerd door de radicalisering van de conservatieve basis, legt een cruciaal probleem bloot: conservatief extremisme heeft zich weten te verankeren en is doorgedrongen in beleidsbeslissingen. De meeste Trump-aanhangers (69%) willen nu dat de Bijbel op zijn minst enige invloed zou hebben op de wetten van de VS.
Wij liberalen stellen prijs op transparantie. Dat het in het Antwerps vastgoedwezen ontbreekt aan ‘beschotten’ tussen economie en politiek, betreuren wij. Die beschotten vormen namelijk een noodzakelijke scheiding van de machten die bijdragen tot meer transparantie, ‘accountability’ én democratie. Recensie door Jan-Willem Geerinck.
In zijn boek Liberalisme. Het verhaal van een idee schetst journalist Edmund Fawcett een fascinerend beeld van de opkomst, de tijdelijke ondergang, de wederopstanding en de actualiteit van het liberale denken. Dat het liberalisme kon doorbreken is een wonder op zich. De essentie ervan is immers het recht op zelfbeschikking van elke mens tegen elke totalitaire, religieuze of collectivistische onderdrukking. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Zowel socialisten als liberalen delen de droom van een betere wereld. Ze geloven, in tegenstelling tot pessimisten die vooral te vinden zijn onder religieuze conservatieven, dat de mens in staat is om daarvoor te zorgen. Popper was het daarmee eens, maar waarschuwde dat veel dromen voor een betere wereld geleid hebben tot de hel. Hij keerde zich dus tegen revoluties en kant-en-klare oplossingen omdat die nooit rekening houden met de effecten van hun handelen op de mens zelf. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Elke handeling wordt teruggekaatst door anderen en de mens is voortdurend bezorgd hoe de anderen op hem reageren. Deze vaststelling vormt de kern van Adam Smith’s boek The Theory of Moral Sentiments waarin hij op zoek gaat naar het ontstaan en het functioneren van de moraal. Daarin zijn de behoefte aan sympathie en de angst op afkeuring steeds aanwezig. Smith ziet de moraal als resultante van een aanpassingsmechanisme van de individuele gevoelens. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Tom Van Grieken is ervan overtuigd dat extreemrechts bij de lokale verkiezingen op 13 oktober 2024 het cordon sanitaire zal breken en mee aan de macht zal komen. De strijd om dat niet te laten gebeuren, is de belangrijkste uitdaging voor de komende maanden. Maar ook op lange termijn moeten democratische partijen kiezers terugwinnen door onze liberale manier van leven krachtig te verdedigen.
Veel verdwijnt, nodeloos of niet maar er doemen ook nieuwe kennisgebieden op. Hoe zorgvuldig we ook zijn, we kunnen ons nauwelijks verweren tegen verlies en vergeten. Schalansky schrijft: “De cesuur van de dood is het uitgangspunt van erfenis en herinnering”. En ze vervolgt dat in leven zijn nu eenmaal verliezen meemaken betekent. En: “Tenslotte is alles wat er nog is simpelweg dat wat is overgebleven”. Recensie door Enno Nuy.
Alle politieke campagnes hebben één cruciaal punt genegeerd: de snelgroeiende digitale samenleving. En dat is jammer. Een functionele digitale samenleving zal België aanzienlijke voordelen opleveren. We maken een digitale revolutie mee. Het is tijd om wakker te worden. Het belang van kunstmatige intelligentie en opkomende technologieën ligt immers in hun vermogen om onze samenleving en economie drastisch te veranderen.
Wie de doelstellingen van het onderwijs ziet, merkt dat men de laatste decennia onderwijs meer en meer is gaan zien als instrument om de problemen van de samenleving op te lossen. Leerkrachten en leerlingbegeleiders, directieleden, schoolpsychologen en orthopedagogen zijn ‘duivel doe het al’. Dat onderwijs een autonome finaliteit heeft, wordt te vaak vergeten.
Het liberalisme is geen ‘amoreel ieder-voor-zich, maar juist extreem moeilijk en veeleisend, te moeilijk voor iedereen die niet tegen contradicties, complexiteit, diversiteit en de risico’s van vrijheid kan,’ aldus de Letse filosofe Shklar. Geen surfplank-liberalisme dus, maar eerder een sisyfus-liberalisme: voor Shklar moeten we ons iedere dag opnieuw oefenen in het vermijden van alle ondeugden die op ons pad komen.
