All in Essay
In dit essay verhaalt van den Brink over zijn herinneringen aan een treinreis van A naar B, van Amsterdam naar Berlijn. Vanaf de eerste regels realiseer je je dat deze schrijver schrijven kan, een mooie stijl hanteert, iets te zeggen heeft. Het verleden is niet dood, het is niet eens voorbij, schreef Faulkner en van den Brink voegt daaraan toe: “Herinneren doe je namelijk niet in het verleden maar in het hier en nu.” Recensie door Enno Nuy.
Chains of Slavery geeft niet alleen een waarschuwing aan het volk tegen machtsmisbruik van tirannieke machthebbers, maar ook een staalkaart aan mogelijkheden waar die machthebbers op hun beurt juist gebruik van kunnen maken. Alle gevaren voor het volk, zijn dus tegelijk ook kansen voor een tirannieke machthebber. Zou Poetin dit boek van Marat misschien als voorbeeld hebben genomen voor zijn ongebreidelde macht? Recensie Rudy Schreijnders
Binnen exact een maand zal de Liberale Partij een groot congres organiseren dat het orgelpunt moet worden van operatie Liberaal Vuur. Onze voorzitter houdt een vurig pleidooi om een nieuw paradigma voor de liberale partij te creëren. Dit houdt in dat men bij het amenderen moet zorgen dat iedere goedgekeurde stelling uiteindelijk ook een principe vooropstelt die de tand des tijds kan doorstaan.
De tirannie van de meerderheid is altijd een afschrikwekkend beeld geweest voor liberale denkers. Ook John Stuart Mill zag dit in en waarschuwde ervoor dat in een democratie dwang kan uitgeoefend worden doordat meerderheden minderheden in hun vrijheden aantasten. In die zin is democratie nooit volledig verwezenlijkt, maar enkel een systeem om steeds opnieuw de rechten en vrijheden van het individu te beschermen en te bevestigen.
Volgens John Locke bestaat het sociaal contract uit twee onderdelen: een pactum unionis en een pactum subjectionis. Bij het tweede is de koning ook verantwoordelijk om de natuurlijke rechten van de burgers te beschermen. Als de vorst die natuurlijke rechten zelf zou schenden dan heeft het volk het morele recht om tegen de vorst in opstand te komen en de regeerders af te zetten. Het sociaal contract bij Locke is dus, in tegenstelling tot bij Hobbes, geen vrijgeleide aan de vorst om de rechten van de onderdanen op te heffen.
De vrijheid is ondergeschikt aan de plicht om minderbedeelde bij te staan en te helpen. Hiermee is de grens tussen vrijheid en plichten glashelder. De vrijheid is absoluut, maar is geen excuus om mensen in nood te negeren. Dan heerst een ander principe dat sterker is dan de vrijheid. Ik verwijs hiervoor naar John Stuart Mill die het in On Liberty als volgt omschreef. “Niet alleen door zijn handelingen, maar ook door zijn nalatigheid kan iemand een ander leed doen, en in elk van beide gevallen draagt hij met recht de verantwoordelijkheid.”
Liberalisme is in de eerste plaats een manier om de hele samenleving vooruit te duwen. Door kansen te geven aan wie er geen heeft, door de onrechtvaardigheden in het systeem te verhelpen, en door iedereen een stem te geven in het maatschappelijk debat. De historiek van de vrouwenrechten is een voorbeeld, maar ook een metafoor. Overal waar een mens omwille van afkomst, geslacht, geaardheid of huidskleur minder kansen krijgt om zichzelf te ontplooien dan iemand anders, zullen liberalen op de barricaden staan om dat recht te trekken.
De vraag die mij bezighoudt bij het lezen van Hoe koeien mensen redden is of dit boek wappies uit hun hol kan trekken of kan voorkomen dat mensen hun rationaliteit vrijwillig aan de wilgen hangen. De kans dat wappies door argumenten worden overtuigd, is klein. Wappie is een virus van de geest dat soms door de tijd in kracht vermindert waardoor mensen weer op het pad van de rede komen. Maar wie eenmaal is aangetast door het virus van de schijnwaarheid heeft grote kans op recidive als de volgende waanwerkelijkheid zich aandient.
Arendt blijft in mijn ogen een controversieel, maar – en misschien deels juist daarom – een briljant denker. Ik ben op zich dan ook maar wat blij met de vernieuwde aandacht voor haar, zoals voor dit boek Imperialism. Omdat ze al te vaak geciteerd wordt in middens die weinig tot niets met haar ideeën te maken hebben, is de vraag echter hoeveel mensen Arendt werkelijk lezen. De kennis over haar en haar werk lijkt zich grotendeels te beperken tot clichés en uit de context gerukte citaten. En dat is spijtig. Recensie door Astrid Elbers.
Aan de Universiteit Utrecht leren duurzaamheidsonderzoekers in spé over computermodellen die klimaatscenario’s kunnen ‘berekenen’, over stakeholder analyses die verschillende en dikwijls tegenstrijdige behoeften in kaart kunnen brengen en over meetmethoden om een ecosysteem te monitoren. Ik ben één van die onderzoekers in wording, maar zelfs na ruim vijf jaar met mijn neus in de studieboeken te hebben gezeten, heb ik me nooit afgevraagd: ‘Wat is het juiste om te doen?’ – Thyrza Zoons
Hoffer analyseert in zijn werk wat mensen ertoe drijft om zich aan te sluiten bij een politieke, sociale of religieuze massabeweging. Bijzonder is dat hij daarbij niet focust op de ideologie van deze bewegingen, maar op het psychologische profiel van hun aanhangers. Bovendien breekt hij volledig met de dominante academische trends. Zo laat hij Freudiaanse verklaringen, waarop de Amerikaanse psychologie toen nog sterk gebaseerd was, achterwege. Astrid Elbers
…alwaar Kerk en aristocratie hun politieke macht via de christelijke Bijbel legitimeerden. Deze zittende elite begreep al snel dat Spinoza’s monisme het kleed onder hun voeten weg zou trekken. Immers, het monisme ontkent het bovennatuurlijke, en dat was nu precies waarop de christelijke dogma’s waren gevestigd…
Een boek dat een theorie aanbiedt dat politieke deuren opent, dat kan men wel zeggen van ‘De mythe van de staatsschuld’ (2021) van Stephanie Kelton. Daarin wordt de Modern Monetary Theory (MMT) uit de doeken gedaan. Doordat het heersende argument van een overheidsdeficit als domper op meer overheidsuitgaven onderuit gehaald wordt, openen zich onverwachte perspectieven voor een humaner politiek beleid. Essay van Hendrik Vanmassenhove.
Waar onder de ‘bezielende’ leiding van Joseph McCarthy in de jaren vijftig een heksenjacht op communisten en vermeende communisten begon in de Verenigde Staten, zo is er nu een heksenjacht door links. Docenten worden langs een zogenaamde woke maatlat gelegd om te kijken of ze voldoen aan de linkse interpretatie van gelijkheid. De woke activisten spitten daartoe het internet en de colleges door om te kijken of je ergens een keer een opmerking hebt gemaakt die niet strookt met de dogma’s van de zogenaamde Social Justice Warriors.
De voorbije weken werden drie interessante rapporten bekendgemaakt nl. een rapport van het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek “Religie in Nederland “(CBS, 18 december 2020), het (derde) rapport “De Katholieke Kerk in België 2020” (Bisschoppenconferentie van België, 18 november 2020) en het “Freedom of Thought Report” (Humanists International, 10 december 2020). Focussen beide eerstgenoemde rapporten op één land, dan gaat het derde rapport nader in op de situatie van humanisten, atheïsten en anders-gelovigen in de wereld.
Il 2 marzo 2020, il Vaticano ha aperto al pubblico gli archivi finora segreti di Papa Pio XII. In tal modo, mira a porre fine alla controversia decennale che circonda il papa della guerra che fu accusato di non aver rilasciato una chiara dichiarazione contro il regime nazista in generale, e la distruzione degli ebrei in particolare, durante il suo pontificato.
Bij dat alles mag men evenwel niet uit het oog verliezen dat morele feiten en principes de basis vormen van de moraliteit en dat moet vermeden worden dat repressief-autoritaire regels terug ingang vinden.
Finaal zou men kunnen zeggen dat de eenheid hersteld wordt, voor zover die al afwezig was, door de diversiteit te erkennen en tegelijk het dwingend karakter van de mensenrechten te benadrukken.
Natuurlijk liggen er ingewikkelde wiskundige berekeningen in de theorie besloten, die voor de leek moeilijk te doorgronden zijn; echter het begon met de eenvoudige gedachte-experimenten. Einstein hield van eenvoud, zowel in zijn persoonlijk leven als binnen zijn theorieën en daarom placht hij met regelmaat te zeggen: “Alles dient zo eenvoudig mogelijk gemaakt te worden, maar ook niet meer dan dat!” door Bart Van Eikema Hommes
Mei ’68 is veel meer dan mai ’68. Het is de samenvloeiing van een hele reeks bewegingen en die één ding gemeen hebben: de eis voor meer individuele vrijheid. Dat streven uit zich in de eerste plaats als protest tegen de personen en structuren die vrijheidsberovend en -beknottend optreden, onder welke vorm dan ook. Enkel zo valt te begrijpen waarom de West-Europese jeugd in opstand komt tegen de liberaal-kapitalistische maatschappij terwijl jongeren in het Oostblok manifesteren voor minder communisme en meer liberalisme.
