All in Boeken
Elsbeth Etty schreef een heerlijke biografie waarin Hugo Brandt Corstius volop tot leven komt. Zij gaat niets uit de weg en benoemt ook alle ongemakkelijkheden in ‘s mans karakter zonder daar een oordeel aan te koppelen. Ja, die Piet Grijs was me er eentje! Hij wordt node gemist, juist in deze tijd. Vergeleken bij ons huidig kabinet waren de kabinetten van Lubbers ongevaarlijke dameskransjes. Recensie door Enno Nuy.
De Britse historicus Richard J. Evans stelt al op de eerste pagina van zijn lijvig boek vast dat de democratie overal ter wereld enorm onder druk is komen te staan vanaf het begin van de 21ste eeuw. Reden genoeg om nog eens nauwkeurig en gedetailleerd naar die enorme tragedie te kijken: het Derde Rijk van Hitler. Wat voor mensen waren dat, die nazi’s, wat dreef hen, wat gebeurde er toch met hun morele kompas? Recensie door Enno Nuy.
Koen Schoors schreef een verfrissend, enthousiasmerend en bijzonder nuttig boek dat politici, bedrijven, maar ook vakbonden er moet toe aanzetten om op lange termijn te denken. De implementatie van veel van zijn voorstellen – waarbij hij heilige huisjes niet ontziet – zal natuurlijk op veel tegenkanting stuiten, maar ze zijn noodzakelijk voor de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De essentie van het kosmopolitisme is dat we als mens verplichtingen hebben ten aanzien van anderen, ook diegenen die niet behoren tot onze naaste familie- of vriendenkring. In de loop van de geschiedenis stond het kosmopolitisme recht tegenover het nationalisme en het patriottisme die pleiten voor ‘eigen volk eerst’. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Wat opvalt in deze studie van Moller is de wijdverbreide belangstelling voor de sterrenkunde, veelal in combinatie met wiskunde. Dergelijk enthousiasme voor het universum heeft zich bij mijn weten sinds die 16de-eeuw nooit meer voorgedaan. Die belangstelling had zonder enige twijfel van doen met de zienswijze van Copernicus die uitging van een heliocentrische opvatting van het heelal. Recensie door Enno Nuy.
De democratie garandeert essentiële vrijheden, zoals de vrijheid van vergadering en meningsuiting, de tolerantie en het kiesrecht. Maar juist daar ligt het gevaar dat dit kan leiden tot het tegendeel van de democratie en de rechtsstaat. Zeker in tijden van economische en sociale en onzekerheid, wanneer men de vrije meningsuiting, tolerantie en kiesrecht misbruikt om de democratie te ondermijnen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
“De Jodenvervolging werd in heel Europa geaccepteerd, ja zelfs gebillijkt door de bevolking, met inbegrip van de intellectuele elite en nog het meest door de christelijke kerken,” aldus Saul Friedländer. Een sleutelzin staat op bladzijde 196 wanneer de auteur stelt dat de moordzucht tegen de Joden zo manifest in de lucht hing dat niemand er omheen kon kijken. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Een van de meest geciteerde filosofen van deze tijd is Hannah Arendt. In haar meesterwerk ‘Totalitarisme’ verdiept de Joods-Duitse filosofe zich in de vragen die samenhangen met totalitaire politieke systemen. Dit werk dat voor het eerst verscheen in 1951 was baanbrekend omdat het voor de eerste keer de overeenkomsten tussen fascisme en het communisme blootlegde. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Over het het getto van Lódz, het tweede grootste na dat van Warschau, schreef Steve Sam-Senberg het boek De onzaligen van Lódz. Net zoals Jonathan Littell in De welwillenden en Laurent Binet in Himmlers hersenen heten Heyndrich gaat het om een roman die dicht aanleunt bij de werkelijkheid. Het getto van Lódz en de protagonisten die de auteur beschrijft hebben werkelijk bestaan Onder hen de tragische Joodse leider Chaim Rumkowski, de autoritaire maar tragische voorzitter van de Judenrat. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Trump liegt en bedriegt, pleegt zelfs hoogverraad maar hij komt overal mee weg. Zijn electoraat is bereid elk gedrag van hem te accepteren, zijn partij bestaat slechts uit lafhartige jaknikkers en hij werd pardoes opnieuw tot president gekozen. Ik kan slechts vaststellen dat de checks and balances in de VS zoek zijn geraakt en ik vrees dat het heel lang gaat duren voor die weer teruggevonden worden. Recensie door Enno Nuy.
Steeds meer wetenschappers stellen dat planten intelligente wezens zijn, in de zin dat ze informatie kunnen verwerken en weloverwogen beslissingen kunnen nemen. Deze wetenschappers hebben zich verenigd in de Society of Plant Signaling and Behaviour. Planten hebben dan wel geen hersens of zenuwcellen, maar twee van de meest voorkomende neurotransmitters in dierlijke hersenen komen ook in planten voor: glutamaat en glycine.
In zijn boek Van kinderwieg tot soldatengraf. Onderwijs en indoctrinatie in Hitlers Duitsland geeft de Nederlandse publicist Kevin Prenger een indringend beeld van de manier en de schaal waarop de Duitse jongeren op scholen en universiteiten, in de Hitlerjugend en de Bund Deutscher Mädel, werden gehersenspoeld en klaargemaakt om zich als toekomstige soldaten en moeders volledig ten dienste te stellen van de Führer. Recensie door Dirk Verhofstadt.
In De kampen. Geschiedenis van de concentratiekampen in Europa tijdens WOII bespreekt de Belgische historica Annemie Reyntjens de oprichting, de werking, de specificiteit, de bevrijding en het memoriaal van de belangrijkste kampen waar de gevangenen dwangarbeid moesten verrichten en/of vermoord werden. Wel staan er fouten in en ontbreken er een bibliografie en bronvermeldingen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Hoe het ook zij, niemand kan erom heen dat Jan Karski de wereld al in 1942 kond deed van het afschuwelijke lot dat de (Poolse) joden beschoren was, nog even afgezien van het feit dat de nazi’s al in de vroege jaren dertig concentratiekampen oprichtten en je moest wel grenzeloos naïef zijn te willen geloven dat wie daar opgeborgen werd er zonder kleerscheuren van af zou komen. Recensie door Enno Nuy.
Aeneas heeft genoeg van oorlog, haat en wraak en zegt: “Onze wereld, met alle misdaden, onrecht en rampen, is een wrede plek. Ik wens die bloedige erfenis niet aan onze kleinkinderen over te dragen.” Wij weten dat hij er niet in slaagde zijn edele voornemens te realiseren. Dat is de goden niet gelukt en ook een halfgod viste achter het net. Heeft de mens dan eigenlijk wel een kans? U mag het zeggen. Recensie door Enno Nuy.
Is moreel gedrag vanzelfsprekend? Hannah Arendt verwerpt het en wijst naar de morele ineenstorting in nazi-Duitsland waar zelfs het gebod ‘Gij zult niet doden’ finaal werd omgekeerd tot ‘Gij zult doden’. Bij morele overwegingen over zijn gedrag kan de mens alleen bij zichzelf te rade gaan. Misdaden blijven misdaden, ook al worden ze door een regering gewettigd, aldus Arendt. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Koolschijn koestert geen enkele hoop voor de menselijke soort, dat is wel duidelijk. Er is ook niet veel aanleiding om dat wel te doen, vrees ik. Toch zou ik graag nog eens vijfenzeventig jaar leven om net als Simone de Beauvoirs Fosca te zien hoe het mensenras voortploetert. En anders dan Koolschijn vind ik de zoektocht naar buitenaards leven razend fascinerend maar het voert te ver om daarover hier en nu verder uit te weiden. Recensie door Enno Nuy.
Historicus en journalist Marijn Kruk schreef met Opstand een verkenning van het rechts-radicale gedachtegoed. De strijd tussen moderniteit en antimoderniteit lijkt op die tussen verlichting en contraverlichting. Individu tegenover gemeenschap, autonomie en rationaliteit tegenover de onderwerping aan een zingevende hiërarchische natuurlijke orde. Beweeglijkheid en vloeibaarheid tegenover de overgeleverde traditie. Recensie door Enno Nuy.
Het leven van de veel te jong gestorven Ed Hoornik werd getekend door zijn onuitwisbare herinneringen uit Dachau. Bouhuys slaagt erin een heel mooi en intens portret van haar dichter-echtgenoot te schetsen. De dichter die feilloos aanvoelde wie de vertrapten en kanslozen waren. Hij kende slechts één modus: de betrokken dichter die nooit hoefde te twijfelen over wie zijn solidariteit behoefde, verdiende. Recensie door Enno Nuy.
‘De grootste verspilling van onze tijd is de verspilling van talent. Er zijn miljoenen mensen die de wereld een betere plek zouden kunnen maken, maar dat niet doen. Mensen die vastzitten in zinloze of gewoon schadelijke banen. Er is een tegengif voor dat gevoel van leegte; het heet morele ambitie,’ aldus historicus en schrijver Rutger Bergman, en hij heeft overschot van gelijk. Dit geweldige boek moet breed gelezen worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
