All in Boeken

Waar zijn ze? - Hilde Vautmans

In 2016 bracht Europol aan het licht dat zo’n 10.000 niet-begeleide minderjarige vluchtelingen verdwenen waren in Europa. Ook in België verdwijnen er niet-begeleide minderjarige vluchtelingen. Zo kwamen er in 2017 124 nieuwe meldingen binnen bij Child-focus. De Dienst Voogdij spreekt zelfs van 618 verdwijningen in 2017. Wanneer iemands kat of hond verdwijnt, zie ik onmiddellijk foto’s op sociale media die massaal gedeeld worden. Gaat het over een kind op de vlucht dan blijft het oorverdovend stil. Tekst van Hilde Vautmans.

De olijke atheïst - Floris van den Berg

De olijke atheïst begint met een zin die aan duidelijkheid weinig te wensen overlaat: “De mensheid is beter af zonder religie. Zonder molensteen rond je nek beweeg je vrijer.” Verfrissend is dat Van den Bergs atheïsme niet met allerlei excuserende formules wordt ingeleid (“ik ben ongelovig, sorry, ik wil je niet kwetsen hoor”), maar dat hij zegt “dit boek is missionair atheïstisch”. Wat een verademing na al dat postmoderne gebeuzel van mensen die beweren dat niets beweren de hoogste wijsheid is. Recensie door Paul Cliteur

Het Zwart-Wit denken voorbij - Piet Emmer

Een van de heetste hangijzers van dit moment in Nederland is de omgang met het koloniaal- en slavernijverleden. Al jaren woedt er een heetgebakerde discussie over dit onderwerp waarbij de nuance vaak ver te zoeken is. Zowel het kamp dat meer aandacht wenst voor het slavernijverleden als het kamp dat zich verzet tegen teveel aandacht hiervoor hanteren regelmatig een feitenvrije vorm van argumentatie. Piet Emmer probeert in Het Zwart-Wit denken voorbij juist meer op feiten gebaseerde argumenten aan te voeren. Recensie door Gert Jan Geling.

Na zonsopgang - Ben Shephard

De beelden over Bergen-Belsen vormden het begin van een wereldwijde mobilisatie tegen de barbarij en een appèl op het individueel geweten van elke mens om dergelijke mistoestanden niet langer te aanvaarden. Ze hebben hun doel niet gemist. De bergen lijken die in massagraven werden gedumpt staan op het netvlies van talloze mensen. Ze herinneren er ons aan dat in totalitaire systemen de mens geen enkele waarde heeft. Dat mensen in dictaturen net als ‘dingen’ gebruikt, ingeschakeld en uitgeschakeld worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Atheologie - Michel Onfray

Godsdienst is geen opium van het volk dat het volk verdooft, zoals Marx beweerde, het is eerder een agressief makende drug die de grendels van het persoonlijk geweten opzij schuift waardoor mensen tot alles in staat zijn. Zoals de leden van de SS die koppelriemen droegen met de tekst ‘Gott mit uns’ en talloze joden als beesten afmaakten. Of fanatieke moslims die zich koranverzen prevelend met vliegtuigen in de WTC-torens boorden en daarmee in één klap meer dan drieduizend mensenlevens vernietigden. Recensie door Dirk Verhofstadt.

De Patagonische haas - Claude Lanzmann

De auteur is lovend over Sartre waarmee hij een zwakke plek van zichzelf blootlegt. Want Sartre was een beruchte fellow traveller van het Sovjet-communisme en Lanzmann lijkt daar geen graten in te zien. Hij blijft blind voor het totalitarisme van Stalin dat even onmenselijk was als het nazisme, en waardoor miljoenen mensen het leven verloren. Nochtans hadden ze beter moeten weten. Sartre had diverse reizen gemaakt naar de Sovjet-Unie en Lanzmann kreeg een ideologisch gekleurde rondreis aangeboden in Noord-Korea. Recensie door Dirk Verhofstadt.

LTI - Victor Klemperer

‘Hoe is het mogelijk geweest dat ontwikkelde mensen zo’n verraad konden plegen aan elke vorm van beschaafdheid, cultuur en menselijkheid’, vraagt Klemperer zich af. Een groot deel van het antwoord is ongetwijfeld angst, conformisme, het uitschakelen van elke kritische houding en het opzij schuiven van het persoonlijk geweten. Talloze mensen hebben zich in die twaalf jaren gedragen als kleine Eichmanns die hun lot, op zijn minst mentaal, verbonden hadden met Hitler. De LTI is armoedig, zegt Klemperer. Recensie door Dirk Verhofstadt.

The Infidel and the Professor - Dennis C. Rasmussen

Rasmussen focust op de Verlichting en de troeven en tekortkomingen van de liberale democratie en het marktkapitalisme. Eerder verscheen van hem The Pragmatic Enlightenment: Recovering the Liberalism of Hume, Smith, Montesquieu, and Voltaire. Met The Infidel and the Professor: David Hume, Adam Smith, and the Friendship That Shaped Modern Thought publiceerde hij een ode aan de vriendschap tussen twee unieke liberale verlichtingsdenkers uit de 18de eeuw. Recensie door Maarten De Bousser.

Het open polytheïsme van de Romeinen - Inger N.I. Kuin

Hoever ging de Romeinse godsdiensttolerantie? Ver. Agnosticisme en atheïsme werden geduld. Typisch is een fragment van twijfelaar Protagoras: ‘Wat betreft de goden kan ik niet weten of ze bestaan of dat ze niet bestaan, of wat voor een vorm ze hebben.’ Democritus geloofde dat de kosmos alleen maar uit atomen bestond en Epicurus was ervan overtuigd dat de goden zich niet met het leven op aarde bemoeiden. Rituelen waren dus onzinnig. Recnsie door Leo De Haes.

De Vier - Scott Galloway

Facebook vergaart massa’s geld dank zij de meer dan twee miljard gebruikers die met elk bericht, elke foto en elke like alles bekend maken over hun standpunten, doelen en verlangens. Dat het bedrijf van Zuckerberg weinig begaan is met de privacy van haar leden was al jaren gekend, maar de onthulling dat het bedrijf Cambridge Analytica de persoonlijke gegevens van 87 miljoen Facebook-gebruikers met medeweten van de bedrijfsleiding heeft verzameld en misbruikt toont de donkere keerzijde van de medaille. Recensie door Dirk Verhofstadt.

De gewone man - Jos Palm

Al gaat het voor de gewone man hier nu beter, er blijven elders miljarden sukkelaars, in het bijzonder vrouwen, die nog steeds het slachtoffer zijn van malafide politici, crapuleuze potentaten en religieuze fanatici. Het is voor hen dat we dit boek moeten lezen om ons te doen beseffen hoeveel werk er nog is om artikel 1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens een realiteit te maken: ‘Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren.’ Ergerlijk is wel dat er geen vrouw op de voorkaft staat. Recensie door Dirk Verhofstadt.

De Republiek der Letteren - Hans Bots

De ingebeelde culturele eenheid van Europa is niet door de voorlopers van de Europese Unie uitgevonden, maar heeft diepe wortels in de intellectuele wereld van de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw. En eigenlijk dateert ze nog van veel vroeger. Dankzij de boekdrukkunst konden wetenschappers en schrijvers, veelvuldiger en sneller, over de landsgrenzen heen elkaars ideeën leren kennen. De drukpers werd dus een acceleratiemachine van het intellectuele leven. Recensie door Leo De Haes.

Lemaître - Dominique Lambert

Sommige mensen zijn ondanks hun enorme verdiensten geen sant in eigen land. Zo iemand is de Belgische kanunnik, astronoom en wiskundige Georges Lemaître die in 1894 geboren werd in Charleroi en algemeen beschouwd wordt als de grondlegger van de oerknaltheorie. Bij de verkiezing tot grootste Belg haalde hij nauwelijks de 78ste plaats in Wallonië. En toch kan men hem Lemaître zowat op dezelfde lijn plaatsen met grote namen als Albert Einstein, Edwin Hubble, Fred Hoyle en Arthur Eddington. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Het nieuwe vertrouwen - Rik Pinxten

Rik Pinxten probeert ons een ‘derde weg’ aan te reiken tussen de ongebreidelde (economische) globalisering en het (politieke) nationalisme. Het boek valt uiteen in twee delen: enerzijds een uitgebreide analyse van hoe het komt dat de burger zich blijkbaar niet meer kan vinden in de klassieke opdeling tussen globalisering versus nationalisme; anderzijds  een ruwe schets van hoe het anders kan met daarbij een begin van uitwerking rond de problematiek van voeding in al zijn facetten. Recensie door Mark Bienstman.

De Emigrés - W.G. Sebald

We mogen vluchtelingen niet beschouwen als opportunisten maar als dragers van een onpeilbaar leed. Dat beschrijft de Duitse schrijver W.G. Sebald in zijn boek De Emigrés. Daarin heeft hij het over de honderdduizenden Joden in Duitsland en Oostenrijk die naar Zwitserland, Frankrijk, België, Nederland, Engeland of de Verenigde Staten trokken. Velen onder hen sloegen op de vlucht voor het nazisme dat in 1933 aan de macht kwam. Ze zochten een veilige plek voor henzelf en hun kinderen. Recensie door Dirk Verhofstadt.

De val van Prometheus - Ton Lemaire

‘Het heeft er veel van weg dat we bezig zijn aan een collectieve zelfmoord’, zo schrijft de Nederlandse antropoloog en filosoof Ton Lemaire in zijn ophefmakende boek De val van Prometheus waarin hij het heeft over de keerzijden van de vooruitgang. Lemaire wordt zowat beschouwd als de goeroe van de groene beweging, een scherpe observator van de aarde, de mens en de natuur die zich fel keert tegen het dominante neoliberale kapitalisme, het progressisme en het ‘onbeperkt infantiliserend consumentisme’. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Het democratisch tekort - Claude Lefort

Het belang van de democratie is de onmogelijkheid voor welke partij of persoon ook om definitief de macht te verwerven en zijn ideeën blijvend door te drukken. Dankzij de democratie is in feite elke koerswisseling mogelijk. Geen enkele macht is absoluut en steeds wordt het beleid getoetst aan het oordeel van de burgers of kiezers. In die zin zijn verkiezingen nog echt ‘feesten’ van de democratie. Waarbij bestaande partijen onverwacht worden afgestraft en nieuwe kandidaten kansen krijgen. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Het digitale proletariaat - Hans Schnitzler

De Nederlandse filosoof Hans Schnitzler toont aan hoe de fabrieksarbeiders van vroeger vervangen zijn door informatieverwerkers, grootindustriëlen door grootdatabezitters, machines door megaservers, de industrialisering van de arbeid door de industrialisering van de geest, lichamelijke uitputting door geestelijke uitputting. ‘De digitale proletariër is een mens van wie het hele bewustzijn – zijn aandacht, emoties en vriendschappen, zijn ideeën en fantasieën, tot koopwaar is gereduceerd,’ zo schrijft hij. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Requiem Theresienstadt - Josef Bor

‘Muziek verheft zelfs de gruwelijkste situaties in een ideale sfeer’, aldus Richard Wagner. Hij dwaalde want zelfs hij kon niet vermoeden hoe cynisch de nazi’s, in hun poging om alle Joden uit te moorden, misbruik maakten van musici voor hun ‘definitieve oplossing’. In de belangrijkste concentratiekampen vormden ze koren en orkesten bestaande uit joodse muzikanten. Die moesten het leven van de Joden in de doorgangskampen verlichten en de aangevoerde joden in de vernietigingskampen gerust stellen op weg naar de gaskamers. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Kinderen van Rousseau. Een pamflet tegen de tijdsgeest - Paul Claes

Jean Jacques Rousseau deugt niet. Filosofie kan levensgevaarlijk zijn. De lijst met denkers die zich in hun werken hebben verzet tegen de vrijheid van het individu en de open samenleving is lang: van Plato, Augustinus, Aquino, Hegel, Marx, Nietzsche naar Heidegger. En natuurlijk Rousseau die, volgens Bertrand Russell, pleit voor een ‘pseudo-democratic dictatorship’ waarbij de abstract en mysterieuze Algemene Wil absolute wet is en dictators kunnen spreken namens de wil van het volk. Recensie door Floris van den Berg.