Het nieuwe vertrouwen - Rik Pinxten
De vermaarde antropoloog Rik Pinxten probeert ons een ‘derde weg’ aan te reiken tussen de ongebreidelde (economische) globalisering en het (politieke) nationalisme. Het boek valt uiteen in twee grote delen: enerzijds een uitgebreide analyse van hoe het komt dat de burger zich blijkbaar niet meer kan vinden in de klassieke opdeling tussen globalisering versus nationalisme; anderzijds een eerste ruwe schets van hoe het anders kan met daarbij een begin van uitwerking rond de problematiek van voeding in al zijn facetten. Daarbij heeft hij het dus dus zowel over de productie, het eigendom, de verpakking, het transport, de verdeling, de bereiding en tenslotte het afval.
Het eerste deel probeert, onder meer door het duidelijk(er) afbakenen van begrippen en concepten, de al dan niet gewilde spraakverwarring en het ‘slordig’ woordgebruik uit te klaren. Ook probeert hij door de introductie van nieuwe begrippen het gebruik van reeds ‘geladen’ termen te vermijden. Zo heeft hij het over interdependentie in de plaats van globalisering, omdat dit laatste begrip al teveel wordt geassocieerd met een ongebreidelde werking van de vrije markt.
Verder pleit hij voor een meer verfijnde opsplitsing van politieke of ideologische principes. Zo moet de benadering van het individu, de groep of de hele gemeenschap op een andere manier gebeuren en bij voorkeur van onderuit. Eerst het individu benaderen en warm maken. Dan zien hoe de groep(en) waarin een individu zich beweegt kunnen worden bereikt om uiteindelijk de hele gemeenschap, als een som van groepen, in het verhaal te betrekken. Als kernwoord in heel zijn betoog komt het begrip ‘verbinding’ steeds terug als reactie tegen het huidige ‘verdelen’ of het tegen elkaar uitspelen. Zijn optie is dus het zoeken naar verbinding tussen individuen, groepen en de gemeenschap.
Verder wil hij de rol van de economie beperken, en dan met name de economie die werkt met heel partiële en zelfs onvolledige indicatoren om ‘succes’ te meten. Alleen de in geld uit te drukken ‘winst’ bepaalt wie winnaar of verliezer is. Reeds in het begin van dit millennium organiseerde de UNDP (United Nations Development Program) conferenties om economen op te roepen hun indicatoren aan te passen en vooral te verruimen: “give value to values”. Met andere woorden, probeer bij de beoordeling van economische prestaties ook belangrijke waarden die tot nu toe (nog) niet in geld uitdrukbaar zijn, mee op te nemen. Dus niet alleen de directe meetbare kosten van de productie (zoals de kost van grondstoffen, arbeid en kapitaal), maar ook en vooral de uitgebreide waaier van indirecte kosten (zoals de weerslag op ons leefmilieu, de klimaatverandering, de arbeidsomstandigheden, enzovoort).
Hoewel dit boek zeker een aantal boeiende vragen oproept en kan aanzetten tot verdere reflectie en discussie, moge het duidelijk zijn dat dit nog geen direct bruikbare handleiding is voor een al dan niet nieuwe politieke partij of beweging. Daarvoor moeten nog teveel blanco vlekken worden ingekleurd. Het boek heeft wel de verdienste in te gaan tegen de huidige trend van pessimisme en defaitisme, en geeft aan dat er zeker nog hoop is voor een betere toekomst. Nu alleen nog verder uitwerken…
Rik Pinxten, Het nieuwe vertrouwen, EPO, 2018
Recensie door Mark Bienstman
