Het wordt hoog tijd om onder ogen te zien dat een fenomeen als Mattias Desmet een ruimer debat vermag. Want dit gaat al lang niet meer over louter ‘coronascepticisme’. En dit gaat al lang niet meer over louter 'desinformatie', ‘pseudowetenschap’ of 'een gebrek aan wetenschappelijke of academische integriteit'. Het probleem met Mattias Desmet is dat een professor klinische psychologie van de UGent zich ontpopt heeft tot een Messias tegen de wetenschap.
Gelukkig weer eens een nieuw boek van Thijs Goldschmidt (1953) van wie ik jaren geleden diens Darwins hofvijver las, met groot genoegen. Waarom ik aarzelde over zijn vorige boek Onvoldoende liefdesbrieven weet ik niet meer. Ik zag af van aanschaf maar ga dat nu - nadat ik zijn jongste boek Wolven op het ruiterpad net uitlas - zeker alsnog doen. Ook hier betreft het een verzameling korte essays en artikelen over een groot aantal onderwerpen, ofschoon de biologie nooit ver weg is in de thematiek. Recensie door Enno Nuy.
In De zalm die lacht laat Westerman, die zelf is afgestudeerd in Tropische Cultuurtechniek en onder meer in Zuid-Amerika kleinschalige waterdammen heeft gebouwd, zien hoezeer er zich in de loop van een enkele generatie een paradigmaverschuiving heeft voltrokken in het denken over landschapsingrepen door de mens. Liet de schrijver zich nog leiden door de behoeften van de mens, de kleine boer die zijn land moest irrigeren om te kunnen leven, nu overheerst het idee dat de mens onderdeel van de natuur is. Recensie door Enno Nuy.
Mensen behandelen als loutere slachtoffers van de omstandigheden, infantiliseert en ontmenselijkt hen. Paradoxaal genoeg, als we mensen als morele gelijken behandelen die hun eigen keuzes mogen maken, is de uitkomst daarvan onvermijdelijk sociale ongelijkheid. Meritocratie is de ideale manier om met die paradox om te gaan. Door mensen aan te sporen hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen, ontdekken en ontwikkelen ze precies dat wat hen menselijk maakt. Recensie door Astrid Elbers.
Veertien korte verhalen over de kustlijn van een land, Denemarken in dit geval. Veertien taaljuweeltjes over de strijd van mensen tegen het water, over geschiedenis en geschiedenissen, over herinneringen en cultuur. Dit zijn de boeken die ik lezen wil. Wij bezochten dit jaar voor het eerst Kopenhagen en namen ons voor komend jaar hier terug te keren. Ik heb mijn ideale reisgids al gevonden! De Deense Dorthe Nors is een Europees schrijfster die een ruim lezerspubliek verdient. Recensie door Enno Nuy.
Denken in het donker is een spannend boek met een hele reeks filosofische beschouwingen bij de performances op het Utrechtse SPRING Performing Arts Festival. Floris van den Berg geeft een caleidoscopisch beeld van hedendaagse creatieve theatermakers die politieke, sociale en maatschappelijke thema’s op een kunstzinnige manier aan bod brengen. Zaken waarover men moet nadenken. Maar is het allemaal kunst? Recensie door Dirk Verhofstadt.
Zelden las ik een meer authentiek boek over wat de twee wereldoorlogen en de Holocaust met mensen gedaan heeft. Tussen Oder en Zenne van Joseph Pearce is als een rollercoaster van geluk naar verdriet en omgekeerd. Ja, we weten met cijfers en tabellen hoeveel mensen toen geleden hebben, maar wat het juist met hen gedaan heeft, komen we hier te weten. Daarom heb ik dit boek niet gewoon gelezen, maar verslonden. Vijf sterren, geen enkele minder. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Democratie, en onze rechten en vrijheden, zijn kwetsbaar. Als liberalen weten we dat die er niet vanzelf zijn gekomen. Die zijn de vrucht van jarenlange strijd, debat, overtuigingskracht en voortschrijdend inzicht. Het levenswerk van vele grote en kleine helden. Een levenswerk dat bescherming verdient. Legitiem werk voor een nieuwe generatie liberalen, en in dit geval breed genomen, alle ethisch liberalen.
Roel Bentz van den Berg herinner ik mij van de VPRO-radio, in de jaren zestig toen hij mij Bob Dylan en the Byrds liet horen. Later is hij gaan schrijven maar dit is voor het eerst dat ik mij een boek van zijn hand aanschafte. Essays onder de fraaie titel De straatwaarde van de ziel. Daar gaat het boek ook over, over dat vrijwel onvertaalbare woord ‘soul’. Hoewel… Recensie door Enno Nuy.
De liberale partij heeft in het verleden een migratieverhaal gebracht die - kort door de bocht gesteld - light versies waren van die van onze politieke tegenstanders. Streng maar rechtvaardig was het laatste decennium het credo. Maar je kan natuurlijk niet rechtvaardig zijn als er geen rechtvaardige regels zijn, laat staan een coherent en afdoend regelgevend kader. Met dit discours hebben we onze politieke tegenstanders sterker gemaakt, die dan weer in hun beloften faalden waardoor alleen extreemrechts erop kapitaliseert.
Astrid Elbers, kernlid van Liberales, heeft een belangrijk artikel geschreven over de discussie die is ontstaan naar aanleiding van het optreden van de rector van de Universiteit Antwerpen, Herman Van Goethem. Voorwerp van gesprek waren biologieboeken waarin geen geslachtsdelen te zien zouden zijn omdat orthodoxe geloofsgemeenschappen daartegen bezwaren maken. Twee medewerkers van de universiteit hadden dit probleem besproken tijdens een privégesprek. Maar het gesprek bleek te zijn opgenomen.
‘Aan een universiteit moet alles gezegd en onderzocht kunnen worden, ook wat anderen onwenselijk of onaanvaardbaar vinden,’ was het adagium dat ik tijdens mijn eigen studententijd meekreeg. Dat maakt inderdaad een universiteit tot een universiteit. Vrij denken en onderzoeken zijn een conditio sine qua non voor vooruitgang. Helaas zijn de universiteiten verworden tot bastions van politiek correct denken. Niet alleen onderzoek en lespraktijken worden zorgvuldig gescreend, ook dreigen personeelsleden nu al gecanceld te worden voor hun onderlinge gesprekken buiten de uitoefening van hun functie.
Robin DiAngelo wil dat witte mensen het boetekleed aantrekken – en aanhouden! ‒ en hun privileges afstaan aan niet-witte mensen. Witte mensen moeten in hun boetekleed levenslang op cursus en worden heropgevoed. De witte mens moet hervormd worden tot een Nieuwe Mens die de dogma’s van de woke ideologie zonder morren accepteert en zich daarnaar gedraagt. Recensie door Floris van den Berg.
Optimism is a moral duty, zo hebben Jan Deschoolmeester en Thomas Rotthier goed begrepen. Dat illustreren ze rijkelijk in hun debuut “De wereld red je niet met minder.” In een kleine 300 pagina’s brengen de auteurs een pleidooi voor een technologisch-optimistisch vooruitgangsdenken inzake ecologische thema’s in de vorm van een toegankelijk overzicht van ecomodernistisch denken naar het brede publiek. Recensie door William L.E. Mostmans.
De tirannie van de meerderheid is altijd een afschrikwekkend beeld geweest voor liberale denkers. Ook John Stuart Mill zag dit in en waarschuwde ervoor dat in een democratie dwang kan uitgeoefend worden doordat meerderheden minderheden in hun vrijheden aantasten. In die zin is democratie nooit volledig verwezenlijkt, maar enkel een systeem om steeds opnieuw de rechten en vrijheden van het individu te beschermen en te bevestigen.
De Poolse rechtsstaat is er zo slecht aan toe dat verschillende landen weigeren verdachten uit te leveren. Warschau ontkent principieel de voorrang van de Europese rechtsspraak, wat elke Europese samenwerking onmogelijk maakt. In Hongarije is elke tegenmacht aan de kant geschoven – media en middenveld, academisch of politiek – zodat het land volgens internationale organisaties niet meer onder de noemer ‘democratisch’ valt. Waar de rechtsstaat verdwijnt, vervaagt Europa.
Heel fraai is de passage waarin Heitman mijmert over de fantasie die verloren gaat als we alles weten, alle vragen hebben beantwoord, alle onontdekte eilanden hebben bezocht. “Ouder worden maakt blind” zegt Heitman dan. En onthutsend is het verhaal over de Australische ezel die verwilderde, als storend wordt ervaren om tenslotte op een afschuwelijke manier uitgeroeid te worden. Zo worden we veel gewaar over planten en dieren in deze roman waardoor een extra laag wordt aangeboord. – Recensie door Enno Nuy
Volgens John Locke bestaat het sociaal contract uit twee onderdelen: een pactum unionis en een pactum subjectionis. Bij het tweede is de koning ook verantwoordelijk om de natuurlijke rechten van de burgers te beschermen. Als de vorst die natuurlijke rechten zelf zou schenden dan heeft het volk het morele recht om tegen de vorst in opstand te komen en de regeerders af te zetten. Het sociaal contract bij Locke is dus, in tegenstelling tot bij Hobbes, geen vrijgeleide aan de vorst om de rechten van de onderdanen op te heffen.
Het boek vormt één grote waarschuwing dat desinformatie via de sociale media de democratie kan ondergraven. De voorbeelden die Verheyden daarover geeft, zijn onthutsend. Het Europees Parlement en de Europese lidstaten proberen fake news en haatberichten wel onder controle te krijgen, maar het is een aartsmoeilijke oefening omdat men niet mag raken aan de vrijheid van meningsuiting. Autoritaire landen als Rusland en China trekken zich daar echter niets van aan. Zij zeggen wat mensen moeten denken. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De vrijheid is ondergeschikt aan de plicht om minderbedeelde bij te staan en te helpen. Hiermee is de grens tussen vrijheid en plichten glashelder. De vrijheid is absoluut, maar is geen excuus om mensen in nood te negeren. Dan heerst een ander principe dat sterker is dan de vrijheid. Ik verwijs hiervoor naar John Stuart Mill die het in On Liberty als volgt omschreef. “Niet alleen door zijn handelingen, maar ook door zijn nalatigheid kan iemand een ander leed doen, en in elk van beide gevallen draagt hij met recht de verantwoordelijkheid.”
