All in Boeken
Koolschijn koestert geen enkele hoop voor de menselijke soort, dat is wel duidelijk. Er is ook niet veel aanleiding om dat wel te doen, vrees ik. Toch zou ik graag nog eens vijfenzeventig jaar leven om net als Simone de Beauvoirs Fosca te zien hoe het mensenras voortploetert. En anders dan Koolschijn vind ik de zoektocht naar buitenaards leven razend fascinerend maar het voert te ver om daarover hier en nu verder uit te weiden. Recensie door Enno Nuy.
Historicus en journalist Marijn Kruk schreef met Opstand een verkenning van het rechts-radicale gedachtegoed. De strijd tussen moderniteit en antimoderniteit lijkt op die tussen verlichting en contraverlichting. Individu tegenover gemeenschap, autonomie en rationaliteit tegenover de onderwerping aan een zingevende hiërarchische natuurlijke orde. Beweeglijkheid en vloeibaarheid tegenover de overgeleverde traditie. Recensie door Enno Nuy.
Het leven van de veel te jong gestorven Ed Hoornik werd getekend door zijn onuitwisbare herinneringen uit Dachau. Bouhuys slaagt erin een heel mooi en intens portret van haar dichter-echtgenoot te schetsen. De dichter die feilloos aanvoelde wie de vertrapten en kanslozen waren. Hij kende slechts één modus: de betrokken dichter die nooit hoefde te twijfelen over wie zijn solidariteit behoefde, verdiende. Recensie door Enno Nuy.
‘De grootste verspilling van onze tijd is de verspilling van talent. Er zijn miljoenen mensen die de wereld een betere plek zouden kunnen maken, maar dat niet doen. Mensen die vastzitten in zinloze of gewoon schadelijke banen. Er is een tegengif voor dat gevoel van leegte; het heet morele ambitie,’ aldus historicus en schrijver Rutger Bergman, en hij heeft overschot van gelijk. Dit geweldige boek moet breed gelezen worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Savater opent met de centrale boodschap van Kant over de Verlichting: ‘Durf je eigen verstand te gebruiken!’ waarmee hij resoluut stelling neemt voor het het recht op zelfbeschikking van elke mens, zonder evenwel de plicht tegenover de medemens te vergeten. Zo houdt hij een gepassioneerd pleidooi voor een democratisch burgerschap waarin ‘iedereen dezelfde aanspraak kan maken op veiligheid en welzijn, maar ook dat iedereen dezelfde verplichtingen heeft daaraan bij te dragen’. Recensie door Dirk Verhofstadt
Dit boek De weg naar onvrijheid is een heldere en krachtige geschiedschrijving van de moderne tijd vanaf de beide wereldoorlogen. (Alleen China komt in dit boek niet aan bod). De misdadigheid van de Russen spat van iedere pagina af. Wie zich een beeld wil vormen van de geopolitieke ontwikkelingen vanaf het midden van de twintigste eeuw, kan niet om dit boek heen. Recensie door Enno Nuy.
Perspectieven van Laurent Binet is een heerlijke who dunnit in een verrassend tijdperk, een magistrale roman over de zeggenschap van de kunstenaar over zijn werk, over de tijdgeest die bepaalde kunstuitingen niet meer wenst te waarderen, ja zelfs in de ban doet. Overkomt ons dat niet ook nu, meer dan vijfhonderd jaar nadat de Medici’s hun stempel drukten op Florence? Recensie door Enno Nuy.
Volgens Counet is de moderne westerse natuurwetenschap een kind van de theologie maar dat is volstrekte onzin. Ja, Thomas van Aquino meende dat de theologie boven alle wetenschappen stond maar dat was een volstrekt misplaatste claim van de Katholieke kerk in de duistere jaren van de Middeleeuwen. De schrijver oreert dan over de onkenbaarheid van god, maar dat is niets anders dan een trucje om hem a priori te vrijwaren van kritiek. Recensie door Enno Nuy.
“Zo vertelt deze roman, ook al speelt hij zich af in een onbelangrijke regio in het Oosten van Duitsland, waar een paar decennia geleden nog een dictatuur heerste, over een mens die weigert bij te leren en die probeert alle ervaringen te vermijden die haar wereldbeeld aan het wankelen zouden kunnen brengen. En zulke mensen zijn er overal, op de hele wereld,” schrijft Schalansky. Zo is het maar net! Recensie door Enno Nuy.
Bregman behoort tot de groep van vooruitgangsoptimisten. De kritiek is dan dat die optimisten te naïef zouden zijn door bijvoorbeeld te geloven dat technologie de wereldproblemen vanzelf gaat oplossen. Maar Bregman maakt heel duidelijk dat die technologische innovaties niet vanzelf komen. Ze komen van mensen met morele ambitie. Recensie door Stijn Bruers.
Ik ben sinds een week lid van De Vrije Gedachte. Enkele weken geleden vroeg de voorzitter mij of ik Op het scherp van de snede: Vrijdenkersboek 2024 wilde bespreken. Het mocht best een kritische bespreking worden. Dat leek en lijkt mij voor de hand te liggen. Vrijdenken betekent kritisch durven bevragen, niet in de laatste plaats je eigen opvattingen. Recensie door Martin Harlaar.
Het klopt dat we de laatste tien jaar een wereldwijde erosie meemaken van liberaal democratische normen, van groeiende ongelijkheid en milieuschade, maar het liberalisme heeft in de voorbije 50 jaar wel de cultuuroorlog gewonnen. “Het liberalisme is onze poriën binnengedrongen om diepgaand en persoonlijk vorm te geven aan wie we zijn.” Het liberalisme als een manier van leven, nodigt je uit om erin te duiken. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Het zal geen toeval zijn dat Westerman koos voor dieren wier habitat boven de poolcirkel ligt. Daar vinden misschien wel de meest spectaculaire en onheilspellende klimaatveranderingen plaats. Doorheen het gehele boek, alle verhalen bijna, duikt de naam Willem Barentsz op, de Terschellinger die op zoek ging naar de noordelijke doorvaart naar China. Hij zou nooit meer thuiskomen. Recensie door Enno Nuy.
Piet de Moor schreef Met Kafka in Berlijn een bijzonder boek. Het ligt in de lijn van zijn onvolprezen Schemerland. Stemmen uit Midden-Europa en het fascinerende Berlijn, leven in een gespleten stad waarin hij de onvoorstelbare catastrofe die de nazi’s hebben aangericht, zo indringend beschrijft. De Moors eruditie, oog voor detail en soms bijtende spot maken zijn boeken zo aantrekkelijk. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De ontdekking van de wereld gaat over het leven, het werk en de impact van Hannah Arendt op het hedendaagse denken en dit aan de hand van ervaringen in haar leven. Die lopen opvallend gelijk met de dramatische gebeurtenissen van de vorige eeuw zoals het nazisme, de Endlösung en de Koude Oorlog. Peter Venmans ontleedt haar joods bewustzijn, haar relatie met Martin Heidegger, over Adolf Eichmann en de positionering van haar filosofie tegenover het liberalisme en het conservatisme. Recensie door Dirk Verhofstadt.
‘Het nationalisme beweert dat het liberalisme de machtigen vertegenwoordigt. In feite is het liberalisme het schild dat de machtelozen beschermt. Het vormt de bescherming voor diegenen die geen andere verdediging hebben. Wanneer dat niet lukt, blijft niks over. We hebben dit in het verleden gezien. En we zien het nu weer,’ zo besluit Ian Dunt zijn indrukwekkende boek How To Be A Liberal dat door elke liberaal zou moeten gelezen worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Wij liberalen stellen prijs op transparantie. Dat het in het Antwerps vastgoedwezen ontbreekt aan ‘beschotten’ tussen economie en politiek, betreuren wij. Die beschotten vormen namelijk een noodzakelijke scheiding van de machten die bijdragen tot meer transparantie, ‘accountability’ én democratie. Recensie door Jan-Willem Geerinck.
In zijn boek Liberalisme. Het verhaal van een idee schetst journalist Edmund Fawcett een fascinerend beeld van de opkomst, de tijdelijke ondergang, de wederopstanding en de actualiteit van het liberale denken. Dat het liberalisme kon doorbreken is een wonder op zich. De essentie ervan is immers het recht op zelfbeschikking van elke mens tegen elke totalitaire, religieuze of collectivistische onderdrukking. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Zowel socialisten als liberalen delen de droom van een betere wereld. Ze geloven, in tegenstelling tot pessimisten die vooral te vinden zijn onder religieuze conservatieven, dat de mens in staat is om daarvoor te zorgen. Popper was het daarmee eens, maar waarschuwde dat veel dromen voor een betere wereld geleid hebben tot de hel. Hij keerde zich dus tegen revoluties en kant-en-klare oplossingen omdat die nooit rekening houden met de effecten van hun handelen op de mens zelf. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Elke handeling wordt teruggekaatst door anderen en de mens is voortdurend bezorgd hoe de anderen op hem reageren. Deze vaststelling vormt de kern van Adam Smith’s boek The Theory of Moral Sentiments waarin hij op zoek gaat naar het ontstaan en het functioneren van de moraal. Daarin zijn de behoefte aan sympathie en de angst op afkeuring steeds aanwezig. Smith ziet de moraal als resultante van een aanpassingsmechanisme van de individuele gevoelens. Recensie door Dirk Verhofstadt.
