All tagged ethiek
In zijn boek ‘De droom der Verlichting’ beschrijft filosoof Anthony Gottlieb hoe onder meer Descartes, Hobbes, Spinoza, Locke, Leibniz, Hume en Rousseau de westerse filosofie vernieuwden en elk op hun manier bijdroegen tot de erfenis van de Verlichting. Daarbij gaat de auteur op zoek naar elementen die nu nog steeds actueel zijn in het politieke en maatschappelijke debat. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Verantwoordelijk individualisme, toegepast op het tijdperk van Artificiële Intelligentie, zorgt ervoor dat de mens centraal staat. Zo kunnen we een samenleving opbouwen waarin de technologie in dienst staat van vrijheid, verantwoordelijkheid en innovatie, met respect voor onze fundamentele rechten. Het is door het ontwikkelen van kritische en autonome individuen dat we voordeel kunnen halen uit AI en tegelijk een inclusieve samenleving kunnen uitbouwen.
De uitdagingen van de toekomst gaan niet alleen over economische vooruitgang, maar over het creëren van een samenleving die zowel duurzaam als rechtvaardig is. Dit vereist gedeelde inspanningen, een herverdeling van macht, en een democratische basis die elke stem telt. De tijd om te handelen is nu; laten we kiezen voor een toekomst waarin niemand wordt achtergelaten.
Tom Van Grieken is ervan overtuigd dat extreemrechts bij de lokale verkiezingen op 13 oktober 2024 het cordon sanitaire zal breken en mee aan de macht zal komen. De strijd om dat niet te laten gebeuren, is de belangrijkste uitdaging voor de komende maanden. Maar ook op lange termijn moeten democratische partijen kiezers terugwinnen door onze liberale manier van leven krachtig te verdedigen.
Het tij is niet meer te keren. Mijn kijk op migratie is voorgoed veranderd. Of het een juiste of dé juiste kijk is? Het moet wel, de auteur is hoogleraar sociologie en deed 30 jaar onderzoek naar het fenomeen, en dat in verschillende landen. Tussen 2006 en 2015 was hij bovendien onderzoeker aan en mededirecteur van het International Migration Institute aan de universiteit van Oxford. Recensie door Sophia De Wolf.
Ik heb de Duitsers altijd bewonderd om hun Vergangenheitsbewältigung, maar het lijkt erop dat ze daar nog lang niet klaar mee zijn. Nu beschuldigen zij de anderen van politieke instrumentalisering van de genocideconventie, maar daarbij zijn de Duitsers volkomen blind voor de politieke instrumentalisering van de Holocaust door de Israëliërs. Wij leven in een verwarrende wereld.
De vraag die mij bezighoudt bij het lezen van Hoe koeien mensen redden is of dit boek wappies uit hun hol kan trekken of kan voorkomen dat mensen hun rationaliteit vrijwillig aan de wilgen hangen. De kans dat wappies door argumenten worden overtuigd, is klein. Wappie is een virus van de geest dat soms door de tijd in kracht vermindert waardoor mensen weer op het pad van de rede komen. Maar wie eenmaal is aangetast door het virus van de schijnwaarheid heeft grote kans op recidive als de volgende waanwerkelijkheid zich aandient.
Aan de Universiteit Utrecht leren duurzaamheidsonderzoekers in spé over computermodellen die klimaatscenario’s kunnen ‘berekenen’, over stakeholder analyses die verschillende en dikwijls tegenstrijdige behoeften in kaart kunnen brengen en over meetmethoden om een ecosysteem te monitoren. Ik ben één van die onderzoekers in wording, maar zelfs na ruim vijf jaar met mijn neus in de studieboeken te hebben gezeten, heb ik me nooit afgevraagd: ‘Wat is het juiste om te doen?’ – Thyrza Zoons
Belangrijk is het mensbeeld waarvan vertrokken wordt. Zie je de mens als een sociaal wezen waarvan het ethisch aanvoelen eerder gevormd wordt door intuïties en morele sentimenten, of als een rationeel wezen dat bij het bepalen van ‘goed’ en ‘kwaad’ voornamelijk gebruikmaakt van de ratio? Mijn huidige ideeën komen overeen met de eerste visie. Hierbij volg ik dus Hume, die stelt dat ethiek een zaak is van de passies en niet van de ratio. De visie van Floris van den Berg hierop is onduidelijk, - Johannes Derboven
Als ik vandaag over moraal en ethiek nadenk, schiet mij onwillekeurig de gedachte te binnen dat de 21ste eeuw worstelt met de monsters van de 20ste en dat we eigenlijk niet precies meer weten wie de monsters zijn en wat de geest.
J.-W. Geerinck las twee boeken over goed en kwaad en wat het betekent om aan de juiste kant van de geschiedenis te staan.
“The Righteous Mind (2012) van Jonathan Haidt verklaart waarom linkse mensen moreel gehandicapt zijn, waarom het voor hen onmogelijk is om rechtse mensen te begrijpen.”
Jan-Willem Geerinck onderzoekt een claim van een vriend en bespreekt een klassieker uit de hedendaagse sociale psychologie.
Cruciaal in dit manifest is het uitbreiden van de morele cirkel naar alle levende en voelende diersoorten, nu en in de toekomst. Wie daar niets tegenin kan brengen, zal de meeste van de hier geschetste gevolgtrekkingen moeten aanvaarden. Anders gezegd, het morele appel dat van den Berg hier etaleert is nauwelijks weerlegbaar en wie daaruit de consequentie trekt zal zichzelf moeten confronteren met de noodzaak van (morele) zelfbeheersing. Recensie door Enno Nuy
Bij dat alles mag men evenwel niet uit het oog verliezen dat morele feiten en principes de basis vormen van de moraliteit en dat moet vermeden worden dat repressief-autoritaire regels terug ingang vinden.
Finaal zou men kunnen zeggen dat de eenheid hersteld wordt, voor zover die al afwezig was, door de diversiteit te erkennen en tegelijk het dwingend karakter van de mensenrechten te benadrukken.
“ik denk dat onze vooroordelen ten aanzien van vissen vooral te verklaren zijn doordat we geen uitingen bij hen zien die we associëren met gevoelens. Door een gebrek aan stimuli die gewoonlijk onze sympathie opwekken, zijn we ongevoelig voor het lot van de vis. Bewustzijn – het vermogen om te voelen, pijn te lijden, vreugde te ervaren – is het fundament van de ethiek. Dat is wat je kwalificeert als lid van de morele gemeenschap”. Recensie door Enno Nuy
Onze relatie met de dieren is een moreel echec. Het dierenleed en het doden van dieren is op grote schaal geïndustrialiseerd maar het veroorzaakt geen enkele ethische scrupule bij het gros van de mensen. Filosoof Stijn Bruers typeert deze omgang met dieren als Het dierendebacle. Bruers is fysicus, moraalfilosoof en mens-, dier- en milieuactivist. Zijn centrale stelling is dat: ‘Onze vlees consumptie is een morele mislukking, een debacle van ons mededogen.’ Recensie door Floris van den Berg.
Sandel keert zich vanuit zijn communitaristische visie tegen de liberale opvatting van de neutraliteit van de overheid. Zijn alternatief blijft echter vaag of kan leiden tot een inperking van de vrijheid van het individu. Toch mogen liberalen niet doof blijven voor de toenemende roep naar een meer ethische houding tegenover economie en politiek. En het bevorderen van goed burgerschap, dat Sandel in zijn boek bepleit, lijkt me juist een noodzaak om de vrijheid van de burger te vergroten. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Welke rechten moeten liberalen aan dieren toekennen? Kunnen we het eten van dierlijke producten moreel verantwoorden? Dit boek bevat stof genoeg om het eigen denken uit de dagen en de eigen morele principes in vraag te stellen. En dit is belangrijk, zo stelt Bruers terecht, want de keuze voor een ethisch systeem blijft niet beperkt tot de privésfeer, maar het heeft ook implicaties op anderen. Voor wie zijn ethisch denken wil verfijnen, is dit boek een aanrader. Recensie door Johannes Derboven.
Neiman wil met haar boek ‘de morele concepten die links niet meer hardop uitspreekt’ proberen terug te winnen en aantonen dat rechts ons in een moreel moeras heeft doen belanden. Eigenlijk zou ze liever het woord progressief gebruiken in plaats van links, maar terecht wijst ze erop dat al te veel mensen ‘zich met deze benaming tooien maar de idee van de vooruitgang ondergraven’. Ze verdedigt voluit de kantiaanse visie waarmee ze zich positioneert tegen elke vorm van particularisme en nationalisme. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Ik wil het boek aanbevelen om drie redenen. Vooreerst omwille van de volledigheid en accuraatheid in het beschrijven van Montaigne, vervolgens omwille van het tijdsbeeld van een belangrijke sectie van de 16de eeuw en tenslotte, maar dat is eerder de verdienste van Montaigne zelf, omwille van de levenswijsheid dat erin wordt ten toon gespreid. Aan die drie redenen kan nog toegevoegd worden dat het werk ondanks zijn wetenschappelijke degelijkheid voor iedereen vlot leesbaar blijft. Recensie door Hendrik Vanmassenhove.
