All in Boeken
Uitgangspunt van het boek is dat we tegenwoordig niet leven in een Nietzschiaanse “omkering van alle waarden”, maar een nivellering van alle waarden. We leven, schrijft Lukkassen, in een nihilistisch tijdperk omdat simplistisch postmodernisme, waarden- en cultuurrelativisme zeer diep in het denken en het beleid zijn doorgedrongen. De verbreiding van die leer is niet zonder gevaren, want door dat nihilisme zijn we ontvankelijk geworden voor religieus fanatisme. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Mohammed heeft echt bestaan, dat is zowat het enige dat vaststaat. Deze peulenschil aan kennis heeft niet belet dat er dikke biografieën over de profeet geschreven zijn en dat de stroom van hagiografische teksten door de eeuwen heen is blijven aanzwellen, tot vandaag de dag. Kort door de bocht: elke auteur, elke islamitische afsplitsing, elk tijdperk, elke regio heeft zijn eigen Mohammed bij elkaar verzonnen, vaak toegesneden op het gebruik in eigen belang. Recensie door Leo De Haes.
Op een dag gaat Saramago eten in het restaurant Der Elefant waar hij een stel houten beeldjes op een rij ziet staan. Beginnend met de Toren van Belém, een van de mooiste gebouwen in Lissabon, gevolgd door andere Europese gebouwen die een reisroute uitbelen. Men vertelt hem dat het over de tocht van een Indiase olifant gaat die in 1551 door de toenmalige koning van Portugal geschonken werd aan Maximiliaan van Oostenrijk. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Over het leven, het werk en de ontdekkingen van Jan Ingenhousz schreef de bioloog Geert Magiels eerst een proefschrift en later een boek onder de titel Van zonlicht naar inzicht. Hoe Jan Ingenhousz het geheim van het bladgroen ontdekte. Ingenhousz was een polyglot die les volgde in Leiden, Parijs en Edinburgh, de Schotse hoofdstad die in de 18de eeuw het centrum van de Schotse Verlichting was. Zijn eerste aandacht ging naar de bestrijding van de pokken een levensbedreigende virusziekte die de mensheid eeuwenlang heeft geteisterd
De rijkdom van een land wordt doorgaans berekend op basis van het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking. Dit is een gangbare maatstaf maar totaal onvolkomen. Het BBP is immers maar een gemiddelde en zegt niets over de levensstandaard van de armere inwoners van een land. Dit is het uitgangspunt van de Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum die in haar boek Mogelijkheden scheppen duidelijk maakt dat er andere zaken zijn om te weten of mensen vrij en gelukkig zijn. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Onverschilligheid was waarschijnlijk een van de ergste kwalen van de voorbije eeuw. In periodes en landen waarin het nationalisme, communisme, fascisme en religieus fanatisme toesloegen en mensen herleidde tot een ding, vormde onverschilligheid een cruciale sleutel tot barbarij. Talloze mensen werden vernederd, onderdrukt en vermoord op een ogenblik dat anderen daarvan op de hoogte waren maar die omwille van angst, zelfbehoud en onverschilligheid opzij keken en lieten begaan. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Blom schrijft doorgaans aangenaam verhalend, concreet en suggestief, met veel zin voor anekdotiek én voor de grote groep, altijd boeiend, soms meeslepend, met weidse vergezichten vaak, rustig ook, niet moraliserend, onideologisch, maar in Wat op het spel staat ontbindt hij al zijn duivels. Hier is geen bedaagde factcheckende historicus aan het woord, maar een ziener, een roeper in de woestijn, iemand die geëmotioneerd is door zijn eigen boodschap en die er pathetisch inbeukt. Recensie door Leo De Haes.
De auteurs stellen aan de hand van data over de opleidingsachtergronden van islamistische radicalen vast dat de kans dat ingenieurs teruggevonden worden in de gegevens over bekende radicalen liefst 17 keer zo groot is dan wat men verwachtte indien ingenieurs net zo snel zouden radicaliseren als het gemiddelde van de mannelijke populatie. Ingenieurs zijn dus zwaar oververtegenwoordigd, zowel onder politiek islamistische bewegingen als onder jihadistische groeperingen. Recensie door Gert Jan Geling.
Karin Heremans is inmiddels een autoriteit geworden rond preventie en aanpak van radicalisering bij jongeren. Ze is nog steeds directeur van het GO! Koninklijk Atheneum van Antwerpen, maar leidt ook het Radicalisation Awareness Network (RAN). In Mijn Kleine Jihad zet ze krachtig een aantal filosofische stellingen op poten als sine qua non (zoals Popper’s paradox van tolerantie en Haberman’s opvattingen over identiteit) maar gaat dan over naar de pragmatische aanpak. Recensie door Aviva Dierckx.
De meeste mensen beschouwen zichzelf als rationele en kritische personen. ‘Eerst zien en dan geloven’ is een veel gebruikt spreekwoord waarmee iemand wil aangeven dat hij over het nodige gezond verstand beschikt om een onderscheid te maken tussen fictie en realiteit. Toch zijn er elke dag miljoenen mensen die de horoscoop lezen om te zien hoe hun liefdesleven zal verlopen, die bidden voor het herstel van een ziek familielid, die homeopathische producten nemen om gezond te blijven, en allerlei onzin voor waar aannemen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De Holocaust gebeurde in het hart van de christelijke beschaving. Hoe was dat mogelijk? Professor Donald Dietrich die actief is in het Holocaust Memorial Museum in Washington, probeert hierop een antwoord te geven. In zijn boek God and Humanity in Auschwitz met de ondertitel Jewish-Christian Relations and Sanctioned Murder staat hij stil bij de vraag hoe het mogelijk was dat gewone Duitse en andere Europese christelijke gelovigen zo eenvoudig konden transformeren in ordinaire moordenaars. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Het monotheïstisch dilemma zal veel stof doen opwaaien, zeker binnen religieuze kringen en diegenen die ervan overtuigd zijn dat religie een belangrijke factor speelt in de sociale cohesie. Cliteur toont overtuigend aan dat elke monotheïstische religie alleen zorgt voor cohesie binnen de eigen geloofsgroep maar ook voor weerstand bij anderen, en dat het daarom geen basis kan zijn voor een vreedzame samenleving. Wie meent dat zijn stellingen veel te scherp zijn moet dringend de ‘heilige’ teksten onderzoeken. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Ode aan de vrijheid is een bundeling van korte essays over de belangrijkste liberale filosofen uit de voorbije eeuwen geschreven door hedendaagse liberalen als Frits Bolkestein, Jozias van Aartsen, Paul Cliteur, Frank de Grave, Ayaan Hirsi Ali en Daan de Neef zelf. In zijn boek beperkt Daan de Neef zich niet alleen tot de liberale klassiekers als John Locke, John Stuart Mill en Isaiah Berlin maar brengt hij ook het werk van meer recente filosofen als John Rawls en Francis Fukuyama onder de aandacht. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Dankzij het christendom en meer speciaal door het ijverige kopieerwerk van monniken werd de klassieke traditie (Homerus, Plato, Aristoteles, Horatius, Ovidius, Cicero, Caesar, Seneca…) aan ons overgeleverd en konden de ‘duistere middeleeuwen’ uitmonden in de geestelijke en artistieke rijkdom van de renaissance en het inspirerend humanisme van onder anderen Erasmus en Thomas More. Althans, zo werd het er in de middelbare school haast hardhandig ingepompt. Recensie door Leo De Haes.
De rol van religie in oorlogen, conflicten en andere vormen van geweld is een geladen onderwerp. In de wetenschap, de politiek, de media en de samenleving zijn de meningen hierover verdeeld. Aan de ene kant zien we een kamp dat wijst op een lange geschiedenis van religie en geweld, van kruistocht en jihad, en aan de andere kant een kamp dat van mening is dat religies vooral voor het goede staan, en dat geweld plegen uit naam van een religie vooral het misbruiken van deze religie voor eigen doeleinden inhoudt. Recensie door Gert Jan Geling.
Hoewel dit boek van Dalrymple ons een kijk biedt in de onderlagen van onze samenleving is het toch een beetje een gemiste kans. Door teveel thema’s – dan nog eens niet erg geordend – aan te snijden, komt er geen eenduidige boodschap of verhaal naar voren. Hoewel de auteur zich heel bescheiden probeert op te stellen (althans in woorden) eindigt hij toch telkens weer met zichzelf in een heldenrol te plaatsen. Een onderhoudend boek, maar ook niet meer dan dat. Jammer. Recensie door Mark Bienstman.
Waarom leven wij in een wereld die voor eeuwig gevuld lijkt te zijn met tekorten? Welke mechanismen creëren dat voortdurende gevoel niet genoeg te hebben? Waar komt ons oneindige verlangen naar méér vandaan? Voor een antwoord op deze vragen ging Rutger Claesen te rade bij filosofen en economen. Zo laat hij zien hoe schaarste een rol speelt in actuele debatten over globalisering, de consumptiemaatschappij, natuur en milieu, de waarde van arbeid en in het debat over waarden en normen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Over de nefaste aspecten van de moderniteit verschenen al veel boeken waarbij men inging op oorzaken van onze culturele neergang zoals het liberale kapitalisme, het consumentisme, de globalisering en het postmodernisme. In De teloorgang van de westerse cultuur gaat de socioloog John Carroll veel verder. Hij beweert dat het humanisme, dat algemeen beschouwd wordt als de motor achter de gigantische vooruitgang in de menselijke geschiedenis, dé verwoestende factor op onze westerse cultuur is geweest. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De verpulvering van de mens tot een ding was zonder twijfel het grootste drama van de twintigste eeuw. Hiermee werd de Kantiaanse stelling dat we de mens steeds als een doel moeten zien en niet als een middel, brutaal en meedogenloos opzij geschoven. Zowel onder het nationalisme, het communisme, het fascisme, als het religieus fanatisme werden miljoenen mensen in naam van het volk, de Partij, de Führer of God vervolgd, verdrukt en vermoord. Alleen ‘nuttige’ mensen mochten overleven, de anderen hadden geen recht van bestaan. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De twintigste eeuw was de meest gewelddadige uit de menselijke geschiedenis. Het was niet alleen de eeuw van twee wereldoorlogen, maar ook van burgeroorlogen, antikoloniale opstanden, religieuze en nationalistische bloedbaden. Hebben we hier iets uit geleerd? De Britse historicus en auteur Tony Judt betwijfelt dit en beklemtoont hoe gemakkelijk mensen het verleden vergeten, iets wat hij in De vergeten twintigste eeuw omschrijft als een ‘zorgwekkende vervreemding van de geschiedenis’. Recensie door Dirk Verhofstadt.
