All tagged totalitarisme
Is moreel gedrag vanzelfsprekend? Hannah Arendt verwerpt het en wijst naar de morele ineenstorting in nazi-Duitsland waar zelfs het gebod ‘Gij zult niet doden’ finaal werd omgekeerd tot ‘Gij zult doden’. Bij morele overwegingen over zijn gedrag kan de mens alleen bij zichzelf te rade gaan. Misdaden blijven misdaden, ook al worden ze door een regering gewettigd, aldus Arendt. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Dit boek De weg naar onvrijheid is een heldere en krachtige geschiedschrijving van de moderne tijd vanaf de beide wereldoorlogen. (Alleen China komt in dit boek niet aan bod). De misdadigheid van de Russen spat van iedere pagina af. Wie zich een beeld wil vormen van de geopolitieke ontwikkelingen vanaf het midden van de twintigste eeuw, kan niet om dit boek heen. Recensie door Enno Nuy.
Historicus Bert Cornelis, auteur van intrigerende boeken als De zaak van de zwarten en Hitler en de Belgen, kreeg als bij toeval een uniek handgeschreven manuscript in handen van Louis Van Meel, een verzetsman uit Rotselaar die de kampen Breendonk en Buchenwald overleefde. Bizar genoeg beschreef hij daarin niet zozeer zijn verblijf in de concentratiekampen zelf, maar wel zijn helletocht tussen de laatste dagen van de oorlog en de eerste dagen na de bevrijding. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Dit is een buitengewoon nuttig en belangrijk boek, dat in de academische wereld verplichte kost zou moeten zijn. Maar ook daarbuiten is het van het grootste belang dat we ons allemaal realiseren hoe gevaarlijk die moderne vorm van politieke correctheid is, wokisme leidt uiteindelijk tot totalitair gedachtegoed, een wereld waar de vrijheid van meningsuiting een dode letter is geworden, waar de humor is verdwenen, waar de gedachtepolitie het voor het zeggen heeft. Recensie door Enno Nuy.
Het wordt hoog tijd om onder ogen te zien dat een fenomeen als Mattias Desmet een ruimer debat vermag. Want dit gaat al lang niet meer over louter ‘coronascepticisme’. En dit gaat al lang niet meer over louter 'desinformatie', ‘pseudowetenschap’ of 'een gebrek aan wetenschappelijke of academische integriteit'. Het probleem met Mattias Desmet is dat een professor klinische psychologie van de UGent zich ontpopt heeft tot een Messias tegen de wetenschap.
De tirannie van de meerderheid is altijd een afschrikwekkend beeld geweest voor liberale denkers. Ook John Stuart Mill zag dit in en waarschuwde ervoor dat in een democratie dwang kan uitgeoefend worden doordat meerderheden minderheden in hun vrijheden aantasten. In die zin is democratie nooit volledig verwezenlijkt, maar enkel een systeem om steeds opnieuw de rechten en vrijheden van het individu te beschermen en te bevestigen.
Arendt blijft in mijn ogen een controversieel, maar – en misschien deels juist daarom – een briljant denker. Ik ben op zich dan ook maar wat blij met de vernieuwde aandacht voor haar, zoals voor dit boek Imperialism. Omdat ze al te vaak geciteerd wordt in middens die weinig tot niets met haar ideeën te maken hebben, is de vraag echter hoeveel mensen Arendt werkelijk lezen. De kennis over haar en haar werk lijkt zich grotendeels te beperken tot clichés en uit de context gerukte citaten. En dat is spijtig. Recensie door Astrid Elbers.
Hoffer analyseert in zijn werk wat mensen ertoe drijft om zich aan te sluiten bij een politieke, sociale of religieuze massabeweging. Bijzonder is dat hij daarbij niet focust op de ideologie van deze bewegingen, maar op het psychologische profiel van hun aanhangers. Bovendien breekt hij volledig met de dominante academische trends. Zo laat hij Freudiaanse verklaringen, waarop de Amerikaanse psychologie toen nog sterk gebaseerd was, achterwege. Astrid Elbers
Ik voorspel u dat als wij over enkele tientallen jaren terugkijken op de rokende puinhopen die de ‘woke-beweging’ (vooral in het onderwijs) zal hebben achtergelaten wij niet kunnen begrijpen dat we deze beweging zo lang als progressief hebben gezien. Het meest militante deel is narcistisch, anti-wetenschappelijk, anti-humanistisch en blijkt niet zelden ontvankelijk voor antisemitisme en geneigd tot totalitarisme. - Martin Harlaar
Utopieën hebben in het verleden bewezen dat ze niet deugden en er is geen enkele reden om aan te nemen dat ze in de toekomst wel succesvol zullen zijn. Het is juist waarschijnlijker dat ze zullen leiden tot nieuwe vormen van totalitarisme. De cruciale boodschap van Karl Popper was dan ook dat we de wereld niet kunnen verbeteren door radicale utopieën in te voeren, maar door stap voor stap kleine problemen en ongelijkheden weg te werken
Nacht in de middag gaat over de gevangenschap van Roebasjov, een man van in de vijftig, met een roemrijk verleden in de communistische partij en een belangrijk rol gespeeld heeft in de revolutie. Zijn leven lang heeft hij zich ingezet voor de idealen van het communisme en de Partij. Hij is daarbij over lijken gegaan. Maar nu is no.1 aan de macht (overduidelijk een verwijzing naar Stalin) en diens koers is anders. No.1 heeft geen communistische ideologie, maar alleen grillen en hij duldt geen mensen naast zich. Recensie door Floris van den Berg.
De twintigste eeuw was de meest gewelddadige uit de menselijke geschiedenis. Het was niet alleen de eeuw van twee wereldoorlogen, maar ook van burgeroorlogen, antikoloniale opstanden, religieuze en nationalistische bloedbaden. Hebben we hier iets uit geleerd? De Britse historicus en auteur Tony Judt betwijfelt dit en beklemtoont hoe gemakkelijk mensen het verleden vergeten, iets wat hij in De vergeten twintigste eeuw omschrijft als een ‘zorgwekkende vervreemding van de geschiedenis’. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Het streven naar zuiverheid was de oorzaak van zoveel ellende. In combinatie met absolute macht vormt de idee van zuiverheid een dodelijke cocktail die we in de loop van de geschiedenis al meermaals hebben gezien. De zuiverheid van ras, van religie, van klasse, van kaste, van bloed en bodem heeft gezorgd voor oorlogen en genociden. In naam van de zuiverheid zijn miljoenen mensen vermoord en gefolterd. Anders heeft het al heel vroeg, nog voor de uitbarsting van de nazi-terreur aangevoeld en beschreven. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Een van de meest geciteerde filosofen van deze tijd is Hannah Arendt. Tijdens de voorbije jaren verscheen een groot deel van haar oeuvre in het Nederlands. Enkele maanden terug kwam de vertaling van haar meesterwerk Totalitarisme op de markt waarin de Joods-Duitse filosofe zich verdiept in de vragen die samenhangen met totalitaire politieke systemen. Dit werk dat voor het eerst verscheen in 1951 was baanbrekend omdat het voor de eerste keer de overeenkomsten tussen fascisme en het communisme blootlegde. Het boek veroorzaakte een schok, vooral bij Westerse intellectuelen die zich sterk afkeerden tegen het fascisme en sympathiseerden met het communisme. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Wie de huidige toestand van de westerse democratieën met de jaren’30 van de vorige eeuw durft te vergelijken, krijgt de wind van voren. In Over tirannie snoert Snyder de mond van deze criticasters. Het zijn naïeve zielen, aldus Snyder, die denken dat de geschiedenis maar één richting uit kan gaan, de richting van meer democratie en meer vrijheid. Ze vergissen zich deerlijk. De geschiedenis van de twintigste eeuw leert ons dat ‘samenlevingen en democratieën kunnen instorten’. Recensie door Joseph Pearce.
