Ben ik wel ‘woke’ genoeg? (2) – Martin Harlaar

De laatste tijd werk ik serieus aan mijn gebrekkige ‘wokeness’. Hoe ik weet dat ik niet ‘woke’ genoeg ben? Mensen waar ik mij, wat opvattingen betreft, verwant mee voel (zoals Richard Dawkins; zie mijn vorige artikeltje over ‘woke’) blijken allemaal erg ‘onwoke’ te zijn, dus dan lijkt mij de conclusie gerechtvaardigd dat ik ook niet zo ‘woke’ ben als ik dacht. Ik kwam er trouwens pas recentelijk achter dat ik een bevoorrechte, racistische cisgenderman ben en ik blijk volgens de mensen die wel ‘woke’ zijn daar niet veel aan te kunnen doen, behalve schuld bekennen en mijn mond houden. En met dat laatste heb ik mijn hele leven al moeite.

Voor degenen die nog niet bekend zijn met de term ‘woke’ een korte uitleg. Ik zal niet ingaan op de geschiedenis van de term ‘woke’, maar het komt erop neer dat je oog hebt voor allerlei vormen van onrecht in de maatschappij; je bent wakker geworden, ‘woke’. Dat kun je progressief noemen. En dat is het natuurlijk ook, maar het paradoxale is dat de ‘woke-beweging’ in haar optreden en idealen steeds minder progressief is geworden, maar zichzelf nog wel steeds zo ziet en afficheert. Je zou het tot op zekere hoogte kunnen vergelijken met de onvrede in Duitsland in de jaren na de Eerste Wereldoorlog. Deze (begrijpelijke) onvrede werd door de nationaalsocialisten vakkundig tot een politieke beweging omgevormd en leidde uiteindelijk tot onbeschrijflijk veel ellende. Het eindresultaat was vast niet wat de meeste aanhangers in de jaren twintig voor ogen hadden gehad. En er zullen weinig mensen zijn die achteraf willen beweren dat de nazi’s echte socialisten en dus progressief waren.

Ik voorspel u dat als wij over enkele tientallen jaren terugkijken op de rokende puinhopen die de ‘woke-beweging’ (vooral in het onderwijs) zal hebben achtergelaten wij niet kunnen begrijpen dat we deze beweging zo lang als progressief hebben gezien. Het meest militante deel is narcistisch, anti-wetenschappelijk, anti-humanistisch en blijkt niet zelden ontvankelijk voor antisemitisme en geneigd tot totalitarisme. Het is de wellustige wraak van veelal zelfverklaarde slachtoffers en in hun verongelijkte zelfbeklag verschillen zij weinig van de Trump-aanhangers die op 6 januari 2021 het Capitool bestormden.

De plaats waar we ‘woke’ het beste aan het werk kunnen zien is in het onderwijs en dan met name op hogescholen en universiteiten. In de USA is de ‘woke-beweging’ al tientallen jaren actief en dat heeft reeds tot ­­­­de nodige ellende geleid. In mijn vorige artikel verwees ik al naar de gebeurtenissen in het Evergreen State College. Daar werden progressieve docenten die weigerden om tegemoet te komen aan de eisen van ‘woke-studenten’ belaagd en zagen zich gedwongen hun baan op te geven. Ik schreef dat ‘woke-acties’ mij deden denken aan de beginjaren van het fascisme. Sommige acties doen mij ook denken aan de Culturele Revolutie in China waar mensen gedwongen waren zichzelf te vernederen en zelfkritiek te bedrijven. Nou, nou, Harlaar, hoor ik sommige lezers al denken, overdrijf je nu niet een beetje? Nee, helaas niet.

Een voorbeeld van het vernederen is te zien in dit fragment. [Bret Weinstein en Heather Heying praten over de 'Canoe Meeting' op het Evergreen State College - YouTube] Het betreft de ‘Canoe Meeting’ die op 16 november 2016 plaatsvond op het Evergreen State College. Er zou gediscussieerd gaan worden over een voorstel van het Equity Council. Ik citeer de Mission Statement van het Equity Council: ‘The Council has listened to the concerns of students, staff, and faculty from historically underserved communities. Their experiences place faces and names to the equity gaps that exist on our campus. We are therefore compelled and committed to take actions that improve outcomes for the most underserved members of our community. Over the course of the 2016-17 academic year, we are proposing a paradigm shift, grounded in the College's long-standing diversity efforts, to an institution-wide approach that establishes a culture of inquiry, grounded in equity, aimed at supporting the success of all our students.’

Het is een tekst die op zich progressief lijkt, hoewel de zin ‘We are therefore compelled and committed to take actions’ in het licht van de latere gebeurtenissen leest als een onheilspellende voorbode. Een van de leden van het Equity Council, Felix Braffith, trad op als ceremoniemeester tijdens de Canoe Meeting. Braffith was op dat moment ‘Director of TRiO Student Success,’ ‘a federally funded program that provides direct support services for first generation, low-income, and/or disabled students to successfully attain their bachelor’s degrees.’ Dat klinkt progressief en praktisch: het helpen van studenten die weinig geld en/of een handicap hebben. Het is pijnlijk om te zien hoe universiteitsvoorzitter George Bridges op die zestiende november 2016 het Equity Council prijst en Braffith toestaat om als een kleine dictator op te treden.

 Enkele maanden later zouden leden van het Equity Council en studenten het College bezetten en George Bridges en docenten hun bewegingsvrijheid ontnemen. Als Bridges naar de wc moet wordt hem dat in eerste instantie geweigerd en later toch toegestaan, maar dan wel onder begeleiding van twee bewakers, zodat hij niet kan ontsnappen.

 Tot slot een voorbeeld van zelfkritiek in neo-Maoïstische stijl. Ik citeer uit The Hill van 29 september 2020: ‘The acting dean of Northwestern University Law School began a diversity event by declaring, “I am James Speta and I am a racist.” He was followed by Emily Mullin, executive director of major gifts, who said, “I am a racist and a gatekeeper of white supremacy. I will work to be better.” These kind recitations are now expected of anyone claiming to oppose racism. There is a sense for urgency among some faculty not to be the last to condemn themselves.’ [bron: The real conversation on racism is much more difficult but necessary | TheHill]

Martin Harlaar is historicus en eindredacteur van het boek De Getemde Mens.