All in Essay
De uitdaging voor de toekomst van het hoger onderwijs en het onderzoek in Vlaanderen zal eruit bestaan een antwoord te bieden op de geformuleerde problemen, rekening houdend met de geschetste internationale evoluties, met de complexiteit en het karakter van ons financieringsmodel, met de institutionele belangen die spelen en met de budgettaire restricties. De ideeën die op dit moment worden verkondigd zijn interessant maar vormen slechts een druppel op een gloeiende plaat.
Genderneutraliteit waarbij elke uiting van een geslacht ongewenst is doet denken aan gendercommunisme en kan onmogelijk de oplossing zijn in een open en gezonde samenleving. Geslachten afschaffen of doodzwijgen (zoals sommigen voorstellen) gaat helemaal in tegen het liberaal principe om te kunnen zijn wie je wil. Laat ons geslachten toevoegen in plaats van mannen en vrouwen te laten inboeten. Laat ons situaties vermijden waarin mensen niet meer vrij zijn zich man of vrouw te voelen.
Ik zag dit bordje ‘gebedsruimte voor vrouwen’ voor het eerst op 30 januari 2018 toen ik op zoek was naar het toilet, voorafgaand aan mijn college Grondslagen van de Rechtswetenschap voor de eerstejaars rechtenstudenten. Oh God, nu zie ik het met eigen ogen! staat. Ik wist dat het er moest zijn. Maar goed, erover lezen is toch iets anders dan het met eigen ogen zien. Hier hadden we dus zo’n grondslag van de rechtswetenschap, of liever gezegd de flagrante schending daarvan: de ondermijning van de openbare universiteit door een religieus privilege.
Zou het kunnen dat als de dames en heren politici de discussie over migratie aanvatten vanuit deze breed gedragen consensus we een kwalitatief beter en genuanceerder migratiedebat krijgen? De opgeklopte tegenstelling van beide kanten is vaak fake. Theo Francken is geen Trump en al zeker geen nazi, Groen en sp.a zijn geen watjes. Alstublieft, stop dat polariserend gekissebis en ga samen op basis van feiten en gedeelde morele principes op zoek naar een nog rechtvaardiger en menselijker migratiebeleid. Plus est en vous.
De reacties op het nieuws van de Carrefour afdankingen waren extreem. Aan de ene kant was er de “bloedbad”-reactie; aan de andere kant had je nogal wat analisten, vooral economen, die het als een onvermijdelijke ontwikkeling beschouwden die in de huidige conjunctuur niet eens dramatisch was omdat het afgedankte personeel toch vlot een nieuwe baan zou vinden. Zoals de 4000 Ford-werknemers dat hadden gedaan zoveel jaar geleden toen de Ford fabrieken in Genk hun deuren sloten. Wie heeft er gelijk?
Mijn voorstel is dat de voetbalbond het premiestelsel afschaft en met het geld dat hij hierdoor uitspaart een aantal goede doelen ondersteunt. Bijvoorbeeld een betere jeugdwerking of meer middelen in het vrouwenvoetbal. Het voordeel van dit alternatief is dat het geld zal gaan naar die mensen voor wie een extra euro nog iets betekent, in plaats van die euro te geven aan miljonairs die nauwelijks zullen merken dat hun bankrekening is gestegen na het opstrijken van de premie.
Défi is de enige partij in dit land die de grenzen van het Brusselse Gewest en de taalgrens in vraag blijft stellen. In haar mythologie zijn de faciliteitengemeenten zowat het equivalent van de Palestijnse bezette gebieden, waarbij Vlaanderen als wreedaardige bezetter de rol van Israël speelt. Bij Défi is het niet toegelaten luidop iets anders te zeggen dan de officiële partijlijn: dat de Franstaligen in de Rand wensen toe te treden tot het Brusselse Gewest. Maar nu blijkt dat Franstaligen in de Rand liever in Vlaanderen wonen dan in Brussel.
Ik wens onze samenleving in 2018 meer mentale rust toe. We kunnen daar met zijn allen – van links tot rechts, meerderheid en minderheden – aan bijdragen door met wat meer empathie en gevoel voor wederkerigheid over samenlevingsproblemen te spreken, door ons beter te informeren en niet al te snel te oordelen, door te luisteren en ons open te stellen. En ik weet het: politici en journalisten zijn ook maar mensen. Dat neemt niet weg dat ze een bijzondere taak hebben om te genezen in plaats van te verzieken.
In een ideale wereld zou ik als liberaal en humanist pleiten voor een uitermate flexibel migratiebeleid (politiek én economisch). Mijn pragmatische zelf zegt evenwel dat het culturele en economische absorbatievermogen van Europa niet oneindig is, zeker in tijden van religieuze turbulentie en op barsten staande sociale voorzieningen. Die vaststelling maakt mij echter nog niet tot een fascist of een Chamberlain-achtige naïeveling die de weg plaveit voor een herhaling van de WO2-horror.
In Nederland is “genderneutraal” verkozen tot irritantste woord van 2017. Aanleiding is een cascade aan genderneutrale maatregelen: de Nederlandse Sporen die de aanduiding van man of vrouw op de treinabonnementen verwijdert, het overal opduiken van genderneutrale toiletten en HEMA die komaf maakt met genderspecifieke kinderkleding. Ik meen dat we de discussie gendergelijkheid met genderuniformiteit verwarren en we voor een verklaring van genderverschillen verder moeten kijken dan louter het sociaal-constructivistische.
Onze samenleving is niet klaar om de vergrijzingschok op te vangen: dat zeg ik al jaren en het blijkt telkens bij reportages over de soms schrijnende toestanden in bepaalde woonzorgcentra. In ons land, en in de meeste Europese landen, is er nood aan een coherent ouderenbeleid en aan een brede maatschappelijke discussie over de weg die we uit willen. Als we langer willen leven in een warme en kwaliteitsvolle samenleving, is er mijn inziens geen andere oplossing dan daar meer en op de juiste manier in te investeren.
Op een ogenblik dat onze beleidsverantwoordelijken volop aan het nadenken zijn over de eindtermen burgerschap, ligt voor hen hier een belangrijke opdracht. Burgerschap gaat niet zozeer over weten wat de Europese instellingen zijn of inzicht verwerven in de complexe staatsstructuur van ons land. Burgerschap gaat in essentie over hoe je met elkaar omgaat en hoe je je verhoudt tot de ander die soms wezenlijk verschilt van jezelf. Gezien de enorme diversiteit die er vandaag is, moeten we daarop inzetten.
Twee islamisten komen onze jongeren in het stadhuis van Genk vertellen hoe ze een goede moslim moeten zijn, ‘van de wieg tot het graf’. Mij verbaast dat niet. Ik ken hun methodes van vroeger, in de Islamitische Republiek Iran. En ik weet dat in de koranlessen overal in het land aan dezelfde soort brainwashing wordt gedaan. De manier waarop de bezoekers plaatsnemen in de zaal, zegt al veel. Mannen vooraan, vrouwen achteraan. Die apartheid zit ingebakken in de islam. Wie zich er niet naar schikt, is een slechte moslim.
De anti-liberalen zijn tegen de internationalisering. Ze kiezen liever voor het ‘veilige’ isolement van de eigen natiestaat. Nochtans weten we dat dit niet werkt. In haar boek De Geëngageerde Burger heeft Gwendolyn Rutten het over Zheng He, de Chinese ontdekkingsreiziger die nog vóór Columbus Amerika ontdekte. De Chinezen waren zo teleurgesteld in wat de rest van de wereld te bieden had, dat ze ervoor kozen in isolement te leven. Dat heeft geleid tot een economische stagnatie van 500 jaar.
In zijn artikel op deze website breekt professor Patrick Loobuyck een lans voor een gezonde focus op feiten, logica en waarheid in het publieke debat. Daarbij verwerpt hij – volkomen terecht – zowel het postmoderne epistemologische nihilisme als de cynisch post truth-tendens in de politiek. Zijn visie op de rol van morele overtuigingen in het academische bedrijf lijken echter blijk te geven van controversiële aannames over wetenschappelijke zekerheid, en een vorm van willekeur ten voordele van zijn eigen morele en politieke overtuigingen.
De mensenrechten en de liberaal democratische vrijheden zijn de normatieve mogelijkheidsvoorwaarden om op een gezonde manier aan wetenschap te kunnen doen. Die politieke context beschermen, inzichtelijk maken, onderzoeken en doorgeven aan volgende generaties is een legitiem onderdeel van het academische bedrijf en wat mij betreft ook een legitiem middel om het post-truth tijdperk mee te lijf te gaan. Wie feiten belangrijk vindt maar de democratie niet verdedigt, is inconsequent.
Sommige mensen, vooral Amerikanen, denken dat Canada een sociaaldemocratisch land is. Nee, Canada is liberaal en kapitalistisch. Er is inderdaad universele ziekenzorg, maar burgers die het zich kunnen permitteren kunnen een private ziekteverzekering aanschaffen, waardoor ze de wachtrijen kunnen voorbijsteken. Hoe verder je van doorheen Canada wegtrekt van Europa, hoe meer ze beginnen te lijken op Amerikanen. Trudeau is een feminist, vrijdenker, optimist, progressief,... Kortom: hij is een liberaal.
Er bestaat geen enkele grondwet die burgers verplicht of verbiedt om musea, concertzalen en dancefestivals te subsidiëren en op een gelijkaardige manier zou er geen enkele grondwet mogen zijn die burgers verplicht of verbiedt om levensbeschouwingen te financieren. Een grondwet moet dienen om onze fundamentele rechten en vrijheden te beschermen, maar over de manier waarop dit gebeurt, hoeft ze geen uitspraak te doen. Dat laten we in een liberale democratie liever over aan het volk.
Het grote voordeel aan massale maatschappelijke veranderingen als de vergrijzing is dat je ze lang op voorhand kunt zien aankomen. Als je er tenminste voor kiest om het hoofd niet weg te draaien. Een goed verstaander kon in de jaren 70 al beseffen wat er op ons af komt (innovaties niet te na gesproken). In de zes boeken die ik afgelopen jaren gepubliceerd heb over ons zorgsysteem, heb ik herhaaldelijk op dezelfde nagel geklopt: de vergrijzing in de komende decennia wordt de ultieme lakmoesproef voor ons zorgsysteem.
Nudging wordt vaak met enige argwaan bekeken omdat het de keuzevrijheid van het individu zou beperken. Gedragswetenschappers zoals Richard Thaler tonen juist aan dat we onze keuzes helemaal niet zo bewust en rationeel maken als we denken. Bovendien is er bij nudging geen sprake van verbieden. Je kunt eenvoudig een andere keuze maken. Je kunt kiezen om toch een ongezonde maaltijd te kiezen, om géén orgaandonor te zijn. Bovendien is het quasi onmogelijk de burger een neutrale keuze te presenteren.
