All in Column
“Ik ben interseksueel en dat is no big deal.” Met die woorden doorbrak Vlaams topmodel Hanne Gaby Odiele onlangs het taboe over interseksualiteit tijdens een interview met <I>USA Today</I>. Met haar getuigenis in het Amerikaanse dagblad kreeg de Kortrijkse Odiele een enorme internationale weerklank. In het interview gaf ze toe een persoon met 'intersekse condities' te zijn. In het modewereldje is dit een bekentenis zonder weerga. Hanne wou het taboe doorbreken.
Misschien wel het meest verhelderende inzicht dat Berlin naar voren brengt, is de gedachte dat populisme gedijt in samenlevingen die op één of andere manier een proces van modernisering of grote verandering doormaken. De parallel met het populisme van nu is snel gemaakt. Ook nu wordt de belofte gedaan dat uit dat proces van verandering een nieuwe wereld zal voortkomen, met herstel van de oude ‘manier van leven’ en ‘gezondmaking’ van de ‘geperferteerde’ samenleving.
Over het armoedebeleid van deze Vlaamse regering was ik in deze krant in 2014 al kritisch, omdat ik het stiefmoederlijk behandeld vond in het regeerakkoord. Het armoedebeleid was goed voor nog geen 400 woorden. Op een totaal van 24 beleidsdomeinen kreeg alleen dierenbescherming minder aandacht. Ik gaf toen nog het voordeel van de twijfel - je weet nooit of de daden de woorden niet zullen overtreffen - maar nu niet meer. Deze minister en bij uitbreiding deze Vlaamse regering zien armoedebestrijding niet als een prioriteit.
Wat vermag iemand als Trump op het wereldtoneel? Is hij slechts een golfslag van de geschiedenis? Of kan hij het hele schip – de liberale rechtsorde – doen kapseizen? De verkiezing van Trump is zonder enige twijfel een onrustbarende gebeurtenis, die zelfs een verstokte vooruitgangsdenker als ik somber stemt over de (nabije) toekomst. De man is een complete onbenul, een megalomane narcist, een rancuneuze en impulsieve driftkikker. Maar hoeveel schade kan hij aanrichten?
Trump staat in de VS niet alleen met zijn kritiek op landen die te weinig bijdragen voor defensie. Ook Hillary Clinton en Bernie Sanders klaagden dat aan tijdens de Amerikaanse voorverkiezingen. En ook Paul De Grauwe zei recentelijk dat de lage uitgaven van de meeste NAVO-landen niet duurzaam zijn. Het is dan ook een terechte aanklacht: landen zoals België hangen voor hun veiligheid bijna volledig af van andere. We liften mee op de inspanningen van landen als de VS en het VK.
We staan voor grote economische, politieke en sociale uitdagingen. Met de komst van Donald Trump, de Brexit, en het succes in de peilingen voor Marine Le Pen, Geert Wilders en Frauke Petry is het ideologische debat er weer helemaal terug. Het gaat om een cruciale strijd tussen de liberale open samenleving en de nationalistische gesloten samenleving. We mogen niet langer stilzwijgend of onverschillig afwachten. Het is tijd om de open samenleving te verdedigen. Beste liberalen, kom in beweging, het is tijd om op te staan.
Veel te lang werd over dergelijke problemen gezwegen, uit angst het verwijt racist naar het hoofd geslingerd te krijgen. Dat niemand reageert op het feit dat Gwendolyn Rutten in haar open brief ook extreem rechts, extreem links en asociale belastingontduikers aanvalt, toont dit perfect aan. Je mag als politicus zowat iedereen op zijn of haar ideeën aanspreken, maar niet de moslimgemeenschap, ook als het enkel gaat over de meest radicale of extremistische strekking daarbinnen.
De parlementaire onderzoeks-commissie die de aanslagen van 22 maart onderzoekt is volop aan de gang. Op het VRT journaal zien we een emotionele Elisabeth Lasnier die haar dochter bijna verloor tijdens de terreuractie. Ze vraagt met enige kwaadheid aan de politici om van hun iPhone en computer te blijven en te luisteren. Er is een groot beklag dat de overheid de slachtoffers niet hoort. Ze zitten gevangen in een bureaucratisch labyrint. Hoe komt het dat het zo moeilijk is om eens te luisteren naar iemand?
Onderwijs dient eerder lange- dan kortetermijndoelen, en rendementsdenken mag dan ook niet leiden tot kortzichtigheid. Scholen zijn geen bedrijfsopleidingen, en onderwijs moet meer inhouden dan mensen voorbereiden op de openstaande vacatures. Vooral omdat de industrie de noden van vandaag wil invullen, terwijl het onderwijs van nu kinderen moet vormen voor de economie van 2040. En dus voor jobs waarvan we het bestaan nu nog niet kunnen vermoeden.
Op de Vrijdenkersdag 2016 van de atheïstisch-humanistische vereniging De Vrije Gedachte die in Utrecht werd georganiseerd, sprak ik over de vraag of een liberale islam wel bestond. Om tot een antwoord op deze vraag te komen formuleerde ik acht voor het liberalisme cruciale concepten, en bekeek per concept hoe de islam hiertegenover stond. Deze concepten zijn: vrijheid, individualisme, mensenrechten, secularisme, democratie, de open samenleving, het kapitalisme en sociale rechtvaardigheid.
De Antwerpse SP-A kopman Tom Meeuws kondigde eind december zijn plannen aan om bij de volgende verkiezingen een progressief front te vormen met PVDA+ en Groen. Ook nationaal voorzitter John Crombez liet begin dit jaar verstaan dat hij samenwerking met PVDA+ niet uitsluit. Voor mij is het duidelijk: als van die plannen iets terecht komt, dan is dat voor mij voldoende reden om zeker niet op de SP-A te stemmen. Idem voor de N-VA en haar bereidheid om een coalitie met het Vlaams Belang te vormen.
Als liberaal is mijn eerste reflex om het voluit op te nemen voor de liberale grondrechten die individuen en minderheden moeten beschermen tegen mogelijk misbruik door de staat en de meerderheid. Keer op keer stel ik vast dat het principe van onze liberale democratie onvoldoende bekend is. Dat die vrijheden, zoals vrijheid van meningsuiting, maar ook de vrijheid van religie en geweten, onvervreemdbaar zijn en dus niet door een democratische meerderheid bepaald worden.
Als je niet zomaar kan rekenen op de kiezer om machthebbers democratisch goed te controleren, zijn strikte regels een alternatief. Maar ze moeten dan wel goed gevolgd worden. Ook en vooral door machthebbers. De partijen Groen en Ecolo willen met een wetsvoorstel rond lobbyen meer transparantie bewerkstelligen over contacten tussen belangenorganisaties en beleidsmarkers. Het voorstel – enkel gericht op legeraankopen – is om onder meer een transparantieregister op te zetten dat alle contacten en hun inhoud registreert.
Er raast een nieuwe wind door links Vlaanderen. Vorige week werd Minerva, een progressieve en professionele denktank, boven het doopvont gehouden. Hij heeft tot doel het maatschappelijk debat te voeden met studies waarin concrete beleidsmaatregelen worden voorgesteld en beargumenteerd. De opzet is erg nobel en verdient respect. Toch dient er een grote kanttekening te worden gemaakt bij dit verhaal. Terwijl de groep nog met plezier het etiket ‘progressief’ aanvaardt, wil ze zichzelf geen ideologie aanmeten.
Er zal altijd vraag zijn naar excellent onderwijs, en als de overheid dat niet verstrekt zullen kapitaalkrachtige mensen het zelf creëren. Laat ons Vlaanderen behoeden voor een gepolariseerd onderwijslandschap met dure, private en goede scholen, naast minder goed gefinancierd publiek onderwijs dat middelmaat ambieert. In zo’n samenleving zal het armere, maar getalenteerde kind weinig keuze hebben. We hebben in het Verenigde Koninkrijk en de Verenigde Staten gezien waar dat toe leidt.
De weg naar een meer liberale samenleving ligt niet uitgetekend en kent heel wat tegenstand. Dat betekent echter niet dat we bij de pakken moeten blijven zitten. Zoals Karl Popper ons voorhield, moeten we geen revolutie prediken, maar voortdurend kleine stappen zetten en verbeteringen doorvoeren die leiden tot meer zelfbeschikkingsrecht van elke mens. We moeten in de voetsporen treden van diegenen die, vaak op gevaar voor hun eigen leven, de kracht vonden om op te komen voor meer vrijheid en rechtvaardigheid.
Reeds twee volle jaren pleiten verschillende politieke en maatschappelijke partijen voor een herverdelende vermogens-en/of vermogenswinstbelasting. Tot voor kort was de vrees dat dergelijke maatregelen de middenklasse (opnieuw) zouden raken het voornaamste liberale tegenargument. In een poging nieuwe belastingen te weren gooide de Open VLD het vorige week over een andere boeg. Niet de vrees tot verdere fiscale middenklasse-kastijding was deze maal de liberale munitie, bij monde van voorzitter Rutten zelf was nu ‘gelijke kansen’ aan de beurt.
We weten dat een mens ongeduldig is, ook in zijn streven naar idealen. En toch. De mens, de Europeaan, zal geduld moeten hebben én moed, voor gedurfde politieke participatie die zich niet beperkt tot sporadisch stemmen. Het Brits referendum is een experiment 'fraught with danger' en zeker geen voorbeeld van een voorzichtige rationele stapsgewijze weg, maar anderzijds biedt ze ook de kans op een nieuw begin. Het Europese project is niet dood, maar verstikt in de droom van een snelle realisatie.
Nog niet zo lang geleden namen kinderen van elf of twaalf jaar niet eens deel aan de ramadan, zegt Jacky Goris – volgens de officiële islamvoorschriften zou dat ook niet nodig zijn. Maar sommige leerlingen zijn nu strenger voor zichzelf. Niet alleen schrappen ze eten en drinken tussen zonsopgang en zonsondergang, maar nemen ze ook andere, extreme houdingen aan. Sommigen willen niet meer zwemmen omdat de kans bestaat dat ze een slok water binnenkrijgen, of ze zien de muziekles als haram.
Meer gelijke kansen creëren door de inkomensongelijkheid te verminderen lijkt voor België niet de efficiëntste beleidsoptie. De inkomensongelijkheid is al laag, zonder hoge sociale mobiliteit. Om tot meer gelijke kansen te komen lijkt het beter meer te focussen op andere maatregelen voor de lage inkomensklassen. Naast de financiële focus, die uiteraard belangrijk blijft, moet men inzetten op ondersteuning zoals kwaliteitsvolle kinderopvang tegen zeer lage kosten voor lage inkomens en intensieve gezinsondersteuning aan huis.
