All tagged liberalisme
Het succes van liberalisme is zowel zijn grootste kracht als zijn grootste zwakte. Het heeft ons uit de armoede getild en een wereld van overvloed gecreëerd, maar juist omdat het zo succesvol is geweest, wordt het nu bedreigd door zelfgenoegzaamheid en de illusie dat we het ons kunnen veroorloven om zijn principes te verwerpen. De toekomst van de wereld hangt af van ons vermogen om deze principes te verdedigen en te vernieuwen.
Het klopt dat we de laatste tien jaar een wereldwijde erosie meemaken van liberaal democratische normen, van groeiende ongelijkheid en milieuschade, maar het liberalisme heeft in de voorbije 50 jaar wel de cultuuroorlog gewonnen. “Het liberalisme is onze poriën binnengedrongen om diepgaand en persoonlijk vorm te geven aan wie we zijn.” Het liberalisme als een manier van leven, nodigt je uit om erin te duiken. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De uitdagingen van de toekomst gaan niet alleen over economische vooruitgang, maar over het creëren van een samenleving die zowel duurzaam als rechtvaardig is. Dit vereist gedeelde inspanningen, een herverdeling van macht, en een democratische basis die elke stem telt. De tijd om te handelen is nu; laten we kiezen voor een toekomst waarin niemand wordt achtergelaten.
‘Het nationalisme beweert dat het liberalisme de machtigen vertegenwoordigt. In feite is het liberalisme het schild dat de machtelozen beschermt. Het vormt de bescherming voor diegenen die geen andere verdediging hebben. Wanneer dat niet lukt, blijft niks over. We hebben dit in het verleden gezien. En we zien het nu weer,’ zo besluit Ian Dunt zijn indrukwekkende boek How To Be A Liberal dat door elke liberaal zou moeten gelezen worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Tom Van Grieken is ervan overtuigd dat extreemrechts bij de lokale verkiezingen op 13 oktober 2024 het cordon sanitaire zal breken en mee aan de macht zal komen. De strijd om dat niet te laten gebeuren, is de belangrijkste uitdaging voor de komende maanden. Maar ook op lange termijn moeten democratische partijen kiezers terugwinnen door onze liberale manier van leven krachtig te verdedigen.
Het liberalisme is geen ‘amoreel ieder-voor-zich, maar juist extreem moeilijk en veeleisend, te moeilijk voor iedereen die niet tegen contradicties, complexiteit, diversiteit en de risico’s van vrijheid kan,’ aldus de Letse filosofe Shklar. Geen surfplank-liberalisme dus, maar eerder een sisyfus-liberalisme: voor Shklar moeten we ons iedere dag opnieuw oefenen in het vermijden van alle ondeugden die op ons pad komen.
Het is tijd voor een liberale wedergeboorte, waarbij de zieke patiënt symbolisch begraven wordt en een nieuwe Liberale Partij geboren wordt. Er moet een groot ideologisch congres komen als basis dienen voor een nieuw liberaal handvest met nieuwe liberale voorstellen en nieuwe leiders die moeten zorgen voor een meer open, een meer tolerante, een meer rechtvaardige en een meer genereuze samenleving.
Openheid is cruciaal voor het liberalisme. Het bevordert bruggenbouw in politiek en democratie, vooral in een compromisgericht land als België. Een effectieve liberale aanpak vraagt om een open dialoog en een breed begrip van uiteenlopende meningen, waaronder de woke-cultuur. Belangrijk is het actief luisteren naar en waarderen van alle standpunten, waarbij men moet waken voor simplificatie en polarisatie, kenmerkend voor nationalisme, populisme en cancelcultuur.
Ik kan me vinden in de kernboodschap van het boek. We moeten aan de slag, we mogen niet bij de pakken blijven zitten, en hebben absoluut geen tijd om tijd te verliezen. Lange regeringsonderhandelingen die blijven plakken in socialistische symboliek of nationalistische romantiek kunnen we missen als kiespijn. De Croo heeft gelijk dat we moeten zoeken naar middelen om land en partij een versnelling hoger te laten schakelen. Recensie door Maarten De Bousser.
Binnen exact een maand zal de Liberale Partij een groot congres organiseren dat het orgelpunt moet worden van operatie Liberaal Vuur. Onze voorzitter houdt een vurig pleidooi om een nieuw paradigma voor de liberale partij te creëren. Dit houdt in dat men bij het amenderen moet zorgen dat iedere goedgekeurde stelling uiteindelijk ook een principe vooropstelt die de tand des tijds kan doorstaan.
Het liberalisme maakt intervidualisme mogelijk, maar het is zelf geen intervidualisme. De overheid moet het mogelijk maken dat mensen steun zoeken bij elkaar, maar het mag dat zelf niet afdwingen. Als het liberalisme de premisse aanneemt dat individuen de kracht van de gemeenschap nodig hebben, doet het afbreuk aan de eigenheid van elke mens. Niet iedereen put evenveel kracht uit gemeenschapsvorming. Niet iedereen laat zijn keuzes graag leiden door de belangen van anderen.
De tirannie van de meerderheid is altijd een afschrikwekkend beeld geweest voor liberale denkers. Ook John Stuart Mill zag dit in en waarschuwde ervoor dat in een democratie dwang kan uitgeoefend worden doordat meerderheden minderheden in hun vrijheden aantasten. In die zin is democratie nooit volledig verwezenlijkt, maar enkel een systeem om steeds opnieuw de rechten en vrijheden van het individu te beschermen en te bevestigen.
De vrijheid is ondergeschikt aan de plicht om minderbedeelde bij te staan en te helpen. Hiermee is de grens tussen vrijheid en plichten glashelder. De vrijheid is absoluut, maar is geen excuus om mensen in nood te negeren. Dan heerst een ander principe dat sterker is dan de vrijheid. Ik verwijs hiervoor naar John Stuart Mill die het in On Liberty als volgt omschreef. “Niet alleen door zijn handelingen, maar ook door zijn nalatigheid kan iemand een ander leed doen, en in elk van beide gevallen draagt hij met recht de verantwoordelijkheid.”
Het liberalisme staat wereldwijd onder druk. Redenen genoeg om terug te keren naar de grondslagen ervan. Dat is wat Alan Ryan doet in The Making of Modern Liberalism. Daarin gaat hij op zoek naar de basisideeën van het liberalisme vanaf de Verlichting tot onze hedendaagse tijd. In feite betreft het een bundeling van essays die de auteur de voorbije decennia schreef en waarin hij grondig de teksten analyseert van vooraanstaande liberale denkers zoals Locke, Hume, Tocqueville, Mill, Dewey, Popper, Berlin, Hayek en Rawls. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De kop in De Tijd spreekt boekdelen: Tommelein blaast liberaal vuur uit. Net nu de partij het proces op de sporen heeft gezet om zich ideologisch te herbronnen, geeft de keizer-marketeer tegengas. We mogen ons echter niet van de wijs laten brengen. Onze huidige maatschappij heeft immers nood aan die sterke liberale partij. Een partij die terug de ambitie heeft geloofwaardigheid, dossierkennis en consequentie na te streven. Een partij die zich inzet voor het individu, voor efficiëntie, voor vrijheid.
Misschien is het leven zelf wel de ultieme – maar in de ogen van sommigen al veel te breed opgevatte – grens van de vrijheid. Alle handelingen zijn toegelaten zolang ze het leven van anderen niet gevaar brengen. Het voldoet me niet. Ook mistoestanden die niet levensgevaarlijk zijn, mogen niet ondergeschikt zijn aan de individuele vrijheid. Een betere definitie van de vrijheid lijkt me het toelaten van alle handelingen door de mens voor zover ze geen medemensen benadelen.
De partijen die meedoen met de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart hebben allemaal een ideologisch kader. Ze halen inspiratie uit het socialisme, religie, communisme, etc. De VVD is geworteld in het liberalisme. Kort gezegd betekent het dat iedereen zoveel mogelijk vrijheid moet hebben om zijn leven in te vullen en dat die vrijheid pas begrensd mag worden als anderen er schade van ondervinden. Dat de meerderheid in een democratie beslist, maar altijd rekening houdt met de minderheid.
Het standpunt van de liberalen moet zijn: ja, we willen de BTW op elektriciteit verlagen met 15 procent, en het compenseren met een inkrimping van de overheidsuitgaven. Dat zijn twee standpunten die de liberalen de voorbije 30 jaar hebben verdedigd, en die nu eindelijk kunnen worden gerealiseerd. Als men dat niet doet dan gelooft men niet in belastingverlagingen, noch in minder overheidsuitgaven, of noch in beiden. Willen de liberalen hun geloofwaardigheid eindelijk herstellen dan ligt de kans daartoe nu voor het grijpen.
Ondanks dat we zo hartstochtelijk gelijkheid propageren blijven we tegelijkertijd vasthouden aan het idee van de natiestaat. Daarmee leggen we onder meer vast wie er wel en wie er niet bij hoort. En ook lijkt de mens een bijna onstilbare behoefte aan gesublimeerd geweld te kennen. Denk aan thrillers en games. Terwijl de beschaving onze tolerantie voor geweld steeds verder terug probeert te dringen, blijven de negatieve driften op een onbewust niveau maar door spoken. Recensie door Enno Nuy.
Het liberalisme heeft de neiging om duidelijk ‘zichtbare’ schade te bestraffen (bijvoorbeeld wanneer ik iemand met geweld zijn portemonnee afhandig maak), maar andere, indirecte vormen onder het tapijt te schuiven (bijvoorbeeld schade door jarenlange fabrieksarbeid onder ongezonde omstandigheden). Dat was altijd al een prangende (maar doorgaans genegeerde) kwestie voor liberalen, maar ze kwam met de coronacrisis des te duidelijker aan het licht. Thijs Lijster (foto: Harry Cock).
