Een Vlaamse MR? Ene hausse bonne idée! – Vincent Stuer

Een verschroeiende drive is de grootste troef van toppolitici, maar vormt vaak ook hun ondergang – dat is wat de Griekse mythe van Faëton ons leert. Faëton was de zoon van de zonnegod, Helios. Een betwiste zoon echter, dus doet hij er alles aan om zijn goddelijke afkomst te bewijzen. De beste manier om twijfelaars de mond te snoeren, is te doen wat geen sterveling ooit heeft gedaan: de zonnewagen besturen, waarmee zijn vader elke dag het licht over de wereld brengt. Faëton faalt – uiteraard – en voor hij in zijn overmoed de hele wereld vernietigt, wordt hij door Zeus neergebliksemd, ‘als een vallende ster’. Joost van den Vondel schreef er een theaterstuk over: Faëton of Roekeloze Stoutheid.

Georges-Louis Bouchez heeft onbetwistbaar die gedrevenheid en een groot talent. Liberalen die verkiezingen winnen, zo hebben we er in Europa niet veel lopen, en in Vlaanderen nog het minst van al. Maar zijn project om MR daarom ook naar Vlaanderen uit te breiden, heeft geen enkele kans op slagen. En als het neerstort, dreigt het veel meer kapot te maken dan de roekeloze aanvoerder zelf.

Lost in translation

Niet dat ik het met zijn beweegredenen helemaal oneens ben: het liberalisme in Vlaanderen is zoveel méér dan Open Vld er uithaalt; de partij zit zichzelf in de weg. Daar heb ik meer openlijke kritiek op geleverd dan eender wie binnen Open Vld, en ik moet toegeven dat het bitter weinig heeft uitgehaald. Misschien is het gezond dat de schok eens van buitenaf komt – en toch binnen de familie. Als Bouchez de steen is die de liberale kikkerpoel eindelijk in beweging krijgt, tant mieux.

Maar daar eindigt het. Want strategisch houdt het idee van een MR-doordrukje in Vlaanderen geen steek. Anders dan in Franstalig België is de markt op rechts hier verzadigd. Naast Vlaams Belang, N-VA en Open Vld, en met een niet te onderschatten ondernemerstraditie rond CD&V, is er gewoonweg geen plaats voor nog een levensvatbare rechtse partij. Zelfs Open Vld vergist zich, als het zou terugplooien op een eng rechtse versie van het liberalisme. Als ook MR zich daar nog eens tussen zou zetten, zal het enige resultaat zijn dat twéé liberale partijen de kiesdrempel niet halen. Bien joué.

Ook praktisch is het idee volstrekt onhaalbaar: Vlaanderen is te klein, je vindt nu eenmaal geen geloofwaardige mensen om zo’n project op te zetten, en Bouchez zou wel eens kunnen schrikken van wie er wél allemaal op zijn kar springt.

Want het probleem van Open Vld heeft met links en rechts niets te maken, wel met politieke onkunde en opportunisme. Het is de zelfverklaarde rechtervleugel die telkens links bestuurde, mensen uit de cockpit van de partij die de achteraf de koers afvielen, zogezegd Vlaamsgezinden die nu een vijandige overname door een neo-Belgicistisch project verwelkomen, en afgebleekte politieke profielen die plots hopen in de reflectie van GLB’s zon weer kleur te krijgen. Soyons sérieux!

99 problems but MR Vlaanderen ain’t one

Voorlopig is Schadenfreude de enige emotie die de liberale broederstrijd losmaakt, maar het probleem gaat veel verder dan Open Vld.

Bouchez heeft in Vlaanderen vooral spoiler value. Hij heeft opgang gemaakt omdat hij alles belichaamde dat de Vlaamse liberalen – Egbert en Alexander – zogezegd niét hadden: lef, smoel, liberaal buikgevoel, grenzen. Zo is hij opgevoerd en opgehemeld door met name N-VA, want dat kwam hen goed van pas. Maar dat kan snel keren.

Want Vlaanderen hééft al een soort GLB, die heet Bart De Wever. En hij is niet slecht in zijn genre, maar allesbehalve sympathiek voor wie hem voor de voeten loopt. Zijn premierschap kan de laatste remmingen bij sommige kiezers weghalen, maar niemand zal ontkennen hoe moeilijk de evenwichtsoefening van een Vlaams-nationale eerste minister is. De terugkeer van Valerie Van Peel dient om een bepaald soort centrumrechts helemaal af te dekken, en de partij is altijd zeer beducht ‘vuil genoeg’ te blijven voor de meer radicale flank. Een Bouchez die plots concurrent wordt op eigen terrein, komt zeer snel met N-VA in aanvaring. Dan wordt hij vanzelf de oppositie in gedreven tegen zijn eigen regering, en komt de stabiliteit van de coalitie in het gedrang.

En waarom? Om te bewijzen dat één man iets kan dat geen sterveling ooit heeft aangekund?

Nee, het lijkt me best dat zijn eigen partij en premier hem eens vaderlijk toespreken, met de woorden die Vondel Helios in de mond legde: ‘Mijn zoon, bedenk u nog. 't Is nog bedenkenstijd. Bedien geen lastig ampt, dat gij niet machtig zijt.’

Vincent Stuer

De auteur is schrijver en lid van het partijbestuur van Open Vld