Offermans reflecteert over de opkomst van populisme en nationalisme in Europa: ‘Het populisme is de reflex van de machtelozen, het verkeerde, want louter defensieve, geborneerde en rancuneuze antwoord van “het volk” op een rits reële problemen. Het kan alleen verdwijnen als er iets aan die problemen gedaan wordt.’ (p. 193) Het zou mooi geweest zijn als Offermans die ‘rits van reële problemen’ dan ook had benoemd. Hij meent blijkbaar dat iedereen dat wel weet. Recensie door Floris Van Den Berg
Dirk Verhofstadt bespreekt het boek De welvaart van landen van Adam Smith. Zijn ideeën blijven brandend actueel. Met de opkomst van extreemlinkse, extreemrechtse en nationalistische partijen, is er weer een hang naar protectionisme. Het nastreven van ‘America First’, de Brexit en het principe ‘eigen volk eerst’, gaat ten koste van de wereldwijde welvaart. Liberalen kunnen inspiratie opdoen in dit boek om komaf maken met de talloze regels, subsidies en taksen die het vrij initiatief en de vrije markt belemmeren.
Othman Hammouchi bekritiseert de populaire blogster Sarah Dimani die haar hoofddoek publiekelijk afzette. In hoeverre vergaloppeert Hammouchi zich in zijn kritiek?
Hammouchi stelt dat het in onze ‘religie-intolerante samenleving’ gemakkelijker is om het islamitische geïnspireerde merk te pitchen als men het voorstelt als een mode-item. Dat zal ongetwijfeld wel zo zijn, maar Hammouchi vergeet hier te vermelden dat religie (grond)wettelijk wordt beschermd – en dat is nog steeds veel belangrijker dan het opportunisme dat uitgaat van de commerciële wereld.
Dat mentale pijn veroorzaken door belediging wel mag en fysieke schade toebrengen niet, klinkt paradoxaal, maar het is geen contradictie. Er moet opgemerkt worden dat er binnen het kader van de vrijheid van expressie wel degelijk uitlatingen zijn die schade veroorzaken, zoals iemand ten onrechte beschuldigen, bijvoorbeeld van pedofilie. Ook wraakporno valt mijns inziens niet onder de vrijheid van expressie, maar waar precies de scheidslijn loopt zal in maatschappelijk en juridisch debat uitgezocht moeten worden. Kunstenaars, schrijvers en politici wier werk wordt besproken in de media, lopen constant het risico beledigd te worden. Ik kan uit eigen ervaring zeggen dat een in de ogen van de auteur onterecht negatieve boekbespreking pijn kan doen. En de schrijver van die bespreking had dat heus kunnen voorzien.
Ik ben echter faliekant tegen overheidssubsidie voor religieuze geestelijke verzorging. Ik ben van mening dat religie in de privésfeer behoort en dat de overheid niet voor jouw religie hoeft te zorgen noch hoeft te betalen. Wel vind ik het zeer lovenswaardig dat er, naast faciliteiten voor lichamelijke zorg en ruimte, mogelijkheden zijn voor geestelijke zorg. Het klinkt paradoxaal (maar is dus geen tegenstrijdigheid) wanneer ik bepleit dat geestelijke verzorging er alleen op humanistische grondslag zou moeten zijn. Ook gelovige mensen kunnen prima gebruik maken van humanistische geestelijk verzorgers. Zoals ook mensen die geloven in alternatieve geneeswijzen, in de praktijk toch het beste geholpen worden door reguliere medische zorg en de overheid kwakzalvers dan ook niet subsidieert. Recensie door Floris Van Den Berg
Cruciaal in dit manifest is het uitbreiden van de morele cirkel naar alle levende en voelende diersoorten, nu en in de toekomst. Wie daar niets tegenin kan brengen, zal de meeste van de hier geschetste gevolgtrekkingen moeten aanvaarden. Anders gezegd, het morele appel dat van den Berg hier etaleert is nauwelijks weerlegbaar en wie daaruit de consequentie trekt zal zichzelf moeten confronteren met de noodzaak van (morele) zelfbeheersing. Recensie door Enno Nuy
Maar er is ook een subtielere manier om te winst te boeken. Als andere partijen een stukje van je programma, je discours of je framing overnemen, haal je ook een slag binnen. Door een bepaald discours dominant(er) te maken, verander je geleidelijk de politieke cultuur. De consensus over bepaalde thema's - bvb. migratie - verschuift. Deze ‘metapolitiek’, ironisch genoeg geïnspireerd door de cultuurmarxist Antonio Gramsci, vormt al dertig jaar de kernstrategie van het Vlaams Blok/Belang.
Diep in een mijn in Boulby, Yorkshire, wordt onderzoek gedaan naar donkere materie. Macfarlane: hoe zoek je in het donker naar duisternis? Om materie die geen schaduw werpt te kunnen waarnemen, moet je niet op zoek gaan naar haar aanwezigheid maar naar haar effecten. En verderop in dit hoofdstuk merkt Macfarlane op: Het antropoceen stelt ons de vraag die de immunoloog Jonas Salk zo memorabel verwoordde: ‘Zijn we goede voorouders?’ Het verbaast geenszins wanneer deze vraag in dit boek centraal blijkt te staan, deze vraag die vóór het antropoceen nooit aan de orde was! Recensie door Enno Nuy
Eeuwenlang sloegen we elkaar de kop in. Sinds 75 jaar leven we in een continent van vrede en welvaart. Dat, en alleen dat, is de grootste prestatie van de Europese Unie en het wordt hoog tijd dat we die verdedigen. Want dank zij wie kennen we vrijheid van meningsuiting, vrijheid van geloof, vrijheid van vergaderen, vrijheid van bewegen? Dankzij de waarden die de opstellers van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens hebben vastgelegd in 1948.
De nieuwe media bieden tal van nieuwe mogelijkheden om kennis over te dragen. Waar boeken honderden jaren lang de boventoon voerden in kennisoverdracht, zijn boeken nu maar één kleine speler op de kennismarkt. Met de fotostrip De verrassende verjaardagen komen fotostripauteur Ype Driessen en hoogleraar wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Leiden, Ionica Smeets met een innovatief medium om tal van logische, statistische, wiskundige en natuurkundige puzzels en vraagstukken aan een breed publiek te communiceren. Recensie door Floris Van Den Berg
Bij dat alles mag men evenwel niet uit het oog verliezen dat morele feiten en principes de basis vormen van de moraliteit en dat moet vermeden worden dat repressief-autoritaire regels terug ingang vinden.
Finaal zou men kunnen zeggen dat de eenheid hersteld wordt, voor zover die al afwezig was, door de diversiteit te erkennen en tegelijk het dwingend karakter van de mensenrechten te benadrukken.
Diderot was met zijn werkkracht en zijn ideeën een van de grondleggers van het denken in de moderne tijd. En dat is zowat het uitgangspunt van de begin 2019 verschenen interessante, overzichtelijke en vlot leesbare biografie van de hand van Andrew S. Curran (Wesleyan University, Connectitut, VS). Het boek heeft niet de ambitie veel vernieuwende inzichten op te leveren. Curran heeft zijn werk wel grondig gedaan en de bestaande literatuur en kennis over Diderot in een vlot leesbare synthese gegoten met aandacht voor het biografische en het thematische. Het resultaat is een levensbeschrijving van een fascinerend man met een rijk gevuld leven. Recensie door Peter Laroy
Het is belangrijk goed te beseffen dat het lichtzinnig uit evenwicht brengen of kwaadwillig manipuleren van rechten en vrijheden van anderen, vroeg of laat de eigen rechten en vrijheden in gevaar zal brengen. Men zal terechtkomen in een carrousel van tegenstrijdigheden en hiermee zichzelf door de voet schieten.
Op het eerste gezicht zijn er wel wat gelijkenissen. Zowel de nazi’s als het Vlaams Belang zijn uiterst rechts en voeren extreme standpunten aan. Beide werden ze groot op een algemeen ongenoegen over een bepaalde situatie of crisis, zij het een oneerlijke economische benadeling of een migratiecrisis, en beide oefenen ze een merkwaardige aantrekkingskracht uit op jonge mensen en stoerdoeners. Bijna 90 % van de klas van mijn oudste zus steunt het Vlaams Belang. Als je hen dan vraagt waarom, zeggen ze iets onzinnigs als “buitenlanders buiten!”.
Onze vrijheden staan al langer onder druk door opkomend populisme, religieus fanatisme en conservatisme. Ik ben zo dankbaar om in het vrije westen te leven. Laat ons alstublieft niet verglijden naar de ethische normen van sommige derde wereldlanden. België is ‘Gilead’ niet en vrouwen zijn geen broedmachines.
Tot de jihadistische aanslagen die vanaf 2001 overal ter wereld werden gepleegd was er in West-Europa nauwelijks debat over moslims en islam. Koopmans deed met collega’s onderzoek naar de uitspraken die politici en andere opiniemakers in de jaren negentig in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Zwitserland over immigratie en integratie deden. Van de meer dan 18.000 uitspraken bleek slechts 1,6% van de gevallen moslims en islam tot onderwerp te hebben. Recensie door Martin Harlaar
n haar masterproef toonde Leni De Mulder dat de hulpverlening voor mannelijke slachtoffers van seksueel geweld zowaar nog meer te wensen over laat dan deze voor vrouwelijke slachtoffers. Hoewel wetenschappelijk onderzoek aantoont dat daders veelal aanvankelijk zelf slachtoffer waren. Met andere woorden iedere verkrachting, is een potentiële oorzaak van een nieuwe verkrachting.
Juist in deze tijden van nepnieuws, deep-fake-video’s en meningen die zwaarder wegen dan wetenschappelijke feiten blijft die zoektocht naar waarheid zo waanzinnig belangrijk. Maar we kunnen niet genoeg gewaarschuwd worden: nooit zullen we de waarheid in pacht hebben. En juist wie verkondigt de ware weg te tonen, moet als geen ander betwijfeld en gewantrouwd worden. Recensie door Enno Nuy
Misschien is de mens net dat ietsje minder maakbaar dan hij van zichzelf zo graag gelooft. Toch lijkt hij zichzelf behoorlijk goed te kunnen inschatten. Hij weet namelijk van zichzelf dat hij best in staat is om, gevoed door wanhoop of verdriet, over te gaan tot daden die hij middels zijn eigen wetten heeft trachten te verhinderen en die hij achteraf onmogelijk nog moreel verantwoord krijgt. Daarvoor dienen de wetten en de rechtspraak en de onafhankelijkheid daarvan.
