All tagged Eerste Wereldoorlog
‘Dat ik besta, heb ik aan de Eerste Wereldoorlog te danken. Vijftien miljoen soldaten en burgers verloren er hun leven, maar ik kreeg het mijne cadeau,’ schrijft Vander Taelen. Tijdens de oorlogsjaren schreef zijn grootvader Achille een hele reeks brieven aan zijn oudere broer Hector die Vander Taelen gebruikte om een indringend beeld te schetsen van de Grote Oorlog. Het is tegelijk een prachtige hommage aan zijn moedige en vrijheidslievende pépé die niemand onberoerd zal laten. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Een voortreffelijke studie, dit Duitsland van Walser Smith dat weliswaar in een bestek van slechts vijfhonderd pagina’s ruim vijfhonderd jaar geschiedenis behandelt en dus per definitie niet volledig en uitputtend zijn kan. Maar hij is er wel in geslaagd inzichtelijk te maken hoe uiteindelijk het Dritte Reich kon ontstaan uit de chaos van de Weimarrepubliek, die schuchtere pogingen van de natiestaat die pas in 1919 haar Grondwet kreeg, nadat er in de voorgaande eeuwen slechts sprake was van een statenbond. Recensie door Enno Nuy.
Joseph Roth had een grondige afkeer van het nationalisme dat Europa in zijn greep had en onderkende al vroeg de gevaren van het fascisme en van de opkomende nazi-beweging. In zijn boek Rebellie, beschrijft hij het lot van Andreas Pul die tijdens de Eerste Wereldoorlog een been kwijtraakte. Hij is trots op zijn regering tot hij bij een benaal voorval in de gevangenis belandt en hij de almacht van het rechtse machtssysteem ervaart. In 1933 ontvluchtte Joseph Roth nazi-Duitsland waar zijn boeken verboden werden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
“Wanneer de beschaving nog wat meer vooruitgang boekt, zal men niet meer zo haastig dat vonnis vellen over hen die zo onfortuinlijk zijn hun gevoelens niet volledig in de hand te hebben. Er is immers niets ridderlijks aan oorlog, en als alle mensen zouden terugdeinzen voor de gruwelen van het doden, zou er geen oorlog bestaan”. Recensie door Enno Nuy
“Ik heb de grote massa-ideologieën onder mijn ogen zien groeien en zich verspreiden, het fascisme in Italië, het bolsjewisme in Rusland en bovenal die oerpest, het nationalisme, dat de bloei van onze Europese cultuur heeft vergiftigd,” schreef Stefan Zweig. Liberalen keren zich tegen het provincialisme van nationalisten die opkomen voor een monoculturele samenleving waarin de meervoudige identiteit van de inwoners plaats moet maken voor de mythe van de eenvormige identiteit. Liberalen moeten, tegen de huidige tijdsgeest in, kosmopolitisch blijven.
Het is 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog eindigde. En 73 jaar geleden kwam een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Voor heel wat mensen, waaronder mezelf, is oorlog iets wat ze nooit aan de lijve hebben meegemaakt en maar goed ook. We leven momenteel in West-Europa in de langste periode ooit zonder oorlog. We moeten ons daar bewust van zijn. Het is echter niet omdat de meeste Belgen vandaag nooit oorlog gekend hebben, dat de gewelddadigheden die in onze contreien tijdens de Wereldoorlogen, plaatsvonden zomaar vergeten mogen worden.
Godenslaap is een aanklacht, een waarschuwing, een donderpreek tegen het nationalisme en de waanzin van de oorlog die zoveel kapot maakt. Mortier sleurt de lezer mee in het levensverhaal van Helena, een stokoude vrouw, die terugblikt op haar leven, met als dramatisch dieptepunt de Eerste Wereldoorlog. Wat voor velen begon als een opwindend avontuur, veranderde al snel in een nachtmerrie die vier jaar lang zou duren en de loop van de geschiedenis en de levensloop van Helena danig zou beïnvloeden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Hoe kon de Weimar-republiek in een handomdraai worden weggevaagd en vervangen door ‘het kwaadaardigste regime’ dat de wereld ooit heeft gezien? Benjamin Carter Hett is er zich van bewust dat het antwoord niet voor het oprapen ligt. Hij koos er in De populist daarom voor om geen elke theorie uit te sluiten. Zijn exposé houdt bijgevolg elk antwoord tegen het licht, overweegt de draagkracht ervan en integreert hem vervolgens in de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen van het Duitsland van het interbellum. Recensie door Joseph Pearce.
Malaparte beschrijft een bezoek aan het joodse getto in Warschau. Als hij zich per ongeluk stoot tegen een jood verontschuldigt hij zich. ‘Prosze Pana’, ‘mijn excuses’, waarop de joden hem verbaasd aankijken omwille van zoveel mededogen. En hij verhaalt over een scène waarbij twee meisjes vechten voor een stukje rauwe aardappel! De Duitsers zien het anders, ze verfoeien de Joodse levenswijze ze ‘so shmutzig’ noemen. Het boek van Malaparte stoelt grotendeels op zijn verbeelding, maar de realiteit was doorgaans erger.
1915. Terwijl de mannen aan het front vechten voor het vaderland, bestieren de onvermoeibare Hortense en haar dochter op het platteland de familieboerderij. Wanneer Hortense de jonge Francine inhuurt als hulp, ontstaat er een band van wederzijds respect tussen hen. Het meisje, een harde en eerlijke werkkracht, denkt eindelijk een familie gevonden te hebben, maar wanneer ze verliefd wordt op George, de jongste zoon van Hortense, laaien de emoties hoog op.
November 1918. Een paar dagen voor de wapenstilstand redt Edward zijn medesoldaat Albert van een gewisse dood. De twee mannen hebben niets met elkaar gemeen - de ene is een briljant tekenaar, de ander een bescheiden boekhouder - tot luitenant Pradelle door zijn bevel tot een zinloze aanval hun lot met elkaar verbindt. Op de ruïnes van WOI trachten ze samen hun leven weer op te pakken. Terwijl Pradelle fortuin maakt op de rug van de doden, zetten Edward en Albert een zwendel rond oorlogsmonumenten op poten.
Annelies Beck verhaalt over de meer dan tienduizend Belgen die na de inval van de Duitsers in 1914 een onderkomen zochten in Glasgow in Schotland. Een van hen was haar overgrootvader August Keppens, maar centraal in haar boek staat de vijftienjarige Marie Claes. Zij denkt dat ze naar Glasgow op vakantie gaat, maar er komen heel wat gevluchte Belgen toe. Die worden eerst warm ontvangen door de Schotse inwoners, maar naarmate de oorlog duurt en ook hun soldaten sneuvelen slaat de stemming om. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Er verschijnen tegenwoordig heel wat boeken over de Eerste Wereldoorlog. Een uitstekend werk is Nacht over Europavan de Duitse historicus en filosoof Ernst Piper. Hij beschrijft hoe de bevolkingen in de oorlogvoerende landen enthousiast reageerden op het uitbreken van de oorlog. Zeker in Duitsland waar nationalisten, pan-Germanen, conservatieven en antisemieten voorstander waren van een imperialistische koloniale politiek en een doorgedreven bewapening. Recensie door Dirk Verhofstadt.
In de geschiedschrijving is het te weinig bekend, maar voor de Grote Oorlog waren er al twee Balkanoorlogen die in 1912 en 1913 zorgden voor internationale spanningen tussen de toenmalige grootmachten en hun bondgenoten. Servië werd steeds machtiger en zelfbewuster en verleende steun aan al wie de Dubbelmonarchie bestreed. Natuurlijk speelden er ook andere belangen, maar de moordaanslag door Princip had een enorme impact en werd aangegrepen om oude rekeningen te vereffenen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
1917 was een bewogen jaar voor Rusland. Het had al 5,5 miljoen landgenoten verloren in de Eerste Wereldoorlog, er heerste hongersnood en door de Februarirevolutie was de tsaar onttroond en vervangen door een Voorlopige Regering, die het land nauwelijks onder controle had. Tegelijkertijd hadden grote groepen arbeiders sovjets gevormd, vormen van zelfbestuur aan de basis. Er bestond dus een duale macht. Op dat eikel moment werd Lenin het geheime oorlogswapen van Duitsland. Recensie door Leo De Haes.
