In deze essay-recensie prijst Jan-Willem Geerinck de ‘tour de force’ van Tom Naegels maar stelt tegelijkertijd een paar vragen van filosofische en sociologische aard die naar hij hoopt in het tweede deel beantwoord zullen worden.
Regen – Cynthia Barnett
Regen is de resultante van vier krachten: zon, zee, wind en terrein. Waar lucht stijgt is regen het overvloedigst. En Barnett noteert voor alle duidelijkheid: “In de afgelopen paar decennia hebben proxy-indicatoren gereconstrueerd uit jaarringen van bomen, piepkleine pollenkorrels uit eeuwenoude moerassen en kernen die uit gletsjers, bodemlagen van meren en de oceaanbodem zijn geboord, diepgaande verbanden onthuld tussen menselijke vooruitgang, dorheid en regen.” – Recensie door Enno Nuy
De grenzeloze rivier – Mathijs Deen
Want de aarde heeft een oneindig tragere hartslag dan de kostgangers die haar bewonen. Schrijft Mathijs Deen als hij ons duidelijk wil maken dat de kostgangers zich meestal niet bewust zijn van het huis dat ze bewonen. Wij zijn zo gewend aan onze omgeving dat we die bijna als vanzelfsprekend beschouwen, de status quo. Maar wie zijn zintuigen gebruikt, ziet dat er van vanzelfsprekendheid geen sprake is, dat ook onze natuurlijke omgeving constant in beweging is, al was het maar onder invloed van onze eigen soort. Recensie door Enno Nuy.
‘I am Greta’ – Greta Thunberg
“We zitten in een trein waarvan we weten dat deze de afgrond in zal rijden. We weten echter niet hoelang het traject nog is. Wetenschappers waarschuwen voor de afgrond. Greta Thunberg zit in de trein en spreekt mensen boos toe om hen te manen de trein tot stoppen te brengen. De trein gaat echter steeds sneller rijden. Er wordt geprotesteerd. Er worden mooie afspraken gemaakt. Er wordt gereageerd tegen de protesten. Maar de trein rijdt door. Naar de afgrond. How dare you!” - Floris van den Berg
Beschermvrouwe van de verschoppelingen – Delphine Lecompte
“Altijd weer toont Delphine Lecompte ons de zelfkant van de samenleving waar ze meer waarachtigheid en authenticiteit tegenkomt dan in die officiële, laten we zeggen burgermaatschappij. Die zelfkant is haar eigenlijke biotoop, daar voelt ze zich thuis, daar is plaats noch ruimte voor morele verontwaardiging of burgerfatsoen en dat is, toch zeker voor haar, een verademing. En daarom ook de titel van dit uiteindelijk wel degelijk overtuigend boek.” – Recensie door Enno Nuy
De woke ondermijning van filosofieonderwijs – Floris van den Berg
“Dat de vakken niet-westerse filosofie, wereldfilosofie, comparatieve filosofie of postmoderne filosofie worden onderwezen op universiteiten is prima. Docenten hebben een grote mate van Lehrfreiheit. De filosofiedocenten Heleen Booy en Kiki Varekamp lijken net als andere woke worriers echter meer te willen. Ze willen niet een plaats opeisen, maar het systeem van filosofieonderwijs en filosofie radicaal in het keurslijf van politiek correcte wokery dwingen. Dit is een gevaarlijke dwaalweg.” - Floris van den Berg
Kallocaïne – Karin Boye
In deze unheimische maar intelligent geschreven roman is sprake van een wereldstaat die de kenmerken van een stalinistische en een nationaalsocialistische staat heeft. Twee van de meest misdadige ideologieën van de moderne mens waarmee de schrijfster in de jaren 30 kennis maakte. Een onaangenamer klimaat dan in deze roman geschetst is nauwelijks denkbaar ook al lijken alle ‘medesoldaten’ zoals burgers hier worden genoemd zich zonder protesten neer te leggen bij hun samenleving zonder vrijheid. Recensie door Enno Nuy.
Wie zich niet laat vaccineren berokkent schade aan anderen - Paul de Grauwe
Mensen die hun individuele vrijheid opeisen om niet gevaccineerd rond te lopen, creëren schade aan anderen. Maar je moet wel geloof hechten aan wat de wetenschappers vertellen over die schade. Die zeggen dat de pool van niet-gevaccineerden de circulatie van het virus bestendigt en zo nieuwe varianten kan produceren die de risico’s van de gevaccineerden verhogen. Bovendien komen die niet-gevaccineerden in ziekenhuizen terecht en verdringen de medische verzorging van gevaccineerde patiënten met andere aandoeningen.
Op zoek naar de moederboom - Suzanne Simard
Bonen communiceren met elkaar door middel van een netwerk van schimmels dat alle bomen met elkaar verbindt. Dat netwerk lijkt op het menselijk brein. Jong en oud nemen waar, ze communiceren met elkaar door chemische signalen die identiek zijn aan onze neurotransmitters. De oudere bomen zijn in staat waar te nemen welke zaailingen hun verwanten zijn. Ze voorzien ze van voedsel en water. Zulke bomen worden moederbomen genoemd. Recensie door Enno Nuy.
Ik ga leven - Lale Gül
Lale Güls boek Ik ga leven is een van de beste pleidooien die ik ooit heb gelezen voor het recht op zelfbeschikking, het recht om je eigen leven te leiden, om zelf te bepalen wat je gelooft of niet gelooft, of je gaat huwen of niet, of je kinderen wilt of niet, welk beroep je gaat uitoefenen, waar je gaat wonen, met wie je relaties aangaat. Het is een briljante afrekening met oerconservatieve patriarchale ideeën en tradities die nog steeds talloze moslimmeisjes onder de knoet houden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De Zwenking - Stephen Greenblatt
In de Romeinse tijd bestonden veel bibliotheken waarvan die van Alexandrië met een half miljoen boekrollen de grootste was, maar die werden vernietigd door religieuze fanatici. Slechts een beperkt aantal boeken overleefde deze ramp en kwamen in het bezit van kloosters waar ze door nijvere monniken verder werden beschadigd. Om kostbaar blanco perkament te bekomen, schraapten ze de bestaande zinnen weg en vervingen ze door godsdienstige teksten. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De onzichtbare maat - Andreas Kinneging
Toen het christendom in de 4de eeuw vaste voet aan de grond kreeg binnen het Romeinse Rijk werden niet alleen ontelbare manuscripten vernietigd maar ook talloze ‘heidense’ tempels, beelden en de befaamde bibliotheek van Alexandrië. De komst van het christendom met haar miskenning van de cultuur van de oude Grieken (met uitzondering van zaken die het christendom inpaste) luidden bovendien het begin in van een eeuwenlange stilstand van natuurkundig onderzoek. Recensie door David Bakker & Fred Neerhoff
Hallo witte mensen – Anousha Nzume
Het is alsof bij Nzume het gevoel voor verhoudingen ontbreekt: Nederland is een betere rechtsstaat met meer mogelijkheden tot ontplooiing en tot volgen van hoger onderwijs (ook voor vrouwen) dan Kameroen. Nederland is niet perfect en het heeft een verleden (met de nadruk op verleden) van kolonialisme en slavernij, maar anno nu is Nederland een welhaast gerealiseerde utopie waarin individuen de vrijheid en mogelijkheden hebben om zich naar believen te ontplooien. Recensie door Floris van den Berg.
De rekening presenteren in 2024 - Dirk Verhofstadt
“Als het van Vlaams Belang afhangt en de partij samen met N-VA in 2024 een Vlaamse regering kan vormen, dan zullen zowat alle leerkrachten in ons onderwijs op hun tellen moeten passen. VB-voorzitter Van Grieken zei letterlijk dat ze in 2024 'de rekening zullen presenteren aan al die linkse leerkrachten'. De Vlaams Belangjongeren roepen scholieren tegelijk op om 'linkse praatjes in het klaslokaal' te melden op hun website, een kliklijn dus.” - Dirk Verhofstadt
De wereld in het klein – Norder Sietze
In zijn algemeenheid geldt dat biodiversiteit op eilanden met een ontoegankelijk landschap beter beschermd is tegen menselijke invloeden zoals ontbossing. Bouwsels van dieren als mieren, bevers en spinnen beïnvloeden andere wezens. Bouwsels van mensen ook, maar schaal en tempo zijn bij de mens vele malen groter dan bij andere dieren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de mens invloed had op zowel de immigratiesnelheid als de uitstervingssnelheid. Recensie door Enno Nuy.
Ik weet wie je bent en wat je doet - Matthias Dobbelaere-Welvaert
De economische en ecologische voordelen van digitalisering komen nauwelijks aan bod, de nadelen - met name de gevaren voor privacy - worden disproportioneel in de kijker gezet. Dit is op zich niet verkeerd, het privacybesef mag bij menig burger (en politicus!) best wel wat aangewakkerd worden. De mogelijkheden om privacy en efficiënte digitalisering te verzoenen worden echter onvoldoende toegelicht, en dat maakt van het boek eerder een (vlot leesbaar) pamflet dan een praktische gids. Recensie door Koert Van Espen.
Alsof we enkel sterven aan Corona - Sara De Mulder
Maatregelen die voor deze veel grotere moordenaars een oplossing bieden en mensenlevens redden, worden op dit ogenblik doodleuk teruggedraaid. Thuiswerk dat nooit zou kunnen (behalve dan in Scandinavische landen wellicht ook iets genetisch) kon omwille van Corona plots wel maar is nu niet meer verplicht. Welke politicus die werkelijk bezorgd is om ons welzijn, heeft dit goedgekeurd? Welke spoedarts of expert die het zo erg vindt dat we sterven aan Corona, vindt dit dan wel ok?
Pastorale. Nalatenschap van een schaapherder – James Rebanks
Ik vind Pastorale een heerlijk boek omdat het zo goed geschreven is (en voortreffelijk vertaald door Catalien van Paassen). Maar ook is het een uiterst leerzaam boek omdat het goed laat zien hoe boeren de moderniteit in getrokken werden, in gedwongen haast. En Rebanks laat ons zien waar dat moderne, efficiënte boeren ons gebracht heeft, de boeren gebracht heeft. Het is een doodlopende weg, ook al zal de intensieve landbouw en veeteelt (wellicht) nooit meer helemaal afgeschaft kunnen worden. Recensie door Enno Nuy.
Buitengewoon bewustzijn – Peter Godfrey-Smith
Zeker is dat de oorsprong van het bewustzijn in zee ligt. De chemie van het leven is aquatische chemie. Wij redden het alleen op het land omdat we een grote hoeveelheid zout water met ons meedragen. Veel van de evolutionaire ontwikkelingen die zich in de vroegste fasen voordeden en waaruit zintuiglijke waarneming, gedrag en samenwerking ontstonden, voltrokken zich dankzij het vrije verkeer van chemische stoffen in zee. Een prachtig boek hoor, dit Buitengewoon bewustzijn. Recensie door Enno Nuy.
De wederafbouw van de satire - Arthur Umbgrove
“In onze huidige open samenleving van de liberale democratie lijkt het erop alsof door een cultuurstrijd de samenleving van onderaf gesloten wordt: er is een constante push met kleine stapjes die stuk voor stuk onschuldig lijken, om tegemoet te komen aan de luide eisen van woke warriors en moslims waardoor de open samenleving zich langzaam sluit. Het is een langzaam proces dat je haast niet ziet. Maar als de samenleving zich sluit is de weg terug haast onmogelijk,” aldus Floris van den Berg.