Uit zeer uitvoerig wetenschappelijk onderzoek weten we nu dat dieren (zelf)bewuste en actief denkende wezens zijn. En cultuur is een veel wijder verbreid fenomeen dan we ooit dachten. En de gedachte dat er bij mensen vooral sprake zou zijn van nurture en bij dieren vooral van nature kan naar de prullenbak. Jonge dieren moeten vaak ongelooflijk veel leren voordat ze zich zelfstandig kunnen handhaven. Recensie door Enno Nuy.
We mogen concluderen dat niet-menselijke dieren de menselijke soort in alle opzichten de baas zijn. Hun motoriek, hun zintuigen en spierstelsel, hun fysieke gesteldheid en technische vermogens zijn volledig doorontwikkeld en extreem geavanceerd. Het enige waarop de mens zich kan laten voorstaan is zijn brein. Dat is weliswaar een ongekend nuttig en fabelachtig instrument maar of dat nu werkelijk voldoende reden is om de mens als het hoogst bereikbare in de evolutieketen te beschouwen? Recensie door Enno Nuy.
Vincent Stuer is er in zijn boek Hoogmoed. Van Verdinaso tot verzet in geslaagd over de politicus-ondernemer Frantz Van Dorpe (1906-1990) een verhaal te vertellen dat zowel recht doet aan diens merkwaardige levensloop als aan de bewogen jaren waarin die zich afspeelde. Het is een met stijl geschreven relaas over een man verleid door het fascisme die in het verzet tegen de nazi’s verzeilde en zijn politieke loopbaan afrondde als CVP-burgemeester van Sint-Niklaas. Recensie door Olivier Boehme.
Aan de Universiteit Utrecht leren duurzaamheidsonderzoekers in spé over computermodellen die klimaatscenario’s kunnen ‘berekenen’, over stakeholder analyses die verschillende en dikwijls tegenstrijdige behoeften in kaart kunnen brengen en over meetmethoden om een ecosysteem te monitoren. Ik ben één van die onderzoekers in wording, maar zelfs na ruim vijf jaar met mijn neus in de studieboeken te hebben gezeten, heb ik me nooit afgevraagd: ‘Wat is het juiste om te doen?’ – Thyrza Zoons
Hoffer analyseert in zijn werk wat mensen ertoe drijft om zich aan te sluiten bij een politieke, sociale of religieuze massabeweging. Bijzonder is dat hij daarbij niet focust op de ideologie van deze bewegingen, maar op het psychologische profiel van hun aanhangers. Bovendien breekt hij volledig met de dominante academische trends. Zo laat hij Freudiaanse verklaringen, waarop de Amerikaanse psychologie toen nog sterk gebaseerd was, achterwege. Astrid Elbers
Ondanks dat we zo hartstochtelijk gelijkheid propageren blijven we tegelijkertijd vasthouden aan het idee van de natiestaat. Daarmee leggen we onder meer vast wie er wel en wie er niet bij hoort. En ook lijkt de mens een bijna onstilbare behoefte aan gesublimeerd geweld te kennen. Denk aan thrillers en games. Terwijl de beschaving onze tolerantie voor geweld steeds verder terug probeert te dringen, blijven de negatieve driften op een onbewust niveau maar door spoken. Recensie door Enno Nuy.
De centrale figuur in het onderwijsgebeuren is niet, zoals thans het geval is, de overheid, ook niet de inrichtende macht, niet de schooldirectie, omdat ze, ondanks alle goede bedoelingen en het jarenlange werk, niet enkel in de onmogelijkheid verkeren om datgene waar ze voor staan, tot menswaardige implementatie te brengen, maar ook omdat die instellingen een politieke agenda hebben dat niet noodzakelijk pedagogisch geïnspireerd is. Het zijn altijd de leerkrachten geweest die het hebben moeten klaar spelen, ondanks die instellingen. Hendrik Vanmassenhove.
Nico Dros schreef met Willem die Madoc maakte een grootse roman schreef waarvoor hij ongelooflijk veel research deed naar de drie standen aan het begin van de 13de-eeuw in Frankrijk en Vlaanderen. Hij schrijft zeer gedetailleerd over de verhoudingen tussen de clerus, de adel en de boerenstand, laat zijn hoofdpersoon hervormingen voor de bestuursstructuur uit die dagen ontwikkelen en is al even gedetailleerd over de positie van bisschoppen en andere vertegenwoordigers van god op aarde. Recensie door Enno Nuy.
Het liberalisme heeft de neiging om duidelijk ‘zichtbare’ schade te bestraffen (bijvoorbeeld wanneer ik iemand met geweld zijn portemonnee afhandig maak), maar andere, indirecte vormen onder het tapijt te schuiven (bijvoorbeeld schade door jarenlange fabrieksarbeid onder ongezonde omstandigheden). Dat was altijd al een prangende (maar doorgaans genegeerde) kwestie voor liberalen, maar ze kwam met de coronacrisis des te duidelijker aan het licht. Thijs Lijster (foto: Harry Cock).
…alwaar Kerk en aristocratie hun politieke macht via de christelijke Bijbel legitimeerden. Deze zittende elite begreep al snel dat Spinoza’s monisme het kleed onder hun voeten weg zou trekken. Immers, het monisme ontkent het bovennatuurlijke, en dat was nu precies waarop de christelijke dogma’s waren gevestigd…
Groot-Nederland is de voorbije jaren dus vooral geclaimd door figuren binnen radicaal-rechts. Het is daarom opmerkelijk dat De Wever het thema opnieuw op de agenda zet in het kader van een verdere staatshervorming. De vraag blijft of het een ballonnetje was om de temperatuur van het water te voelen, dan wel een ernstige poging om het debat terug op gang te trekken. Afgaande op de reacties, heeft het er alle schijn van dat het eerste scenario het meest waarschijnlijk is. Harold van der Kraan.
Hoe sensibel Annie Dillard is blijkt wel als ze schrijft: “Wat ik zag, waar ik me in leek te bevinden, was al het gebroken licht dat de herinneringen van de doden op de levende wereld konden werpen. We waren met ons allen staand gestorven op de heuvels van Yakima en zweefden nu afzonderlijk door de eeuwigheid.” Ik probeer niet me voor te stellen hoe dat zou voelen maar lees de metataal van Dillard als een gedicht. Want het proza van Annie Dillard is extreem poëtisch. Recensie door Enno Nuy.
We leven heel ons leven in hetzelfde lichaam, dus je zorgt er beter goed voor. Hetzelfde kan gezegd worden over de geest. Misschien verdienen het lichaam en de geest een gedeelde eerste plaats op de prioriteitenlijst. We moeten goed zorgen voor ons lichaam, maar hetzelfde kan gezegd worden over de geest. We spenderen immers heel wat tijd in ons hoofd. Misschien verdienen het lichaam en de geest een gedeelde eerste plaats op de prioriteitenlijst. – Lara De Winter en William Mostmans
“Een evolutionair perspectief kan zorgen voor meer inzicht in jezelf en meer begrip voor elkaar. Het maakt komaf met een simpel dader-slachtofferplaatje. Ik zie internationaal een zorgwekkende tendens tot male bashing: het wordt steeds meer oké om mannen te verketteren. Het enige wat je daarmee bereikt, is toenemende polarisering tussen de seksen.” - Griet Vandermassen. Interview door Lara De Winter.
Tegen de woke-pletwals zijn geen rationele argumenten te gebruiken. Wie niet meeheult, wordt meteen weggezet als een extreemrechtse foob. Relativerende bedenkingen formuleren is gevaarlijk, want dat levert snel beschuldigingen op van ongevoeligheid voor een gerechtvaardigde strijd. Het fenomeen begint stilaan te lijken op een online versie van de Terreur tijdens de Franse revolutie. Iedereen schreeuwt mee, ook wie niet akkoord gaat, uit vrees het volgende slachtoffer van de virtuele guillotine te zullen zijn. – Luckas Vander Taelen
My First little book is een parodie op de hedendaagse links activistische kinderboeken en het is een kritiek op de hele woke beweging, met name in de intersectionele, postmoderne, hoofdstukken en, niet te versmaden, enkele activistische gedichten van Titania himself. Doyle kiest voor de hyperbool en voor absurdisme. Dat absurdisme is zo grappig omdat het soms zit in wat Titania/Doyle beweert, en dan weer in wat de intersectionele protagonisten zelf doen of beweren. Recensie door Floris van den Berg
Een boek dat een theorie aanbiedt dat politieke deuren opent, dat kan men wel zeggen van ‘De mythe van de staatsschuld’ (2021) van Stephanie Kelton. Daarin wordt de Modern Monetary Theory (MMT) uit de doeken gedaan. Doordat het heersende argument van een overheidsdeficit als domper op meer overheidsuitgaven onderuit gehaald wordt, openen zich onverwachte perspectieven voor een humaner politiek beleid. Essay van Hendrik Vanmassenhove.
Johan Van Schaeren (1972) maakte met Future Shocked (2021) een zeer verdienstelijk portret van het hedendaagse morele landschap, een tijdsgewricht geprangd tussen conservatieve ‘boomers’ en progressieve ‘wokers’. Het werd een documentaire waarvan de houdbaarheidsdatum de komende jaren niet snel verstreken zal zijn. Een recensie door Jan-Willem Geerinck
