All tagged tolerantie
Het klopt dat we de laatste tien jaar een wereldwijde erosie meemaken van liberaal democratische normen, van groeiende ongelijkheid en milieuschade, maar het liberalisme heeft in de voorbije 50 jaar wel de cultuuroorlog gewonnen. “Het liberalisme is onze poriën binnengedrongen om diepgaand en persoonlijk vorm te geven aan wie we zijn.” Het liberalisme als een manier van leven, nodigt je uit om erin te duiken. Recensie door Dirk Verhofstadt.
‘Aan een universiteit moet alles gezegd en onderzocht kunnen worden, ook wat anderen onwenselijk of onaanvaardbaar vinden,’ was het adagium dat ik tijdens mijn eigen studententijd meekreeg. Dat maakt inderdaad een universiteit tot een universiteit. Vrij denken en onderzoeken zijn een conditio sine qua non voor vooruitgang. Helaas zijn de universiteiten verworden tot bastions van politiek correct denken. Niet alleen onderzoek en lespraktijken worden zorgvuldig gescreend, ook dreigen personeelsleden nu al gecanceld te worden voor hun onderlinge gesprekken buiten de uitoefening van hun functie.
De universiteit moet geen diversiteit aan valse of immorele ideeën bieden. De universiteit moet juist kritiek leveren op dergelijke opvattingen. Dat kan pijnlijk zijn. De universiteit moet als instituut seculier zijn. Studenten en medewerkers hebben alle vrijheid om te geloven wat zij willen; maar docenten mogen in de hoedanigheid van docent geen kennisuitspraken doen die gebaseerd zijn op religieuze uitgangspunten, omdat ze haaks staan op de wetenschap.
Kinderen kunnen ontroerend direct zijn. Zo liet een paar jaar geleden een zesjarig jongetje in groep 3 zijn klasgenootjes, waaronder mijn kleindochter, weten dat ze allemaal naar de hel gaan, omdat ze varkensvlees eten. Toen hij zeven was weigerde hij in een taallesje het woord ‘kerk’ te schrijven. Hij mocht toen van de meester ‘moskee’ schrijven, hetgeen hij zonder aarzelen deed. Het multiculturele klaslokaal kent vele uitdagingen en kinderen leren respectvol om te gaan met de diversiteit binnen de samenleving is daar één van.
De mogelijkheden zijn beperkt, maar de staat heeft wel degelijk een bevoorrechte manier om de liberale democratie actief te promoten en dat is door significant in te zetten op onderwijs, maar dan op echt neutraal onderwijs. Onderwijs is de zwaar onderschatte hefboom waar op een geschoolde manier aan alle (!) burgers, autochtoon en allochtoon, uitleg gegeven kan worden over de feiten rond religie, geloof en samenleving.
Een zekere maatschappelijke tolerantie, geflankeerd door degelijk onderwijs (en inburgering) en de aanwezigheid van een maatschappelijke basisstructuur die de gelijkheid van kansen, rechten en exit-opties garandeert voor alle burgers, ongeacht geslacht, cultuur en religie kan er wellicht toe leiden dat meer moslims zich ook in de Westerse samenleving aanvaard voelen, er zich op termijn mee associëren, erin opgaan en zich tot slot ook aanpassen. In die zin kan ‘tolerantie’ worden ingezet om de ‘autonomie’ te bevorderen.
In Wereldrijk voor een dag beschrijft Amy Chua een reeks overeenkomsten tussen het Perzische en Romeinse imperium, de Chinese Tangdynastie, het Mongoolse, Nederlandse en Britse rijk, en de VS. Elk op zich zijn deze grootmachten er in de loop van de geschiedenis in geslaagd een groot deel van de wereld te onderwerpen of hun zienswijzen op te leggen. De meest opvallende gelijkenis was hun strategische tolerantie en hun vermogen om het talent van hun rivalen aan te trekken en in dienst te stellen van zichzelf. Recensie door Dirk Verhofstadt.
‘Geen enkele cultuur is op zichzelf barbaars, geen enkel volk is voorgoed beschaafd’, zegt Todorov. En hij graaft dieper naar de relatie tussen cultuur en individu. Culturele identiteiten worden in een ideale wereld vrij gekozen, maar dat is natuurlijk theorie. Al van in de kinderjaren krijgen we allerlei gewoontes en (ondermeer) een taal opgelegd. Naarmate men ouder wordt komt men in contact met andere zaken en zo vormt ieder mens zich een eigen beeld. In die zin hebben we niet één maar diverse culturele identiteiten. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Méér Vinexvrouwen is opnieuw een bijzonder grappig boek maar dan met een scherpe maatschappelijke analyse. Want El Bezaz slaagt er beter dan veel sociologen en andere wetenschappers in om de pijnpunten van de multiculturele samenleving bloot te leggen. Nederland is net zoals de andere West Europese landen een smeltkroes van culturen. Sommigen betreuren dit en stemmen voor populisten die beweren dat het land terug kan naar pakweg een halve eeuw geleden. Dat is een illusie. Recensie door Dirk Verhofstadt.
“In periodes van grote onzekerheid wendt de mens zich des te makkelijker tot het bijgeloof”, schrijft Tinneke Beeckman, en dat klopt. Mensen die geconfronteerd worden met onrust en onzekerheid zijn bereid om zich over te geven aan profeten die simplistische voorstellen hebben en zich keren tegen eenvoudig te onderscheiden vijanden, ook dat zien we vandaag. Zijn afkeer voor bijgeloof verklaart ook de botsing van Spinoza met geïnstitutionaliseerde godsdiensten die de angsten en onzekerheden van mensen capteren en misbruiken. Recensie door Dirk Verhofstadt.
