All tagged moraal
Elke handeling wordt teruggekaatst door anderen en de mens is voortdurend bezorgd hoe de anderen op hem reageren. Deze vaststelling vormt de kern van Adam Smith’s boek The Theory of Moral Sentiments waarin hij op zoek gaat naar het ontstaan en het functioneren van de moraal. Daarin zijn de behoefte aan sympathie en de angst op afkeuring steeds aanwezig. Smith ziet de moraal als resultante van een aanpassingsmechanisme van de individuele gevoelens. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Als ik vandaag over moraal en ethiek nadenk, schiet mij onwillekeurig de gedachte te binnen dat de 21ste eeuw worstelt met de monsters van de 20ste en dat we eigenlijk niet precies meer weten wie de monsters zijn en wat de geest.
J.-W. Geerinck las twee boeken over goed en kwaad en wat het betekent om aan de juiste kant van de geschiedenis te staan.
De (ultra)rechtse en per definitie orthodox gelovige Amerikaan moet niets hebben van een federale overheid die hem vertelt waar hij zich als burger van de samenleving aan te houden heeft. Deze Amerikaan heeft voldoende aan een tot de verbeelding sprekend leger en het Second Amendment. Voor de rest dient te overheid uit te blinken in afwezigheid.
Hillel wordt uitgedaagd om de Thora (de eerste vijf boeken van de bijbel) uit te leggen, terwijl hij op één been staat. Hij neemt de uitdaging aan, gaat op één been staan en zegt: ….
De nieuwe media bieden tal van nieuwe mogelijkheden om kennis over te dragen. Waar boeken honderden jaren lang de boventoon voerden in kennisoverdracht, zijn boeken nu maar één kleine speler op de kennismarkt. Met de fotostrip De verrassende verjaardagen komen fotostripauteur Ype Driessen en hoogleraar wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Leiden, Ionica Smeets met een innovatief medium om tal van logische, statistische, wiskundige en natuurkundige puzzels en vraagstukken aan een breed publiek te communiceren. Recensie door Floris Van Den Berg
Othman heeft geen hoge pet op van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) uit 1948. Deze verklaring ademt de geest van het Westerse individualisme. De utopische verwoording werd door de opstellers met de voeten getreden in de koloniale landen waar zij de baas waren. Mensenrechten kunnen echter niet de basis zijn voor maatschappelijke eenheid, omdat ze voorbij gaan aan de identiteit van burgers. Identiteit kan een ‘tikkende tijdbom’ zijn in de samenleving. Recensie door Jart Voortman.
Muziek verbinden aan normatieve oordelen is ondoenbaar, want voor elk voorbeeld waarin muziek een positieve rol speelt (of speelde), staan evenveel voorbeelden die het omgekeerde aantonen. Mensen die buitengewone muziek maken of ervan genieten, kunnen nog steeds bijzonder slecht zijn. Gescinska verwijst zelf naar de nazi’s die overdag Joden vermoordden, maar ’s avonds konden genieten van een prachtig muziekstuk. Het schone en het goede zijn dus niet met elkaar verbonden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Uit de universele afkeer van pijn leid ik alle morele bepalingen af die verbieden dat men iemand onderdrukt of als mens niet gelijkwaardig acht. Uit die vaststelling leid ik de waarde van een autonome moraal af en het bestaan van een hele reeks mensenrechten die we vanuit onze ervaring – het verwerpen van onvrijwillig ondergane pijn – als natuurlijk en evident aanvaarden. Het is uit verzet tegen onvrijwillig ondergane pijn dat we regels hebben aanvaard tegen geweld, foltering, verkrachting, moord en doodslag.
Sandel keert zich vanuit zijn communitaristische visie tegen de liberale opvatting van de neutraliteit van de overheid. Zijn alternatief blijft echter vaag of kan leiden tot een inperking van de vrijheid van het individu. Toch mogen liberalen niet doof blijven voor de toenemende roep naar een meer ethische houding tegenover economie en politiek. En het bevorderen van goed burgerschap, dat Sandel in zijn boek bepleit, lijkt me juist een noodzaak om de vrijheid van de burger te vergroten. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Is moreel gedrag vanzelfsprekend? Hannah Arendt verwerpt het en wijst terecht naar de morele ineenstorting in nazi-Duitsland waar zelfs het gebod ‘Gij zult niet doden’ finaal werd omgekeerd tot ‘Gij zult doden’. Bij morele overwegingen over zijn gedrag kan de mens alleen bij zichzelf te rade gaan. Moreel gedrag heeft niets te maken met gehoorzaamheid aan welke wet dan ook die wordt opgelegd. Misdaden blijven misdaden, ook al worden ze door een regering gewettigd, aldus Arendt. Recensie door Dirk Verhofstadt.
‘In het samenleven zonder God toont de westerse samenleving een enorme veerkracht. Het is geen zooitje geworden,’ schrijft Boutellier. Dat betekent dat de stelling ‘Als God niet bestaat dan is alles geoorloofd’ van Dostojevski niet opgaat. Met de terreurdaden door radicale islamieten in naam van Allah moet men eerder de stelling van Michel Onfray onderschrijven, namelijk ‘Omdat God bestaat is alles toegestaan’. Religie leidt niet tot een harmonieuze samenleving, maar juist tot verdeeldheid. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Onze samenlevingen zijn niet alleen multicultureler, maar vooral multireligieuzer geworden. Dat leidde de voorbije jaren tot grote problemen en doet Paul Cliteur besluiten dat er dringend nood is aan een basisconsensus over een aantal uitgangspunten, net zoals dat in het verkeer het geval is. Zo mag men niet door het rood licht rijden en automobilisten volgen de voorrang van rechts. In die zin moet men ook een aantal grondrechten aanvaarden zoals de vrijheid van meningsuiting, de scheiding van kerk en staat en de gelijkwaardigheid van man en vrouw.
