All tagged fascisme
Een van de meest geciteerde filosofen van deze tijd is Hannah Arendt. In haar meesterwerk ‘Totalitarisme’ verdiept de Joods-Duitse filosofe zich in de vragen die samenhangen met totalitaire politieke systemen. Dit werk dat voor het eerst verscheen in 1951 was baanbrekend omdat het voor de eerste keer de overeenkomsten tussen fascisme en het communisme blootlegde. Recensie door Dirk Verhofstadt.
‘Het nationalisme beweert dat het liberalisme de machtigen vertegenwoordigt. In feite is het liberalisme het schild dat de machtelozen beschermt. Het vormt de bescherming voor diegenen die geen andere verdediging hebben. Wanneer dat niet lukt, blijft niks over. We hebben dit in het verleden gezien. En we zien het nu weer,’ zo besluit Ian Dunt zijn indrukwekkende boek How To Be A Liberal dat door elke liberaal zou moeten gelezen worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Arendt blijft in mijn ogen een controversieel, maar – en misschien deels juist daarom – een briljant denker. Ik ben op zich dan ook maar wat blij met de vernieuwde aandacht voor haar, zoals voor dit boek Imperialism. Omdat ze al te vaak geciteerd wordt in middens die weinig tot niets met haar ideeën te maken hebben, is de vraag echter hoeveel mensen Arendt werkelijk lezen. De kennis over haar en haar werk lijkt zich grotendeels te beperken tot clichés en uit de context gerukte citaten. En dat is spijtig. Recensie door Astrid Elbers.
Vincent Stuer is er in zijn boek Hoogmoed. Van Verdinaso tot verzet in geslaagd over de politicus-ondernemer Frantz Van Dorpe (1906-1990) een verhaal te vertellen dat zowel recht doet aan diens merkwaardige levensloop als aan de bewogen jaren waarin die zich afspeelde. Het is een met stijl geschreven relaas over een man verleid door het fascisme die in het verzet tegen de nazi’s verzeilde en zijn politieke loopbaan afrondde als CVP-burgemeester van Sint-Niklaas. Recensie door Olivier Boehme.
De serie De kinderen van de collaboratie en de Pano reportage Schild en Vrienden hebben iets heel belangrijk blootgelegd. Er bestaat nog steeds een goed georganiseerde extreemrechtse vleugel in ons land. Daarbij komt het recent onderzoek van de VRT dat een grote groep Vlamingen, voornamelijk tussen 18 en 23 jaar, een autoritaire leider verkiezen boven een democratisch verkozen politicus. We kunnen de schouders ophalen en hierover zwijgen of we kunnen dit fenomeen ernstig nemen en het nader onderzoeken.
“Er is een lijn te trekken van Christus naar Auschwitz”, aldus Imre Kertész. Als jood werd hij buitengesloten uit de fascistische maatschappij, als schrijver werd hij nadien buitengesloten uit het communistische Hongarije. “Ik ben het onverbeterlijke product van dictaturen, en gebrandmerkt te zijn is mijn specialiteit”, schrijft hij. Auschwitz en de Goelag hebben aangetoond dat de universele God ons verlaten heeft. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Malaparte beschrijft een bezoek aan het joodse getto in Warschau. Als hij zich per ongeluk stoot tegen een jood verontschuldigt hij zich. ‘Prosze Pana’, ‘mijn excuses’, waarop de joden hem verbaasd aankijken omwille van zoveel mededogen. En hij verhaalt over een scène waarbij twee meisjes vechten voor een stukje rauwe aardappel! De Duitsers zien het anders, ze verfoeien de Joodse levenswijze ze ‘so shmutzig’ noemen. Het boek van Malaparte stoelt grotendeels op zijn verbeelding, maar de realiteit was doorgaans erger.
Onverschilligheid was waarschijnlijk een van de ergste kwalen van de voorbije eeuw. In periodes en landen waarin het nationalisme, communisme, fascisme en religieus fanatisme toesloegen en mensen herleidde tot een ding, vormde onverschilligheid een cruciale sleutel tot barbarij. Talloze mensen werden vernederd, onderdrukt en vermoord op een ogenblik dat anderen daarvan op de hoogte waren maar die omwille van angst, zelfbehoud en onverschilligheid opzij keken en lieten begaan. Recensie door Dirk Verhofstadt.
‘De geschiedenis van het liberalisme is […] een nooit eindigend proces op weg naar een groot ideaal van vrijheid, welvaart en vrede in de hele wereld,’ zo luidt de slotzin van De geschiedenis van het liberalisme. Met dit lijvige maar vlot geschreven en voor een breed publiek toegankelijke boek heeft politiek filosoof Dirk Verhofstadt zijn magnum opus toegevoegd aan zijn omvangrijke oeuvre. De vrijheid van het individu wordt alleen in het liberalisme als centraal uitgangspunt gezien. Recensie door Floris van den Berg.
Het streven naar zuiverheid was de oorzaak van zoveel ellende. In combinatie met absolute macht vormt de idee van zuiverheid een dodelijke cocktail die we in de loop van de geschiedenis al meermaals hebben gezien. De zuiverheid van ras, van religie, van klasse, van kaste, van bloed en bodem heeft gezorgd voor oorlogen en genociden. In naam van de zuiverheid zijn miljoenen mensen vermoord en gefolterd. Anders heeft het al heel vroeg, nog voor de uitbarsting van de nazi-terreur aangevoeld en beschreven. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Dit boek vormt het tweede deel van zijn autobiografie. In Geluk beschreef Konrad zijn herinneringen aan de Jodenvervolging en de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog. Nu pakt Konrad de draad weer op in 1945. Hij schrijft over zijn studententijd, over het beslissende jaar 1956, over het ontstaan van zijn schrijverschap en de donkere vijftien jaar waarin hem in Hongarije een publicatieverbod was opgelegd. Ondanks het feit dat hij de kans had om naar het Westen te emigreren bleef Konrad in Hongarije. Recensie door Dirk Verhofstadt.
