All tagged rechtsstaat
Een grondwet is vooral een instrument om essentiële vrijheden, zoals de vrijheid van onderwijs en de persvrijheid te verankeren en te beschermen tegen mogelijke regimes met slechte bedoelingen. Het is dan ook maar de vraag of onze grondwet mag gezien worden als een vergaarbak van allerhande verzuchtingen die te pas en te onpas in verkiezingscampagnes opduiken. Grondwetspecialisten waarschuwen er voor dat gerommel met de grondwet het principe van de rechtsstaat zelf op het spel kan zetten.
Wat kunnen wij doen om de democratie recht te houden? De machinaties die de democratie willen aanvallen, moeten we blootleggen. De bevolking moet ingelicht worden over pogingen om onze democratie aan te vallen. De pers en het onderwijs spelen hierbij een belangrijke rol. Juiste informatie en het kweken van burgerzin helpen. Iedereen zal dit keer meer dan ooit moeten kleur bekennen en zich achter de vlag van de democratie scharen.
De Poolse rechtsstaat is er zo slecht aan toe dat verschillende landen weigeren verdachten uit te leveren. Warschau ontkent principieel de voorrang van de Europese rechtsspraak, wat elke Europese samenwerking onmogelijk maakt. In Hongarije is elke tegenmacht aan de kant geschoven – media en middenveld, academisch of politiek – zodat het land volgens internationale organisaties niet meer onder de noemer ‘democratisch’ valt. Waar de rechtsstaat verdwijnt, vervaagt Europa.
Als liberalen hebben we rechtstatelijkheid hoog in het vaandel. De uitoefening van het gezag wordt daarbij onder de heerschappij van het recht geplaatst. In een trias politica is daarbij ook sprake van een scheiding der machten, inclusief een onafhankelijke rechterlijke macht. In het huidige tijdsgewricht is dat ook van groot belang. Met de opkomst van de illiberale democratie wereldwijd komt de rechtsstaat en de scheiding der machten steeds meer onder druk te staan. De rechtsstatelijkheid zelf wordt daarmee aangetast.
Veel debatten over de multiculturele samenleving worden gekaderd binnen en beslecht door het rechtstatelijke kader, maar die discussies (die dan meestal gaan over wat die principes nu precies voor deze of gene context betekenen) leiden de aandacht af van wat eigenlijk echt op het spel staat, nl. de vraag hoeveel diversiteit een samenleving aankan. De ‘multiculturele malaise’ heeft wellicht in de eerste plaats te maken met de vraag of de liberale rechtsprincipes niet dermate veel van een samenleving vragen dat ze op termijn corrosief wordt.
‘Als hedendaagse natiestaten een consistent contraterrorismebeleid willen ontwikkelen, dan zullen ze moeten weten welke ideeën ze moeten bestrijden,’ aldus Cliteur. Veel van de oorzaken zijn te vinden in de letterlijke interpretatie van ‘heilige teksten’. Het islamisme is het probleem, en het wordt tijd dat we dat durven te erkennen. De argumentatie van Cliteur dat men Wilders niet had mogen veroordelen, betekent niet dat hij de ideeën van Wilders omarmt. En dat is juist de sterkte van zijn boek. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Alles kan in één woord worden samengevat: respect. Respect voor het recht om in veiligheid te leven. Respect voor het recht om dingen te scheppen, op te bouwen, te ontwikkelen en te delen. Respect voor het recht om, los van ons geslacht, tot volle ontplooiing te komen. Niet alleen in de wetteksten, maar op elke hoek van elke straat, in elke school en in elk huis. Respect voor de democratie, niet alleen op papier, in de politieke partijprogramma’s, maar bij de uitoefening van elk mandaat.
