All tagged grondwet
Een grondwet is vooral een instrument om essentiële vrijheden, zoals de vrijheid van onderwijs en de persvrijheid te verankeren en te beschermen tegen mogelijke regimes met slechte bedoelingen. Het is dan ook maar de vraag of onze grondwet mag gezien worden als een vergaarbak van allerhande verzuchtingen die te pas en te onpas in verkiezingscampagnes opduiken. Grondwetspecialisten waarschuwen er voor dat gerommel met de grondwet het principe van de rechtsstaat zelf op het spel kan zetten.
2024 wordt een jaar waarin de liberale democratie zwaar onder druk zal komen te staan. Dat maakt de sense of urgency voor de democratische partijen om weerwerk te bieden alleen maar groter. Het belangrijkste is dat ze écht moeten samenwerken om de problemen aan te pakken. Alleen goed bestuur, een geloofwaardig en efficiënt beleid kan kiezers ervan weerhouden om voor extremisten te stemmen. Tegelijk moeten democratische partijen zich principieel blijven uitspreken tegen elke samenwerking met extreemrechts.
Democratie, en onze rechten en vrijheden, zijn kwetsbaar. Als liberalen weten we dat die er niet vanzelf zijn gekomen. Die zijn de vrucht van jarenlange strijd, debat, overtuigingskracht en voortschrijdend inzicht. Het levenswerk van vele grote en kleine helden. Een levenswerk dat bescherming verdient. Legitiem werk voor een nieuwe generatie liberalen, en in dit geval breed genomen, alle ethisch liberalen.
En dan komt de lezer terecht bij waar het bij een grondwet werkelijk om gaat. Hoe komt het dat wij met zijn allen in de grondwet gaan geloven? Voermans ziet een verklaring in de verhalende kracht van deze teksten. De mens is immers een niet-rationeel wezen met veel aandacht voor emotie. Een grondwet zorgt voor een verhaal en leidt tot verbeelding en beleving. Het gaat om meer dan enkel maar de tekst. De combinatie met symboliek, beelden en rituelen zorgt voor een complexe en nauwelijks te ontrafelen interactie met als uiteindelijk resultaat dat de burger de grondwetbeginselen ‘internaliseert’.
Men zou ook voor een andere ordening kunnen opteren en bijvoorbeeld de samenleving vormgeven in functie van een Heilig Boek. In westerse samenlevingen is dat echter geen optie omdat zij (mede door de installatie van een neutrale overheid) burgers zoveel mogelijk als vrije en gelijke burgers willen behandelen. Wanneer men bijvoorbeeld de Koran zou volgen, kan niet iedereen met een vergelijkbare vorm van respect en zorg worden behandeld. U zult maar christen of atheïst zijn in een land waar elke politieke regel is gebaseerd op de Koran. ‘Neutraliteit’ is dus een keuze die de maatschappelijke spelregels vastlegt. Ze vloeit voort uit een aantal universeel geachte principes, is verankerd in de grondwet en krijgt in legio wetten concreet gestalte.
Hoe liberaal was Thorbecke? Staat, rechtspraak, samenleving, economie, wetenschap, religie en cultuur waren voor hem aparte domeinen, die zich op eigen kracht moesten ontwikkelen. Bekend is zijn adagium: ‘Kunst is geen regeringszaak.’ Het wordt in Nederland nog altijd te pas en onpas in discussies geciteerd. Maar hij geloofde niet in volkssoevereiniteit. Hij was weliswaar voor direct kiesrecht, maar alleen voor mensen met kennis van zaken, voor mensen die van de hoed en de rand wisten. Recensie door Leo De Haes.
Het belang van de democratie is de onmogelijkheid voor welke partij of persoon ook om definitief de macht te verwerven en zijn ideeën blijvend door te drukken. Dankzij de democratie is in feite elke koerswisseling mogelijk. Geen enkele macht is absoluut en steeds wordt het beleid getoetst aan het oordeel van de burgers of kiezers. In die zin zijn verkiezingen nog echt ‘feesten’ van de democratie. Waarbij bestaande partijen onverwacht worden afgestraft en nieuwe kandidaten kansen krijgen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De toekenning van stemrecht voor vrouwen 70 jaar geleden betekende niet dat ze vanaf dan gelijk behandeld werden. Ik geef een paar voorbeelden. Tot 1958 zei de wet dat vrouwen hun man moesten gehoorzamen. Pas in 1965 deelden moeder en vader de ouderlijke macht, al besliste de vader nog altijd in geval van meningsverschil. Pas in 1976 kregen ze het recht om een eigen bankrekening te openen. Pas in 1989 werd verkrachting binnen het huwelijk strafbaar gesteld. Pas in 1993 kon een vrouw de Belgische troon bestijgen.
Be.one noemt zich een radicale partij. Dat illustreerde Kaçar toen ze stelde dat de islam slachtoffer is van ‘religieuze ongelijkheid’. België is een land met een bijzonder grote godsdienstvrijheid. Maar elke aanhanger van een radicale religie kan het tegendeel beweren, omdat democratie iets anders is dan theocratie. Wat Kaçar bedoelde werd duidelijk toen ze zei dat een debat over onverdoofd slachten slechts mogelijk was als de Moslimexecutieve daartoe bereid was. Dat is een merkwaardige opvatting van godsdienstvrijheid.
