All tagged Spinoza

De onzichtbare maat - Andreas Kinneging

De onzichtbare maat - Andreas Kinneging

Liberales
Boeken

Toen het christendom in de 4de eeuw vaste voet aan de grond kreeg binnen het Romeinse Rijk werden niet alleen ontelbare manuscripten vernietigd maar ook talloze ‘heidense’ tempels, beelden en de befaamde bibliotheek van Alexandrië. De komst van het christendom met haar miskenning van de cultuur van de oude Grieken (met uitzondering van zaken die het christendom inpaste) luidden bovendien het begin in van een eeuwenlange stilstand van natuurkundig onderzoek. Recensie door David Bakker & Fred Neerhoff

Verlichting en ‘universele mensenrechten’ - David Bakker -Fred Neerhoff

Verlichting en ‘universele mensenrechten’ - David Bakker -Fred Neerhoff

Liberales
Opinie

De Britse historicus Jonathan Israel heeft de filosoof Benedictus Spinoza (1632-1677) gepositioneerd als de grondlegger van de zogeheten Radicale Verlichting 1. Volgens Israel vloeit de idee van ‘universele mensenrechten’ rechtstreeks voort uit Spinoza’s monistische filosofie, d.w.z. een filosofie die het bovennatuurlijke radicaal uitsluit. Naar onze mening daarentegen moet de bron van de mensenrechten-ideologie eerder worden gezocht in het moderne natuurrecht en dan met name in het christelijk-politieke denken van de filosoof John Locke (1632-1704) waarin de christelijke God de mensen heeft gezegend met natuurlijke rechten.

De Verlichting als kraamkamer - Jabik Veenbaas

De Verlichting als kraamkamer - Jabik Veenbaas

Liberales
Boeken

Nu religieus fanatisme en wereldlijk populisme elkaar naar de keel grijpen, is het nuttig om terug te blikken naar de bron van ons democratisch denken. Neem alleen al de figuur van Montesquieu die met zijn scheiding der machten de basis legde voor onze huidige rechtsstaat. Veenbaas situeert de Verlichting echter al veel vroeger, namelijk bij Spinoza, en terecht. Sommigen beschouwen hem zelfs als de stamvader van de Verlichting. Hij verdedigde al in 1670 de vrijheid van denken en de gewetensvrijheid. Recensie door Mathias De Clercq.

De geschiedenis van de Joden - Simon Schama

De geschiedenis van de Joden - Simon Schama

Liberales
Boeken

Schama reist met zijn protagonisten naar alle continenten. En wat blijkt? Enkel in China ondervonden Joden geen discriminatie. Voorts dwaalt de lezer door menig Joodse wijk of getto in menig christenland of moslimland. Het zijn fonkelend frisse beschrijvingen. Schama is een subliem verteller die mede dankzij zijn ervaring als televisiemaker van documentaires voor de BBC zijn impressies van het dagelijkse reilen en zeilen van de Joden in een luisterrijke taal en een bevlogen stijl weet om te zetten. Recensie door Leo de Haes.

Hemelbestormers - Tim Whitmarsh

Hemelbestormers - Tim Whitmarsh

Liberales
Boeken

In brede kringen wordt aangenomen dat het atheïsme een product is van de Verlichting die vanaf de 17de en nog meer in de 18de eeuw doorbrak in Europa. Doorgaans verwijst men naar denkers als Spinoza, Baron d’Holbach, Denis Diderot en Claude Helvétius. Het atheïsme is echter al veel ouder. De overtuiging van mensen dat er geen goden of bovennatuurlijke machten bestaan, situeert zich al in de klassieke oudheid. Het begrip atheïsme heeft trouwens een Griekse herkomst. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Een nieuwe wereld - Erik De Bom (red.)

Een nieuwe wereld - Erik De Bom (red.)

Liberales
Boeken

Een nieuwe wereld onder redactie van Erik Bom is bijzonder interessant omdat het ons inzicht heeft op de veranderende tijdsgeest op een ogenblik dat godsdiensten nog steeds een prominente rol speelden in het maatschappelijk leven. Samen met Italië vormden de Nederlanden in de 16de eeuw een broedplaats voor vernieuwende ideeën die later een grote invloed zouden hebben op de Verlichting en de moderniteit. Het biedt portretten van moedige mensen zoals Erasmus, Grotius en Spinoza. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Door Spinoza's Lens - Tinneke Beeckman

Door Spinoza's Lens - Tinneke Beeckman

Liberales
Boeken

“In periodes van grote onzekerheid wendt de mens zich des te makkelijker tot het bijgeloof”, schrijft Tinneke Beeckman, en dat klopt. Mensen die geconfronteerd worden met onrust en onzekerheid zijn bereid om zich over te geven aan profeten die simplistische voorstellen hebben en zich keren tegen eenvoudig te onderscheiden vijanden, ook dat zien we vandaag. Zijn afkeer voor bijgeloof verklaart ook de botsing van Spinoza met geïnstitutionaliseerde godsdiensten die de angsten en onzekerheden van mensen capteren en misbruiken. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Licht - André Klukhuhn

Licht - André Klukhuhn

Liberales
Boeken

Voor Klukhuhn valt de periode van de Verlichting samen met de Gouden Eeuw van Nederland. Dat is de periode in de 17de eeuw waarin de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden een enorme bloeiperiode doormaakte op het vlak van de handel, wetenschap en kunsten. Die bloei was mogelijk door haar militaire macht, haar economische groei (mede dank zij de Verenigde Oostindische Compagnie), de technologische vooruitgang en de relatief grote mate van vrijheid en tolerantie in het land. Recensie door Dirk Verhofstadt.