All tagged Isaiah Berlin
Niemand zal ontkennen dat inperking op de vrijheid gerechtvaardigd kan zijn. Dit maakt nu eenmaal deel uit van een beleid. Dit betekent echter niet dat men deze restricties mag voordoen als een geëvolueerde vorm van vrijheid of een vrijheid 2.0. Dat zijn ze niet! Ze blijven te allen tijde een beknotting van de vrijheid en dienen ook zo te worden benoemd. Doet men dit niet, dan wekt men argwaan en is de stap naar een nieuw vrijheidskonvooi licht gezet.
“Ignatieff heeft altijd het belang gezien van wat hij ‘broederschap onder opponenten' noemt. Dit is de overtuiging dat je niet koppig het denken van anderen en hun kritiek op je eigen overtuigingen moet negeren. Zelffelicitatie en intellectuele arrogantie wijst Ignatieff resoluut af. Niets is schadelijker voor de eigen politieke overtuigingen dan alleen omringd te zijn door geestverwanten. Isaiah Berlin deelde deze overtuiging.”
Ode aan de vrijheid is een bundeling van korte essays over de belangrijkste liberale filosofen uit de voorbije eeuwen geschreven door hedendaagse liberalen als Frits Bolkestein, Jozias van Aartsen, Paul Cliteur, Frank de Grave, Ayaan Hirsi Ali en Daan de Neef zelf. In zijn boek beperkt Daan de Neef zich niet alleen tot de liberale klassiekers als John Locke, John Stuart Mill en Isaiah Berlin maar brengt hij ook het werk van meer recente filosofen als John Rawls en Francis Fukuyama onder de aandacht. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Er is het evidente historische verband tussen populisme en nationalisme. Populisme is het voorportaal van het nationalisme. De twee delen een ideeënwereld. De historische grond is die van het einde van de 18de eeuw: het verzet tegen het zogenaamde Verlichte kosmopolitisme, de gedachte dat de waarden en cultuur van de natie uniek zijn, en beschermd dienen te worden ten opzichte van ‘externe’ invloeden. Populisme deelt in ieder de nationalistische gedachte van Gemeinschaft, schrijft Berlin
Negatieve vrijheid is de afwezigheid van externe dwang of inmenging zodat de mens kan doen en laten wat hij wil. Positieve vrijheid is de aanwezigheid van een concreet vermogen om te doen wat je wenst en behoort te doen. Om dat vermogen te concretiseren is er dus inmenging van de overheid nodig in de vorm van onderwijs, sociale voorzieningen, publieke diensten, enz. In haar boek De verovering van de vrijheid houdt de Poolse filosofe Alicja Gescinska een vurig pleidooi voor de positieve vrijheid. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Met Mill, zo stelt Kelly, bevond Herzen zich zo op een “verlaten kust”. Toch was dat individualisme niet Herzens eindpunt. Hij toonde de bereidheid zich te scharen achter een nieuwe vlag, die van het socialisme, zij het een zeer specifieke, Slavische vorm, een ‘commune-socialisme, dat in aanloop naar de revoluties van 1848 de kant van de boeren, arbeiders en kleine producenten koos, een socialisme niet geheel onvergelijkbaar met dat van de Brit Robert Owen. Recensie door Daniël Boomsma.
In Vrijheid voor gevorderden waagt Paul Teule zich aan een gedetailleerde afbakening en definiëring van het vrijheidsbegrip. Daarvoor vertrekt hij van de Lets-Britse filosoof Isaiah Berlin die in 1958 zijn bekende oratie Two Concepts of Liberty uitsprak en waarin hij een onderscheid maakte tussen ‘negatieve’ en ‘positieve’ vrijheid. Het eerste betekent ‘dat niets of niemand je in de weg zit’. Het tweede betekent ‘alles wat aanwezig moet zijn om te kunnen doen wat je wilt’. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Misschien wel het meest verhelderende inzicht dat Berlin naar voren brengt, is de gedachte dat populisme gedijt in samenlevingen die op één of andere manier een proces van modernisering of grote verandering doormaken. De parallel met het populisme van nu is snel gemaakt. Ook nu wordt de belofte gedaan dat uit dat proces van verandering een nieuwe wereld zal voortkomen, met herstel van de oude ‘manier van leven’ en ‘gezondmaking’ van de ‘geperferteerde’ samenleving.
