Trump laat zien waarom dictaturen falen – Anne Applebaum

Hij knipperde met zijn ogen. Maar we weten eigenlijk niet waarom.

Of het nu de dalende aandelenmarkt was, beleggers die Amerikaanse staatsobligaties ontvluchtten, Republikeinse donoren die de telefoons van het Witte Huis blokkeerden, of zelfs de angst voor zijn eigen portefeuille, president Donald Trump besloot op 9 april 2025 om de meeste van zijn willekeurige tarieven tijdelijk op te heffen. Dit was zijn persoonlijke beslissing. Zijn "instinct", zoals hij het noemde. Zijn gril. En zijn beslissing, instinct of gril zou de tarieven weer terug kunnen brengen.

De Republikeinen die het Congres leiden, hebben geweigerd de macht van de wetgevende macht te gebruiken om hem te stoppen of te matigen, in deze of bijna elke andere kwestie. Het kabinet bestaat uit sycofanten en loyalisten die bereid zijn tegenstrijdig beleid te verdedigen, zelfs als ze daardoor voor gek staan. Ook de rechtbanken hebben nog niet resoluut ingegrepen. Blijkbaar is niemand bereid om ook maar één man ervan te weerhouden de wereldeconomie te vernietigen, de financiële markten te ruïneren en dit land en andere landen in een recessie te dwingen, als hij daar morgenvroeg zin in heeft.

Zo ziet willekeurige, absolute macht eruit. En daarom hebben de mannen die de Grondwet schreven, nooit gewild dat iemand die zou krijgen. In die berucht hete, benauwde kamer in Philadelphia, met ramen gesloten uit geheimhouding, zweetten en discussieerden ze over hoe ze de macht van de Amerikaanse uitvoerende macht konden beperken. Ze kwamen tot het idee om de macht te verdelen tussen verschillende takken van de overheid. Zoals James Madison schreef in "Federalist No. 47": "De opeenstapeling van alle machten, wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, in dezelfde handen... kan met recht de definitie van tirannie worden genoemd."

Meer dan twee eeuwen later heeft het systeem dat door dat eerste Constitutionele Congres is gecreëerd, volledig gefaald. De mensen en instellingen die de uitvoerende macht zouden moeten controleren, weigeren deze president in toom te houden. We hebben nu een de facto tiran die denkt dat hij de realiteit naar zijn hand kan zetten zonder rekening te houden met feiten of bewijs, en zonder te luisteren naar tegengestelde meningen. En hoewel de economische schade die hij heeft aangericht gemakkelijker te meten is, heeft hij dezelfde mate van schade toegebracht aan wetenschappelijk onderzoek, burgerlijke vrijheden, de gezondheidszorg en de ambtenarij.

Uit dit verspillende en destructieve incident valt één nuttige les te trekken. De afgelopen jaren zijn veel mensen die in democratieën leven gefrustreerd geraakt door hun politieke systemen, door het eindeloze geruzie, de moeilijkheid om compromissen te sluiten, het trage tempo van besluitvorming. Net als in de eerste helft van de 20e eeuw zijn zogenaamde autoritairen gaan beweren dat we allemaal beter af zouden zijn zonder deze instellingen. "De waarheid is dat mensen de vrijheid beu zijn", zei Mussolini. Lenin sprak met minachting over de tekortkomingen van de zogenaamde burgerlijke democratie. In de Verenigde Staten vindt een gloednieuwe school van techno-autoritaire denkers ons politieke systeem inefficiënt en wil het vervangen door een "nationale CEO", een dictator met een andere naam.

Maar in de afgelopen dagen heeft Donald Trump ons een perfect voorbeeld gegeven van waarom wetgevende macht noodzakelijk is, waarom checks and balances nuttig zijn, en waarom de meeste eenmansdictaturen arm en corrupt worden. Als de Republikeinse Partij het Congres niet terugbrengt naar de rol die het hoort te spelen en de rechtbanken de president niet aan banden leggen, zal deze cyclus van vernietiging zich voortzetten en zal iedereen op aarde de prijs betalen.

Anne Applebaum

De auteur is redacteur bij The Atlantic en auteur van het boek Autocratie bv.

Deze tekst verscheen in The Atlantic van 10 april 2025. We hebben de tekst vertaald en gepubliceerd met toestemming van de auteur en The Atlantic.

Disclaimer: The Atlantic staat niet in voor de correctheid van de vertaling.