Sociaal-liberalen ter lande, verenigt u! – Victor Schollaert
Er was eens een een vos die hongerig door het bos liep en druiven zag hangen aan een hoge wijnrank. De druiven zagen er lekker uit, en de vos probeerde ze te bereiken, maar hij kon er niet bij komen, hoe hard hij ook sprong. Na meerdere mislukte pogingen besloot de vos het op te geven. Hij keek naar de druiven en zei tegen zichzelf: "Die druiven zijn vast zuur en niet lekker." De vos had zichzelf overtuigd dat hij de druiven niet wilde hebben. Liberalen zouden zich goed bewust moeten zijn van deze fabel van Aesopus. Mensen maken zichzelf soms wijs dat ze een vrije keuze maakte, terwijl dat in werkelijkheid helemaal niet zo is. De vos maakte niet de vrije keuze om de druiven aan zich voorbij te laten gaan, maar paste zijn voorkeuren aan om zijn keuze te rationaliseren.
Open VLD staat aan de rand van de afgrond. De peilingen blijven verschrikkelijk slecht. Onze partij slaagt er helaas niet in zichzelf weer op de rails te zetten. De donkerblauwe strekking binnen de partij zoekt meer en meer aansluiting bij de NVA of bij de MR van Georges-Louis Bouchez. De lichtblauwe strekking blijft verweesd achter. Het is voor die sociaal-liberalen dat een liberale partij in Vlaanderen nog een echte meerwaarde kan betekenen.
Tevergeefs proberen de Vlaamse liberalen zichzelf op de kaart te zetten door oppositie te voeren tegen een rechtse regering die uitvoert waar ze zelf voor staan. Een socialer profiel zou hen ook electoraal geen windeieren leggen. Vooruit deed bij het schrijven van het regerakkoord veel water bij de wijn en heeft moeite om sociale accenten in het regeringsbeleid te leggen.
Open VLD profileert zich vooral op de sociaal-economische as, maar laat de socio-culturele implicaties van het liberalisme links liggen. Een liberale partij hoeft niet de partij van het kapitaal te zijn. In essentie wil het liberalisme iedereen in staat stellen hun leven op hun eigen manier in te vullen. Dat betekent dat alle burgers gelijk zijn en volledig op hun eigen wijze zin mogen geven aan hun leven. Sociaal-liberalen hebben daarbij aandacht voor het feit dat vele mensen keuzes maakten die zijn ingegeven door hun omgeving. Zo legde een onderzoek naar analfabete vrouwen in Bangladesh bloot dat die vrouwen zelf geen educatie wensten. Men zou kunnen denken dat zij gekozen hebben om geen opleiding te genieten. Martha Nussbaum toonde overtuigend aan dat het ontbreken van verlangen naar educatie net het product was van het gebrek aan educatie!
Met deze blik zouden we ook naar eigen problemen kunnen kijken. Neem bijvoorbeeld de ondervertegenwoordiging van studenten met een migratie-achtergrond aan onze universiteiten. Het zou te gemakkelijk zijn om dat te verdedigen met de stelling dat dat de “vrije keuze” van die studenten zou zijn. Door het bestaan van allerhande stereotypen internaliseren sommige mensen dat een bepaald beroep of een bepaalde toekomst voor hen het meest geschikt is. Vervolgens lijken ze “vrij” te kiezen voor een professionele carrière waar geen hogere studies bij komen kijken. Ze overtuigden zichzelf dat ze geen zin hebben in druiven. Er ligt een grote opdracht voor liberalen in het wegwerken van die geïnternaliseerde onderdrukking. Het zal de gelijkheid, vooruitgang en de vrijheid in onze samenleving vergroten.
Een liberale partij zou daarin stappen kunnen nemen door bijvoorbeeld actief de ontwikkeling van afstompende stereotypen bij kinderen tegen te gaan. Een verplichte adequate representatie van onze maatschappij in het lager onderwijs lijkt mij daarvoor geschikt. In de verhalen die de juf of meester naar voor brengt moet niet steeds een witte man de held van het verhaal zijn en ook de handpop mag al eens een andere huidskleur hebben.
De vrijheid van religie is een ander aspect waar liberalen vaak nogal krampachtig mee omgaan. Scheiding van kerk en staat is fundamenteel in onze samenleving en de neutraliteit van de dienstverlening van de staat kan daarbij niet onderschat kan worden. Betekent dat noodzakelijk dat mensen met een hoofddoek niet kunnen zorgen voor neutrale dienstverlening? Waarom moeten we er zomaar vanuit gaan neutrale dienstverlening onmogelijk is door een ambtenaar die een religieus teken draagt?
Voor sociaal-liberalen is er niets mis met een meritocratisch sociaal-economische inrichting van de maatschappij. Wie iets onderneemt en daarin succesvol is, mag daarvoor beloond worden. Dat betekent natuurlijk niet er geen enkele herverdeling mag plaatsvinden. Dat moét zelfs gebeuren! Niet iedereen kiest ervoor om niét succesvol te zijn. Verder hebben sociaalliberalen ook een grote focus voor de culturele en persoonlijke vrijheid die hen in staat stelt hun leven volgens hun eigen waarden in te richten. Vlaanderen heeft nood aan een partij die dergelijke sociaal-liberalen huisvest. Sociaal-liberalen ter lande, verenigt u!
Victor Schollaert
De auteur is doctor in de rechten, gemeenteraadslid in Ninove voor Positief Ninove
