Het Verraad der Voorstelling II - Brecht Decoene en Peter Zegers

Dit is deel II van III. Deel I gemist? Je leest het hier

Hallucinant

De ontwikkeling van het aantal sterfgevallen wordt verder besproken. En dan krijgen we enkele bijzonder gênante momenten. Geringschattend stelt hij de onderlinge vergelijking van de aantallen tussen verschillende landen voor als een ‘score’, als zou om het een wedstrijdje gaan. België was op een bepaald moment op wereldvlak inderdaad koploper. Enkele seconden later wordt het pas echt surreëel. Crutzen monteert er vlug enkele beelden tussen van het Eurovisiesongfestival waar een vrolijk lachende dame 12 punten toekent aan België. De dodentol hiermee associëren is op zijn zachtst gesteld morbide. Waar is de sereniteit en het respect voor de overledenen en nabestaanden?

De les begint

Vlak daarna is het tijd voor de cursus ‘goochelen met getallen met Bernard’. Op 31 december 2020 zijn er in België 19.500 mensen gestorven aan COVID-19. Dat klopt zeker. Maar Crutzen maakt dan een slinkse fout waar veel critici van de maatregelen en complotdenkers zich aan bezondigen. Hij deelt dat getal door de héle bevolking om te besluiten dat het hier slechts om 0,17% van de bevolking gaat. Dat getal lijkt natuurlijk uitermate futiel. Het is echter een bijzonder bedrieglijke truc, 19.500 doden worden 0,17%. Slachtoffers worden zo een statistiek zonder context. Op wereldschaal vormt dat uiteraard een nog abstracter beeld - alsof er helemaal niets aan de hand is. Wat écht correct zou zijn is de 19.500 delen door het aantal besmettingen. Dan pas krijg je een waarheidsgetrouw beeld van hoe dodelijk dit virus verhoudingsgewijs was tot nog toe. En het blijft voor velen heel belangrijk om erbij te vermelden dat dit het aantal sterfgevallen was mét maatregelen zoals afstand bewaren, handen wassen, mondmaskers en spijtig genoeg ook (semi-)lockdowns. Zonder al deze vrijheidsbeperkende voorzorgsmaatregelen zou het pas echt catastrofaal geweest zijn. Dat is de preventieparadox. Op deze manier neem je enkel de sterfgevallen in ogenschouw zonder de ernst van de andere ongemakken, langdurende schade en blijvende letsels te erkennen.

Crutzen besluit: “Wat is het verschil tussen de perceptie en de realiteit van de cijfers? Dit is geen apocalyps. We moeten de aantallen dus relativeren.” We krijgen opnieuw de uitgemolken samenzweringsboodschap te horen: onze perceptie is bedot, bedrogen, voorgelogen en gemanipuleerd. En de media zijn de grote schuldige. Tot dit alles komt hij op basis van wat erbarmelijk rekenwerk. Il faut le faire!

Con Magritte in Italia

“In Italië schatten artsen dat een minderheid van de sterfgevallen te wijten is aan COVID alleen.” Een minderheid? We zochten het artikel op dat in de documentaire wordt aangehaald en krijgen iets anders te lezen. Ook hier ontdekken we opnieuw het ontbreken van de context: een mooie Magritteaanse discrepantie tussen tekst en beeld. De Italiaanse viroloog Matteo Bassetti beweerde dat er in het begin van de pandemie ten onrechte slachtoffers werden toegeschreven aan COVID-19. Over hoeveel doden die abusievelijk zijn toegeschreven aan COVID-19 gaat het dan? Bassetti heeft het niet over aantallen, en al zeker niet over een kleine minderheid.

Succesvol gehanteerde truc nummer zoveel uit het complothandboek van Crutzen: een consciëntieuze wetenschapper geeft toe dat er beoordelingsfouten zijn gemaakt, maar dat wordt geframed als een bewuste leugenachtige strategie vanuit een vooropgezet plan. Dat is het verdacht maken van wat redelijk klinkt. Voortschrijdend inzicht wordt afgeschilderd als een zwaktebod. In het begin van de pandemie hadden de Italianen een van andere Europese landen afwijkende methode om slachtoffers van COVID-19 te registreren. Dit om te voorkomen dat men de ernst van de situatie zou onderschatten. Matteo Bassetti stelt in de video bij het artikel gewoon voor om het aantal slachtoffers van de pandemie voortaan volgens de Europese methodiek te tellen.

Maar in het artikel van Corriere della Sera, wordt ook een belangrijke rechtzetting vermeld:

De beweringen van [Matteo] Bassetti zijn echter in strijd met de gegevens die in juli zijn gepubliceerd door het Istituto Superiore di Sanità en Istat: bij het analyseren van de informatie die artsen op 4.942 overlijdenskaarten hebben gerapporteerd, is Covid “de direct verantwoordelijke doodsoorzaak bij 89% van de sterfgevallen van positieve mensen in de Sars-CoV-2-test”; voor de resterende 11% is “Covid in ieder geval een oorzaak die mogelijk heeft bijgedragen aan de dood door reeds lopende ziekteprocessen te versnellen, de uitkomst van reeds bestaande ziekten te verergeren of de mogelijkheid van behandeling te beperken”. Bovendien is “Covid een ziekte die zelfs dodelijk kan zijn als er geen bijdragende oorzaak is. In feite zijn er geen reeds bestaande doodsoorzaken bij Covid in 28,2% van de geanalyseerde sterfgevallen”.

UIteraard weten we achteraf allemaal hoe het niet had gemoeten. Dat wil echter helemaal nog niet zeggen dat er kwaad opzet in het spel was. Dergelijke suggesties zijn een typisch voorbeeld van de hindsight bias. Achteraf is het makkelijk praten want dan heb je veel meer informatie ter beschikking om een beter oordeel te vellen. Beleidsmakers en wetenschappers moeten vaak handelen of adviseren op basis van de beschikbare kennis, die per definitie onvolledig is. Dan kunnen er foute inschattingen worden gemaakt.

Het bericht van de BBC dat door Crutzen wordt getoond laat inderdaad een cijfer van 5.000 gevallen zien dat ten onrechte aan COVID-19 werd toegeschreven volgens een studie van Oxford. Maar ook hier ontbreekt weer elke context. Dat het uiteindelijk slechts om een bijsturing van 46.000 naar 41.000 gevallen gaat, wordt bewust door Crutzen weggelaten. Nochtans schept deze nuancering een geheel ander perspectief. Zo heeft ook Sciensano een honderdtal gevallen rechtgezet die verkeerd geteld waren. Maar in de documentaire wordt ten onrechte gesuggereerd dat de aantallen verkeerd gerapporteerde slachtoffers in werkelijkheid wel eens veel en veel hoger zouden kunnen zijn. Wij zijn echter niet geïnteresseerd in wat mogelijk het geval is, maar in de werkelijke cijfers. Ook hier levert Crutzen geen zweem van bewijs en laat het louter bij enkele vage suggesties en toespelingen.

Brecht Decoene
Peter Zegers

Brecht Decoene is bestuurslid van SKEPP en auteur van ‘Achterdocht tussen feit en fictie. Kritisch omgaan met complottheorieën.’ (ASP -2016)

Peter Zegers is boekverkoper in Amsterdam en heeft een blog over samenzweringsdenken op http://www.scepticus.nl