Het Verraad der Voorstelling III - Brecht Decoene en Peter Zegers

Dit is deel III van III

Lees deel I

Lees deel II

De maatregelen zijn erger dan de kwaal

Het kon niet uitblijven dat sommigen de vraag zouden stellen of er door de gekozen aanpak in deze crisis niet meer mensen gestorven zijn dan dat er uiteindelijk gered zijn. De middelen zouden dus veel erger zijn dan de kwaal. De vraag naar de effectiviteit  is uiteraard legitiem en zal de komende jaren waarschijnlijk ook inzet blijven van verhitte politieke en sociaal-wetenschappelijke debatten. Voor een gedetailleerde weerlegging van deze stelling, verwijzen wij naar Eerste hulp bij pandemie (2020) van Maarten Boudry en Joël De Ceulaer. In dit kersverse boek komt heel wat wetenschappelijk onderzoek aan bod. Op de link vind je hun bronnen terug bij de lemmata ‘Nevenschade’ en ‘Olifantenpoeder.’ Het is een favoriet deuntje dat door vrijwel alle complotfantasten ten gehore wordt gebracht. Ook hier is wederom sprake van de preventieparadox. Omdat grotere rampen zijn uitgebleven (als gevolg van de genomen maatregelen), wordt het gevaar simpelweg gebagatelliseerd of zelfs naar het rijk der fabelen verwezen.

Kwakdenkers

Crutzen schrikt er ook niet voor terug om een aantal bekende en minder bekende kwakzalvers en complotgoeroes aan het woord te laten of in beeld te brengen. Zonder volledig te willen zijn, geeft het bijvoorbeeld zwaar te denken dat hij lieden als Pascal Sacré, Mélanie Dechamps en Lieven Annemans zonder kritische noot aan het woord laat. Alle vreemde vogels, alle bekende complotdenkers, alterneuten, wetenschappers met een bedenkelijke reputatie passeren de revue. Het boekje Corona Fehlalarm? (2020) van Sucharit Bhadki en Karina Reiss, waarvan de universiteit van Kiel zich distantieerde, wordt omhooggehouden door Heiko Schöning, de bekende Duitse complotaanvoerder van ACU2020 en lid van de World Doctors Alliance. Die laatsten zijn een internationaal gezelschap dat vooral bestaat uit tegenstanders van vaccinatie. Dan is er ook nog Dr. Simone Gold van America's Frontline Doctors die aan het woord is over HCQ. Zij schaarde zich op 6 januari j.l. bij de bestormers van het Capitool en is door experten meermaals bekritiseerd voor haar lamentabele wetenschappelijke standpunten. Of wat te denken van Dr. Stella Immanuel, ook van America's Frontline Doctors? Zij gelooft in het bestaan van heksen en is van mening is dat demonen sperma stelen om zichzelf voort te planten. Ook de Duitse arts Wolfgang Wodarg ontbreekt natuurlijk niet. Vanzelfsprekend zijn ook Christian Peronne, Didier Raoult en Alexandra Henrion-Caude van de partij. Het lijkt op een who’s who? van het moderne samenzweringsdenken rond corona. Het weerleggen van alle onzin van mensen zou een artikel op zich gaan vormen, dus laten we het nu bij de verwijzingen.

Het is een vaak gebruikte techniek, een soort van gish gallop: overweldig de kijker met hopen cijfers, weetjes, beelden, statistieken en namen, monteer dat alles aan een snoeihard tempo na elkaar zodat de kijker nauwelijks de informatie kan verwerken of de tijd krijgt om na te denken. Zo laat men de kijker op het einde compleet verweesd achter na een duizelingwekkende rit. De meeste mensen zullen niet de moeite nemen de documentaire om de haverklap te pauzeren om elke uitspraak, onderdeel of verwijzing op te zoeken, te checken en te contextualiseren. Dat maakt het ongelooflijk lastig voor de argeloze kijker om niet meegesleurd te worden en volledig weg te zakken in een complotmoeras. Wie in het begin nog niet geheel overtuigd was, zal het op het einde helemaal duizelen.

De documentaire maakt enorm veel toespelingen, maar verwoordt nooit helemaal precies de aard van de plot. Dit is wat zijn kracht uitmaakt. Het is een kwestie van het voeden van de twijfel en de argwaan waardoor iedereen gedwongen is zijn verbeeldingskracht te gebruiken om het meest plausibele scenario te construeren, connect the dots. Het moet enerzijds wel concreet genoeg lijken zodat het nog enigszins geloofwaardig is, maar anderzijds vaag genoeg zodat het niet al te gemakkelijk kan worden ontkracht.

Welk toekomstperspectief biedt Bernard Crutzen ons eigenlijk? Op het vlak van alternatieven blijft hij erg vaag. Hij schetst een gitzwart scenario, maar geeft geen enkel houvast om uit deze hopeloze situatie te komen. Als zodanig werkt deze documentaire depressie en gevoelens van wanhoop alleen maar in de hand. Alleen indirect kunnen we enkele aanbevelingen van Crutzen distilleren. Zo pleit hij impliciet voor het beëindigen van de financiële afhankelijkheid van de media en onderzoeksinstellingen als Sciensano van private geldschieters. Een nobel streven, maar dit probleem is zeker niet nieuw en mediabedrijven en onderzoeksinstellingen hebben daarvoor mechanismes in het leven geroepen om eenzijdige beïnvloeding zoveel mogelijk in te perken. Het feit dat de Bill & Melinda Gates Foundation geld doneert aan allerlei instellingen wil niet zeggen dat zij unilateraal het onderzoekstraject bepalen. Instellingen zorgen er altijd voor dat ze niet afhankelijk zijn van slechts één of zeer weinig geldschieters. Bovendien worden wetenschappers beoordeeld door een internationaal opererende gemeenschap die niet allemaal door Gates (of George Soros, of door de Rockefeller Foundation, …) worden gefinancierd. Crutzen geeft een zeer simplistische en voor samenzweringsdenkers kenmerkende kijk op het wetenschappelijk bedrijf.

Kritiek leveren op verschillende media en instituten is vanzelfsprekend legitiem, het is zelfs essentieel voor de gezondheid van een democratie en voor vooruitgang in de wetenschap. Het mag ons er echter niet toe verleiden om allerlei onzin te verspreiden, of om regelrecht in een stinkend riool van achterdocht en complotdenken te tuimelen. Gefundeerde mediakritiek is onontbeerlijk en moet aangemoedigd worden! Een blik complotonzin opentrekken kunnen we daartegen missen als kiespijn. De waarheid over medische problemen verdraagt namelijk geen dichterlijke vrijheid. De methode Crutzen is complotdenken van het zuiverste water. Daar bestaat geen twijfel over, ook al zijn we doorgewinterde skeptici.

Brecht Decoene
Peter Zegers

Brecht Decoene is bestuurslid van SKEPP en auteur van ‘Achterdocht tussen feit en fictie. Kritisch omgaan met complottheorieën.’ (ASP -2016)
Peter Zegers is boekverkoper in Amsterdam en heeft een blog over samenzweringsdenken op http://www.scepticus.nl

Een goed en vrijwel volledig overzicht van alle kritieken op de documentaire van Bernard Crutzen is te vinden op deze website: https://cecinestpasuncomplot.org/