Woke. A Guide to Social Justice - Titania McGrath
Imagine me as a potter in her workshop, and yourself as a malformed lump of clay. If you are willing, I can shape your destiny, Titania McGrath
Ik probeer me te herinneren of ik ooit hardop gelachen heb om een filosofieboek. Ik denk dat alleen de Dirk-Jan albums van Mark Retera mij zoveel lol en gelach bezorgen. Maar nu is er dus Titania McGrath. Of beter gezegd komiek en schrijver Andrew Doyle want hij heeft haar verzonnen, eerst als Twitteraar en nu als auteur van het boek Woke. A Guide to Social Justice. Titania is een satire op het woke fenomeen dat op sociale media woekert als een kwaadaardig virus verpakt in moreel verheven terminologie. Doyle is een academicus gespecialiseerd in renaissancepoëzie. Het zal daarom geen toeval zijn dat hij de naam Titania heeft gekozen. In Shakespeare’s A Midsummer Night’s Dream is zij de koningin van de feeën?.
Het gevaar van satire is dat niet iedereen doorheeft dat het satire betreft, of, als je weet dat het satire is, wat nu precies bespot wordt omdat niet duidelijk is wat echt is en wat niet. ‘Anyone can be an activist. By simply adding a rainbow flag to your Facebook profile, or calling out an elderly person who doesn’t understand what ‘non-binary’ means, you can change the world for the better. Indeed, social media has now made it possible to show how virtuous you are without having to do anything at all.’ (p. 3) Als een Social Justice Warrior (sjw) ambieert Titania: ‘[…] to spread the message and explain to people why they are wrong about everything.’
Doyle gaat helemaal los met de stijlfiguur van de hilarische hyperbool: ‘A male could not have written this book. Males can never achieve peak wokeness due to their fundamentally toxic masculinity.’ (p. 3) Het karakter Titania komt uit een upperclass Engels gezin waarin alles voor de wind ging. Ze studeerde Modern Languages met een Master’s degree in Gender Studies en ze beschouwt zichzelf als dichter. Maar voor alles een woke warrior. Ze meent overigens dat haar opvoeding zeer onderdrukkend was en dat zij een slachtoffer is en was, zelfs als baby: ‘I had been breastfed for the first six months of my life. Did my mother not realise that I was a vegan? Did she even care? Either way, this was abuse.’
Het boek is doorspekt met echte woke stellingen zoals van Rochelle Gutiérrez die hoogleraar is aan de University of Illinois die beweert dat ‘on many levels, mathematics itself operates as Whiteness.’ Een google search levert ook de zin na het door Titania aangehaalde citaat op: ‘Who gets credit for doing and developing mathematics, who is capable in mathematics, and who is seen as part of the mathematical community is generally viewed as White.’
‘When a woman reaches orgasm with a man she is only collaborating with the patriarchal system, eroticizing her own oppression.’ Aldus de Britse lesbisch-feministische wetenschapper en politiek activist (= woke) Sheila Jeffreys (1948). Dit is het openingscitaat van het hoofdstuk Fuck the patriarchy. Weer heb ik gecheckt of het een authentiek citaat is en dat blijkt het geval. Titania is een satire, maar Jeffreys niet. Ik geef hierbij nog enkele juweeltjes van misandriene beschuldigingen vanuit de hoek van genderstudies die ik tegenkwam:
• Julie Burchill: ‘When the sex war is won prostitutes should be shot as collaborators for their terrible betrayal of all women.’
• Nikki Craft: ‘Pornography, most often, dehumanizes women. It reduces us to fetishized objects and provides a blueprint and support network for men who commit acts of sexual terrorism.’
• Gail Dines: ‘The man “makes hate” to the woman, as each sex act is designed to deliver the maximum amount of degradation.’
• Andrea Dworkin: ‘Heterosexual intercourse is the pure, formalized expression of contempt for women’s bodies.’ ‘Marriage as an institution developed from rape as a practice.’
• Melissa Farley: ‘It is not possible to protect the health of someone whose “job” means that they will get raped on average once a week.’
•Catharine MacKinnon: ‘Men who are in prison for rape…were put in jail for something very little different f rom what most men do most of the time and call it sex. The only difference is they got caught.’
• Robin Morgan: ‘I feel that ‘man-hating’ is an honorable and viable political act, that the oppressed have a right to class-hatred against the class that is oppressing them.’ ‘Pornography is the theory, and rape the practice.’
Titania schrijft: ‘Yet the sad truth is that women in our society today are more oppressed than ever before. It is the illusion of freedom that makes our oppression all the more devastating.’ Het is frappant dat het woke activisme zich druk maakt over een strijd die al gestreden is en in hun voordeel is beslecht. Het gaat beter dan ooit met de vrouwen-emancipatie, al blijven er punten van verbetering mogelijk. Maar ook racisme is in liberale democratieën uitgebannen, al is er nog wel sociaal racisme, maar ook dat is minder dan vroeger. Wie luistert naar woke activisten bekruipt het gevoel dat we leven in een racistische, homofobe, transfobe, misogyne samenleving waar de witte man de grote boeman is.
Ik laat Titania graag aan het woord: ‘I would go so far as to say that all knowledge is a patriarchical construct, because it has been acquired over centuries of male totalitarianism.’ Toch krijg ik tegenwoordig dergelijke opmerkingen tijdens colleges te horen, zonder het woord ‘totalitarianism’. Er wordt gevraagd waarom voornamelijk mannen – en, met name witte mannen, aan bod komen. Dat is een interessante, sociologische vraag waarop het antwoord is: wetenschap is ontstaan in Europa waar alleen mannen toegang hadden tot hoger onderwijs. Het is onmogelijk om dat moreel te corrigeren. Wat wel van belang is, is dat alle obstakels die maken dat mensen geen toegang hebben tot hoger onderwijs en daar carrière kunnen maken, worden weggenomen.
De epistemologie van wokery is het omgekeerde van de wetenschappelijke kenleer. Bij woke is gevoel leidend, terwijl bij wetenschap feiten leidend zijn. Titania merkt op: ‘If you feel something to be true, then it is true.’ (p. 18). Het leidend maken van gevoel is het opgeven van het streven naar objectieve wetenschappelijke kennis. Als voor jou voelt dat ‘1 + 1 = 3’ dan maakt dat de uitspraak nog niet waar, althans niet volgens wetenschappelijke, objectieve epistemologie. Volgens woke epistemologie is waar wat voor jou goed voelt, zolang het maar wel in overeenstemming is met de woke ideologie, want wie zegt ‘voor mij voelt het wel goed om gescheiden wc’s te hebben’, die toont zich volgens Titaniaanse logica onverdraagzaam. ‘The idea that knowledge is more important than feelings is everything that is wrong with the field of knowledge.’
De woke kenleer is zodoende een subjectieve en relatieve kenleer, binnen het morele raamwerk van de woke ideologie. Dit is een doorgeslagen vorm van tolerantie. Tolerantie is goed, maar heeft grenzen. Karl Popper wijst erop dat de tolerantie die intolerantie tolereert, gedoemd is ten onder te gaan, zoals de Duitse democratie die in 1933 de intolerante nazipartij via tolerante democratische principes binnenloodste en vervolgens was dat het einde van de tolerantie én democratie. Tolerantie heeft altijd het risico met het paard van Troje de eigen ondergang binnen te halen. De subjectieve woke epistemologie die heel tolerant lijkt, is echter een ondermijning van de wetenschap. Het is belangrijk dat wetenschappelijke instituten tolerant zijn (en alleen kijken naar merites en niet naar persoonskenmerken), maar de wetenschappelijk kenleer is zeer intolerant en dat is juist haar kracht. In de epistemologie is intolerantie een deugd. Titania haalt een paper aan met de titel ‘Science: a Masculine Disorder?’ (1985) van Jill Bowling en Brian Martin. Ik dacht dat het om een grap ging, maar het artikel bestaat inderdaad en is op internet te vinden. Laat ik dan toch maar even uitleggen wat volgens mij zo volkomen duidelijk is: er is een verschil tussen uitkomsten en beoefenaars. In de wetenschap zijn mannen – in ieder geval historisch – oververtegenwoordigd, maar dat betekent niet dat de uitkomsten van hun werk alleen op mannen van toepassing zijn, noch dat vrouwen geen wetenschap zouden kunnen bedrijven. Het bestempelen van wetenschap als ziekte is een drogreden: de (zo noem ik hem) psychiatriedrogreden, door iets als aandoening te bestempelen wordt het fenomeen afgeschreven als serieus te nemen fenomeen. De psychiatriedrogreden kan ook als variant van de ad hominem drogreden worden gebruikt, namelijk door iemand te beschuldigen als mentaal afwijkend of onvolwaardig.
De wokery van Titania en haar kompanen in de virtuele wereld is een doorgeslagen en dolgedraaide vorm van tolerantie die in haar tegendeel is omgeslagen: kritiek is verworden tot dichtgemetseld dogma, vrijheid van expressie is verworden tot safe spaces met censuur van alles wat buiten het dogmatisch kader valt, anti-racisme is verworden tot anti-wit racisme, feminisme is doorgeslagen tot misandrie. Onder het mom van tolerantie wordt de vrijheid van expressie ingemetseld in een kleine cel van intolerant dogmatisme waar tegengeluiden worden gecanceld: ‘If you don’t want to be censored, don’t say the wrong things. It really is that simple.’
Titania schrijft in Newspeak: ‘Censorship is an important tool of any government in order to guarantee our freedoms.’ Het Social Justice Warrior jargon is Orwelliaanse newspeak: ‘All animals are equal, but some animals are more equal than others.’ Die slogan uit Animal Farm is treffend van toepassing op woke. Daar is namelijk iedereen gelijk, behalve degenen die in historisch onderdrukte posities zitten, die zijn namelijk meer gelijk. En degenen die de meeste van dergelijke posities kunnen stapelen (dat heet intersectionaliteit in postmodern jargon) zijn de winnaars. De winnaar is degene die het hardst kan beweren slachtoffer te zijn en daarom gelijk heeft. De satire van Doyle is dat de personage Titania McGrath uit de upperclass komt – de meest bevoorrechte klasse – en desondanks roeptoetert dat zij een slachtoffer is van structurele discriminatie en onderdrukking. Titania heeft elk besef van proportionaliteit en werkelijkheidszin verloren. Titania is weliswaar fictie, maar woke is dat helaas niet.
De bespreking van het boek in The Guardian is nogal zuur: ‘Laugh if you want, but woke’s no joke’. Doyle legt in een essay uit waarom hij Titania heeft bedacht. Doyle: ‘The most vicious remarks you’ll find on social media come from the racist far right and woke intersectionalists. They are two heads of the same chimera.’
Een vraag die mij bezig houdt is in hoeverre de satire van Titania overeenkomt met sjw’s in de echte en virtuele wereld. De vele absurde citaten zijn echt, maar zijn de opvattingen representatief voor de woke culture? Als de woke opvattingen van Titania – gestut door de citaten – niet een representatieve afspiegeling zijn van de woke culture, welke les kan er dan getrokken worden uit dit boek? Ik vind (bijna) alle opvattingen van Titania van de pot gerukt.
Herkennen sjw’s zich in Titania of vinden zij haar opvattingen overdreven? Zelfs als zou maar een deel van de standpunten van Titania raakvlakken met de werkelijkheid hebben, dan nog maakt wokery mij bang. Als op zichzelf staand boek biedt Woke onvoldoende onderbouwing om te kunnen bepalen of dit representatief is voor de woke culture. Maar tegelijkertijd worden er ook mensen ontslagen, gecanceld, bedreigd, bestookt met hatemail omdat zij in de ogen van woke sjw’s een faux pas hebben begaan.
Een eerdere criticus van doorgeslagen relativisme, Alan Bloom, merkte eens op: There is one thing a professor can be absolutely certain of: almost every student entering the university believes, or says he believes, that truth is relative. En dat is nog steeds zo. Dat relativisme is echter maar relatief, want woke kent eigen dogma’s. Ook onder mijn studenten zitten sinds enkele jaren gegarandeerd sjw’s van het type Titania. Als boek is het hilarisch om te lezen, maar in de echte wereld, met inbegrip van de collegezaal, wordt het gevaarlijk, want de kans om gecanceld te worden is niet verwaarloosbaar. Woke is een paard van Troje. Onder het mom van prachtige idealen als gelijkheid en sociale rechtvaardigheid wordt dit paard de universiteiten binnengereden. En dan kan de slachting die canceling heet beginnen.
Recensie door Floris van den Berg
Titania McGrath, Woke. A Guide to Social Justice, Constable, 2019
