Rekeningrijden, onze privacy betaalt - Aimé Schrauwen

Onze privacy lijkt wel het nieuwe publieke goed,  prostitueren wij binnenkort allemaal onze data?

Zevenentwintig maart 2019, een doordeweekse dag, ware het niet dat Ben Weyts, minister van mobiliteit, duiding kwam geven bij het kilometerheffingsplan.
Al bij al kon men uit de uiteenzetting enkel het volgende afleiden, bij monde van Ben Weyts: “ er is nog niets beslist, maar de volgende regering kan kiezen uit een scala van verschillende manieren, dus ook die met het gebruik van de smartphone”.

Maar het moet me toch even van het hart, ik ben verbaasd, verbouwereerd en geschokt. Hoe groot is de apathie ten aanzien van de privacy van de Belgische burgers?
Het voorstel inzake rekeningrijden met een app is de facto niets anders dan tekenen voor de overheid als passagier in uw wagen, dit klinkt misschien ongenuanceerd maar laat mij u toch even meenemen in deze gedachtegang.

Het probleem ligt niet bij het principe van rekeningrijden op zich, want we zijn als burgers ook al bekend met verschillende tarieven voor het gebruik van elektriciteit in dal- en piekuren en voor verschillende soorten afval. Er is niets mis met het idee dat de gebruiker betaalt voor een dienst of de vervuiler betaalt voor de schade die hij veroorzaakt. Dit zou zelfs een afdoend argument kunnen zijn om een belasting te heffen.

Maar er is zo ontzettend veel mis met het idee dat om verbruikers te belasten, de overheid op de hoogte moet zijn van de plaats, de tijd en het gebruik.
Want dan hebben we het over de privacy van elke individuele burger.
Waarom zou een overheid de gegevens moeten hebben van de rijafstanden, van de start en stop locatie en dat alles nog eens verbinden aan de data van een smartphone? Het antwoord luidt dan weer meesterlijk eenvoudig: “om efficiënt belastingen te heffen.”

Dit is geen afdoende argument om mijn gegevens, mijn privéverplaatsingen zo maar te grabbel te gooien of open te stellen voor analyse. Niet omdat ik niet wil meewerken aan efficiëntie, niet omdat ik niet mijn steentje wil bijdrage aan minder fileleed of uitstootproductie, maar omdat de minister mij niet de keuze wil laten.

Wil ik Waze , Facebook, Google Maps of andere data providers niet gebruiken omdat ik kanttekeningen heb rond mijn privacy en mijn privé gegevens, dan gebruik ik het gewoon niet.
De overheid laat mij niet die keuze en zal mij wegzetten als wanbetaler, als asociale gebruiker van het wegennet. Ze zal mij er waarschijnlijk ook voor penaliseren.
Wel, dit onevenwicht is ronduit gevaarlijk, enkel de overheid komt met zulke zaken weg omdat ze beschikt over het monopolie van geweld, de bestraffende maatregelen die ze ter beschikking heeft om mij te doen gehoorzamen aan een nieuw data/belastingsysteem. Facebook kan dit niet, Google kan dit niet, Waze kan dit niet. De overheid wel. U kan mij dus verplichten om meer en meer van mijn data af te staan.  Vindt u dat ik overdrijf? Ga dan even mee in deze niet zo onlogische “slippery slope” waarbij ik enkel ‘de overheid’ vervang door ’u’

U wil ons controleren via de smartphone in de auto op ons verplaatsingsgedrag, om efficiënt te belasten.

U wil ons controleren via de smartphone in de auto op ons verplaatsingsgedrag.

U wil ons controleren via de smartphone in de auto.

U wil ons controleren via de smartphone.

U wil ons controleren.

Ik hoop oprecht dat u, de overheid en de lezer hierbij duidelijk ziet hoe snel het kan gaan en vooral hoe raar het eigenlijk is dat we dit moeten doen, gewoon om op efficiënt belastingen te betalen. Dit is overduidelijk een geval van bestuurlijke luiheid. Er zijn zoveel privacyvraagtekens te plaatsen bij deze maatregel.

Ann Verhetsel, hoogleraar Economische Geografie aan de UA, wist nog te zeggen dat “Dit alles een valse discussie inhoudt. (sic)” en “Dat er toch al vele Vlamingen met Waze rondrijden en er dus geen enkel bezwaar is”. Ze geeft wel grif toe dat het mogelijks wel iets gevoeliger ligt omdat de data bij de overheid belandt.
Ik ben verbaasd en beledigd. Mijn en uw privacy is tegenwoordig niets meer waard, het blijft tegenwoordig bij een loutere kanttekening.
Ik hoop oprecht dat we op tijd inzien hoe gevaarlijk dit is, voor we ons afvragen hoe het komt dat we minder vrije keuze hebben. 1984 is een boek,  geen handleiding.

Aimé Schrauwen is ondervoorzitter Jong VLD Antwerpen