Is het Westen de weg kwijt? - Kishore Mahbubani
Wij hebben, ten onrechte trouwens, de neiging politieke en maatschappelijke problemen steeds vanuit ons perspectief te bekijken, wat dan onvermijdelijk leidt tot een tunnelvisie en een eenzijdige benadering van de problemen. Dit boekje (het is slechts 90 bladzijden tekst) draagt terecht als ondertitel: een provocatie. De auteur Kishore Mahbubani is een gewezen Aziatisch diplomaat onder meer bij de UNO en thans professor aan de universiteit van Singapore. Hij bekijkt de huidige mondiale politieke en geostrategische vraagstukken vanuit zijn perspectief, dus door een oosterse bril. Hij verplicht de westerse lezer dus om zijn gekende ’comfortzone’ te verlaten en anders tegen een aantal actuele vraagstukken aan te kijken.
Hoe moeten wij omgaan met een Verenigde Staten waar een figuur als Donald Trump nog voor een aantal jaren de plak zwaait (de auteur acht een herverkiezing zelfs een realistisch scenario)? Ook in het Rusland van Vladimir Poetin en het Turkije van Recep Tayyip Erdogan glijden we steeds verder weg naar een autoritair en totalitair regime. Het China van Xi Jinping wordt in de meeste Westerse landen dan weer op een tweeslachtige manier benadert: gaat het hier over een politiek probleem of telt hier enkel de economische logica? En tegenover al die grootmachten staat dan een verdeeld Europa.
Op al deze vraagstukken heeft de auteur een verfrissende visie en maant hij het Westen aan binnen de eigen gewichtsklasse te boksen. Vooreerst hebben de VS en de EU nog maar zelden gelijklopende belangen, dus we moeten niet proberen ons als één blok op te komen op het mondiale niveau. Ten tweede, voor zover we de mondiale geschiedenis van de voorbije millennia bekijken, heeft het Westen slechts gedurende een 200-tal jaren een economische en dus ook politieke dominantie gehad. Vandaag valt het niet te ontkennen dat het zwaartepunt weer verschuift of, beter gezegd terugkeert naar de Aziatische landen zoals China en India die elk meer dan een miljard inwoners tellen. Vandaar dat de schrijver pleit voor een meer bescheiden en minimalistische opstelling van het Westen in een aantal mondiale dossiers. Maar ook dat het Westen, dankzij haar verworven intellectuele voorsprong op basis van de waarden van de Verlichting, meer op een Machiavellistische manier gebruik moet maken van haar troeven.
Om zijn verhaal te illustreren verwijst Mahbubani onder meer naar de Veiligheidsraad binnen de UNO. Deze telt sinds mensenheugenis vijf vaste leden: de VS, China, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Zijn terechte vraag is dan ook hoe kun je op mondiaal niveau nog kunt verwachten dat andere landen in de wereld het morele gezag van die Raad te erkennen? Waarom hoeft het niet te verbazen dat andere landen de aanbevelingen en/of beslissingen van die Raad gewoon naast zich neerleggen omdat men vindt dat die Raad niet representatief is. Zijn suggestie om de vaste stoel van het VK direct aan India te geven en de stoel van Frankrijk om te vormen tot een stoel van de EU verdient zeker de aandacht.
Kortom, inderdaad een provocatief boek om op een andere manier tegen de globale wereldproblemen aan te kijken. Een aanrader!
Kishore Mahbubani, Is het Westen de weg kwijt?, Nieuw Amsterdam 2018
Recensie door Mark Bienstman
