Uit de puinhopen - George Monbiot
Zoals de titel aangeeft, vertrekt de Britse bioloog en publicist George Monbiot vanuit de huidige malaise in onze samenleving, want niets schijnt nog te werken. De traditionele partijen lijken de band met hun vertrouwde kiezers verloren te zijn, ons leefmilieu stevent recht af op de totale ontreddering, de mensen voelen zich meer dan ooit eenzaam en uitgeblust door burnouts, het populisme en de onverdraagzaamheid nemen hand over hand toe, de inkomens- en vermogensongelijkheid is nooit groter geweest, we worden overspoeld met fake news, enzovoort. Kortom, een verhaal waar niemand beter van wordt, maar ook en vooral een verhaal dat blijkbaar geen toekomstperspectieven biedt.
Daarom probeert de auteur een aanzet te geven hoe we tot een nieuw, wervend verhaal kunnen komen. Kort samengevat komt zijn betoog hier op neer: we moeten de samenleving terug opbouwen van onderuit. Zo kunnen we de mensen terug het gevoel geven dat ze ergens bijhoren, dat hun inbreng er toe doet, dat als we samenwerken bepaalde geblokkeerde situaties wel degelijk kunnen worden aangepakt. Zo moeten we beginnen op lokaal niveau om de mensen rond één bepaald thema te mobiliseren.
Als mensen op dit kleinschalig niveau zien dat er inderdaad iets in beweging kan worden gezet, zullen nieuwe ook weer andere lokale initiatieven worden opgezet. Alleen op die manier kan men weer stap voor stap de ‘samen-leving’ heropbouwen. Het is daarbij belangrijk dat mensen zien dat ze er niet alleen voor staan en dat er naar hen geluisterd wordt. En inderdaad, allerlei recente initiatieven tonen aan dat zoiets zeker enthousiasmerend werkt. Denk maar aan de vele lokale, kleinschalige projecten om iets te doen ten bate van Kom op tegen Kanker, de Warmste week, Music for Life, Rode Neuzen dag. Of denk aan de eindeloze reeks van wafelenbakken, spaghettimiddagen en andere ludieke acties om de lokale sport- en/of jeugdvereniging aan de broodnodige werkingsmiddelen te helpen.
Tot daar klinkt het verhaal van de auteur geloofwaardig. Zijn betoog wordt echter meer wazig en diffuus als hij ook de stap wil zetten naar het bovenlokaal, dus nationaal en zelfs mondiaal niveau. Daar zijn de aangereikte remedies wel interessant en sympathiek, maar ze hadden, om echt geloofwaardig te zijn, toch wel wat verdere uitwerking verdient.
Uit de puinhopen is een ‘feel good’ boek dat probeert in te gaan tegen de huidige trend van negativisme en pessimisme. Maar het blijft, jammer genoeg, toch nog te vaak steken in goedbedoelde maar te weinig onderbouwde alternatieven. Dit boek is zeker nog geen operationele handleiding voor een eventueel nieuwe politieke beweging: daarvoor is toch nog meer praktisch georiënteerd denkwerk vereist. Hoe dan ook, als creatieve, ‘out-of-the-box’ debatopener heeft het wel zijn verdienste.
George Monbiot, Uit de puinhopen, Lemniscaat , Rotterdam 2018
Recensie door Mark Bienstman
