De strijd om de stad - Bart Somers
“Size does not matter” wordt er wel eens, zij het in een totaal andere context, gezegd. Wel dan geldt dit zeker voor dit boekje van Bart Somers, reeds 17 jaar burgemeester van Mechelen. Hoewel amper 90 bladzijden tekst beslaat, raakt het wel de kern van het huidige niet alleen lokale, maar zelfs nationale politieke debat. Zonder omwegen of franjes brengt ‘de beste burgemeester van de wereld’ zijn boodschap over hoe men kan bouwen aan een inclusieve en diverse samenleving, vooral dan in een, naar Vlaamse normen, grote stad als Mechelen.
Zijn betoog is helder en logisch opgebouwd. Vertrekkende vanuit de vaststelling dat onze huidige samenleving op alle mogelijke domeinen in een enorme stroomversnelling is terechtgekomen, verliezen heel wat burgers hun vertrouwde houvast en worden onzeker, zelfs angstig. Op die onzekerheid en angst spelen populisten, nationalisten en open of verdoken racisten in, om langs sluikse weg de verworvenheden van de Verlichting, in het bijzonder van de vrijheid uit te hollen. Daartegenover zet Bart Somers zijn pragmatisch liberalisme. Hij plaatst mensen niet in hokjes op basis van ras, geslacht, huidskleur of religie en deelt ze niet in in hermetische afgesloten groepen. Voor hem is elke mens een even waardevol individu met eigen dromen en ambities om op een zinvolle manier invulling te geven aan zijn of haar bestaan.
Eerste randvoorwaarde om dit streven te ondersteunen, is dat elke burger zich geborgen en dus veilig voelt: dit wil zeggen dat hij zoniet alle, dan toch zoveel mogelijk kansen krijgt om zijn betrachtingen waar te maken. Dat is dan ook de eerste opdracht van elke (lokale) politicus: zorgen dat iedere burger het gevoelen krijgt dat zijn individuele vrijheid, uiteraard met respect voor de vrijheid van anderen, maximale ontplooiingskansen krijgt, zonder taboes of vooroordelen.
Op basis daarvan maakt Bart Somers brandhout van het discours van nationalisten en populisten die beweren dat met name door de recente golven van migratie, wij hier ‘onze’ identiteit dreigen te verliezen. Zeer verhelderend en met verschillende voorbeelden toont hij aan dat ‘de’ identiteit nooit bestaan heeft en ook nooit zal kunnen bestaan. Elk individu is immers zo uniek draagt zo’n uitgebreid en divers stel van waarden, gebruiken en tradities in zich, dat het gewoon een absurditeit is dit te willen reduceren tot een soort eenheidsworst. ‘De’ Mechelaar, ‘de’ Vlaming’ en ‘de’ Belg bestaat niet en heeft ook nooit bestaan.
Zeker in een (groot)stad is er altijd al een versmelting geweest met andere invloeden, weze het vanuit de directe, landelijke omgeving van de stad of inwijkelingen’ van verder afgelegen gebieden. Dat is precies de rijkdom van een stad. Door de inbreng van diverse, ‘andere’ invloeden konden mensen nieuwe inzichten en ideeën opdoen en op die manier bijdragen tot een verdere ontplooiing en uitbouw van hun stad. Door open te staan voor het onbekende, door samen te leven, en door samen te werken met anderen, van waar ze ook komen, werden steden een laboratorium voor nieuwe ontwikkelingen en dus voor groeiende welvaart en welzijn voor de hele bevolking.
Door zich te verenigen rond toekomstgerichte projecten werd dankzij die diversiteit een fierheid geschapen die aanzette tot nog grotere prestaties, niet alleen op louter economisch gebied, maar ook inzake cultuur, sport, etc. Politici moeten in dit heel proces, aldus de Mechelse burgemeester, een dubbele rol spelen: enerzijds zo goed en zoveel mogelijk luisteren naar wat er leeft bij ALLE lagen van de bevolking (dus voor een stuk ‘volger’ zijn), maar anderzijds ook een toekomstgerichte, verbindende visie uitdragen (dus ook voor een stuk ‘leider’ zijn).
Zelfs na 17 jaar in functie te zijn, geeft burgemeester Somers toe dat het werk nog bij lange na niet af is. Maar zijn realisaties tonen ondertussen wel aan dat zijn boodschap geen naïeve dromerij is van een idealist, maar wel het werk van een gedreven liberaal die de hand wil reiken naar alle burgers en die weet dat de rijkdom van zijn stad precies gelegen is in de grote diversiteit van mensen, kwaliteiten en kunde waaruit telkens weer nieuwe en originele inzichten ontspruiten. Aan de hand van enkele concrete en recente voorbeelden toont hij aan hoe zoiets praktisch kan worden aangepakt, dus het boekje is geen louter theoretische denkoefening maar zelfs een handleiding voor (toekomstige) bewindslieden die van hun stad een betere plek willen maken.
Het zou daarom jammer zijn dit boekje enkel af te doen als een handig verpakte verkiezingsfolder. Het is zoveel meer dan dat. Het is een warme oproep om mensen samen te brengen, niet om mensen te verdelen, iets waarop zijn collega in de grootste stad van Vlaanderen blijkbaar op aanstuurt). In deze zomerse of Somerse dagen, warm aanbevolen!
Bart Somers, De strijd om de stad, Houtekiet, 2018
Recensie door Mark Bienstman
