De onvoltooide - Yasmine Allas
De Nederlandse romanschrijfster van Somalische afkomst Yasmine Allas is het stadium van de autobiografie voorbij. Terwijl ze in haar vorige boek Een nagelaten verhaal nog gretig in haar persoonlijke verleden groef om haar verbeeldingskracht in te kleuren, laat ze nu al haar ankers los en beschrijft ze in De onvoltooide een compleet verzonnen liefdesverhaal tussen twee mensen die elkaar oprecht graag zien. Maar toch lukt het hen niet om tot een ware liefdesrelatie te komen. Juist dat laatste intrigeert de lezer van bij het begin en laat hem niet meer los. Vanwaar dat onvermogen om zich volkomen aan de ander te geven? Goed gedoseerd geeft Yasmine Allas stukjes informatie zodat gaandeweg duidelijk wordt dat de twee protagonisten innerlijke kwetsuren dragen die het moeilijk, en zelfs onmogelijk maken om hun liefde tot volle bloei te laten komen.
Victor is een tandarts, iemand die beroepshalve intiem is met het lichaam van zijn patiënten. Vanuit verhaaltechnisch standpunt een interessante keuze want een tandarts observeert, voelt en ruikt als het ware het hoofd, het aangezicht, de ogen, de neus en vooral de mond van diegene die hij behandelt. Tegelijk is Victor bijzonder gedisciplineerd en ordelijk, iemand die dwangmatig duidelijkheid en houvast nodig heeft in de chaotische wereld waarin hij leeft. Die regelmaat wordt echter plots verstoord door een toevallig contact met de Afrikaanse Hannah die op een heel andere manier door het leven gaat. Zij houdt van sprookjes, is wispelturig, nostalgisch en gedraagt zich als een magneet die aantrekt en afstoot, iets wat Victor met zijn zucht naar orde en rationaliteit totaal niet begrijpt.
Nochtans houden Victor en Hannah echt van elkaar, maar dan elk op hun eigen manier, tot onbegrip van Victor die voortdurend op zoek gaat naar de logica van Hannah’s doen en laten. Hij probeert alles om haar te doorgronden, te temmen en haar aan zich te binden maar het lukt hem nooit helemaal. Daarvoor is Hannah te ongrijpbaar alsof ze bindingsangst heeft en bevreesd is voor de finale laatste stap, de onvoorwaardelijke en volkomen overgave. Zo bouwt Yasmine Allas in de tijdspanne van één nacht nadat de twee hoofdpersonages nog eenmaal de liefde hebben bedreven, kundig de spanning op en sleurt ze de lezer mee in de gedachtegang van Hannah. Zij probeert Victor, vanuit haar achtergrond en ervaring, iets duidelijk te maken over haar manier van liefhebben.
Zo vertelt ze Victor stapsgewijze dat ze met een familiemythe worstelt die haar als het ware tegenhoudt om helemaal zichzelf te zijn. Dat maakt dat ze zich belemmerd voelt om zich volledig over te geven aan haar geliefde, hoe absurd de mythe ook moge zijn. Op een bepaald ogenblik lijkt het voor beide geliefden toch te lukken. Tijdens een sfeërieke nacht aan de oever van het Como-meer slaat de verliefdheid over in passie, weerstand, aantrekking, verzet en overgave. Als een duel met twee dodelijke wapens: onvoorwaardelijke liefde versus de vrees om zichzelf te verliezen, gebondenheid versus vrijheid. Wie het duel wint, komt de lezer laat te weten alhoewel het geen echte overwinning is voor een van beiden. Maar Victor weigert tot het einde om zich neer te leggen bij het onvermijdelijke, waarmee Allas de tragiek tot de laatste bladzijde, tot de laatste zin doortrekt en de lezer abrupt aan zichzelf overlaat.
De moraal van het verhaal is dan ook duidelijk. Je kunt iemand liefhebben, maar dat is niet hetzelfde als iemand bezitten. Ware liefde mag niet verstikken maar moet beide partners ruimte laten om zichzelf te blijven en hun vrijheid te behouden, iets wat Hannah goed beseft. Ze heeft schrik om die vrijheid kwijt te raken. “Vrijheid is net als de liefde een rijke ervaring die niet in een definitie gevat kan worden. Maar zo onmogelijk als het is haar te definiëren, zo simpel is het om haar te identificeren, te beseffen wanneer ze er is, of ze echt is of vals en of we haar genieten of moeten ontberen”, zo schreef Mario Vargas Llosa, en dat is meer dan ooit van toepassing op de onvoltooide relatie tussen Victor en Hannah. Weer een prachtige roman van Yasmine Allas die meesterlijk de menselijke onvolkomenheden genadeloos blootlegt en dat op een literair hoogstaande manier. Haar poëtische taal en meeslepende verhaalstijl zijn haar handelsmerk. Een overrompelend boek.
Yasmine Allas, De onvoltooide, De Bezige Bij, 2013
Recensie door Dirk Verhofstadt
