En toen voelde ik een heftige ruk aan mijn handtas - Assita Kanko
Straffeloosheid is geen mythe, maar een kwaad dat onze samenleving van binnenuit aantast. Ik hoor vaak verhalen van anderen die ermee geconfronteerd worden, en deel of ventileer dan hun verontwaardiging. Ik kreeg er zelf mee te maken, op 29 maart, in de wijk waar ik al tien jaar een vrij onbezorgd leven leid. Ik heb met een vriendin geluncht. We zijn in een uitstekend humeur en de zon schijnt. We lopen de Naamsestraat in en Annemie, die haar auto in de naburige parkeergarage had gezet, stelt voor dat ze me naar huis brengt. Omdat ik vlakbij woon, verkies ik te voet te gaan. Rond twintig over twee sta ik dus voor mijn deur aan de Elsensesteenweg. Voor ik mijn sleutels neem, kijk ik even om. Een man in een grijze donsjas komt achteloos aangelopen. Ik vind dat raar, want het is warm. Hij is bijna twee meter lang, met brede schouders. Aan de overkant zie ik iemand anders lopen, iemand met een baardje, die er niet verdacht uitziet. De voorbijganger stelt me gerust, en het is klaarlichte dag.
Zoals altijd houd ik mijn tas in mijn linkerhand. Ik steek de sleutel in het slot om mezelf binnen te laten. Opeens voel ik een heftige ruk aan mijn tas. Ik laat meteen mijn sleutel los, draai me om en plooi mijn arm dubbel om mijn handtas niet kwijt te raken: mijn belager is niemand minder dan de man met de grijze donsjas. Hij kijkt me in de ogen terwijl hij blijft trekken. Ik probeer me uit alle macht te verweren, maar hij is veel sterker dan ik. Omdat ik weiger mijn handtas te laten schieten, sleept hij me mee tot aan de volgende deur … Mijn pumps zijn van mijn voeten gevallen. Intussen is de voorbijganger op ons afgekomen, dankzij zijn tussenkomst slaag ik erin mijn handtas vast te houden. De dief zet het, ettelijke seconden later pas, op een lopen, zonder daarom de buurt te verlaten. Ik bedank de onbekende, waarschuw de vrouwen in het aanpalende huis en stap helemaal overstuur mijn woning binnen. Door me zo fel te verweren doen mijn linkerhand en mijn enkels behoorlijk pijn.
Pas wanneer ik goed en wel binnen sta, besef ik wat er is gebeurd. Zoals zo veel andere vrouwen en mannen in Brussel, ben ik het slachtoffer van een overval. Ik mag van geluk spreken dat het niet ’s nachts is gebeurd, in een verlaten straat. De tranen springen in mijn ogen, ik begin te beven. Wat moet ik doen? Ik weet dat ik een klacht moet indienen, maar de getuige is al verdwenen. Ik ben boos op mezelf. Ik ga naar beneden en loop naar het politiebureau waar ik het gebeuren meld, ik weet zeker dat ik mijn belager zou herkennen.
Ik ben ervan overtuigd dat dit de juiste reactie is. Maar via Facebook krijg ik verschillende persoonlijke berichtjes waarin staat dat een aangifte geen nut heeft. Klopt dat? De volgende dag wordt een man voor andere feiten door de politie verhoord. Als ik hem zie, ben ik aan de grond genageld. Ik herken hem formeel en meld dat aan een agent. Ik voel me kwetsbaar. Zullen ze hem aanhouden? Ik zit op hete kolen. Maar even later wordt de man door de magistraat op vrije voeten gesteld. Waar is de getuige die me geholpen heeft? Hoe kan ik hem terugvinden? En de bewakingscamera’s? Zijn er wel camera’s?
Slachtoffers van geweld zeggen me dat daders systematisch worden vrijgelaten. Ze vinden het nutteloos een klacht in te dienen. ‘De politie doet toch niets.’ Het klinkt haast als een refrein. Maar toen ik die dag het politiebureau verliet, voelde ik me niet zozeer aangeslagen door mijn eigen situatie als wel door die van de politie. Ik had medelijden met hen, mensen van vlees en bloed, die hard hun best doen om ons te beschermen, maar die moeten werken in een systeem dat van geen kanten meer draait. Om de haverklap krijg ik verhalen te horen over misdadigers die zware feiten hebben gepleegd, bekendstaan bij de politie, maar er op een of andere manier in slagen hun criminele loopbaan straffeloos voort te zetten.
Net die straffeloosheid heeft als gevolg dat mijn stad kwetsbaar wordt, dat de boel er in het honderd loopt en dat de wet van de sterkste er geleidelijk aan de overhand neemt. Kleine criminelen worden er zo toe aangezet grote criminelen te worden. Zo kan er in de samenleving geen respect bestaan voor orde en gezag. Kandidaat-misdadigers worden op geen enkele manier tot verantwoordelijkheidszin gestimuleerd. Het is onmogelijk geworden om wie het slechte pad opgaat, via straffen tot inkeer te brengen. De brave burger incasseert voortdurend klappen, terwijl de politie de individuen die ze vandaag heeft gearresteerd, morgen op straat tegenkomt. En die individuen weten heel goed dat ze weinig gevaar lopen.
De politie is niet alleen gefrustreerd omdat haar werk niet naar waarde wordt geschat, ze betreurt vooral dat de bevolking hoe langer hoe minder vertrouwen in haar stelt en dat gewone mensen steeds meer gevaar lopen en niet over middelen beschikken om zich te beschermen of te verdedigen. De politie beschermt ons, maar wie beschermt haar? De voorbije jaren worden politieagenten in Frankrijk en België steeds vaker het slachtoffer van gerichte aanvallen. Laten we erop toezien dat ze elke dag minstens met evenveel enthousiasme kunnen opstaan als de vorige dag, dat ze aan de slag kunnen in het vaste besef dat hun werk ergens toe dient.
De rechtsstaat is er niet alleen voor misdadigers, hij is er evenzeer voor hun slachtoffers. De politiek moet dringend de strijd aanbinden tegen de straffeloosheid. Zodat de politie niet meer machteloos hoeft toe te kijken en werkelijk kan opkomen voor onze veiligheid. Anders ligt de weg helemaal open voor chaos en verval.
Assita Kanko
De auteur is gemeenteraadslid in Elsene (MR) en kernlid van de denktank Liberales.
Deze tekst verscheen eerst in De Standaard van 3 mei 2017.
Follow me:@Assita_Kanko
