Hoe gelovigen zelf het migratiebeleid frustreren - Gert Jan Geling

Het onderwerp migratie is inmiddels uitgegroeid tot een van de grootste uitdagingen voor Europa. We hebben te maken met grote humanitaire problemen, toenemende sociale spanningen en politieke instabiliteit als gevolg van grote migratiestromen vanuit met name het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Veel over dit onderwerp is reeds geschreven. Over Merkel’s eerst open ‘Wir Schaffen Das’, gevolgd door later een meer gesloten migratiebeleid, over hoe extreem-rechts geprofiteerd heeft van de ‘migratiecrisis’, over doden in de Middellandse Zee, over de rol van NGO’s bij het redden van migranten op boten op zee en over de botsingen tussen de Europese Commissie en sommige EU-lidstaten op dit thema.

Het aspect van de motivaties van individuele migranten is daarbij reeds veel onder het licht gebracht, evenals de beweegredenen van tegenstanders van de opvang van migranten hier in Europa. Een aspect dat mijns inziens nog teveel onderbelicht is gebleven is gebleven, is de rol die gelovigen spelen bij het tot stand komen van de migratiestromen naar Europa, en hoe zij mede het Europese migratiebeleid, bewust of onbewust, frustreren.

Met ‘gelovigen’ doel ik in deze context niet zozeer op religieuze personen, maar vooral op de gelovigen die van mening zijn dat een open migratiebeleid onze samenlevingen tot een betere plek zullen maken. Het zijn diegenen die geloven in een ideale, maakbare, samenleving met open grenzen waar iedereen terecht kan. En datgene wat dat ideaal in de weg staat, dient aan de kant geschoven te worden. Sentimenten die dit frustreren worden weggewuifd, en obstakels zo goed als mogelijk weggeruimd. Het ideaal dient daarbij koste wat kost gerealiseerd te worden.      

Deze groep gelovigen is overigens niet identiek aan diegenen die zich vanuit humanitaire redenen inzetten voor een betere opvang voor bijvoorbeeld migranten, of voor het redden van levens, al zit er soms wel enige overlap tussen deze groepen. Maar er zit een groot verschil tussen diegenen die zich puur en alleen inzetten voor het verbeteren van de levens van individuen en diegenen die de realiteit ondergeschikt willen maken in hun streven naar een ideale samenleving.

Denk hier bijvoorbeeld aan NGO’s die naar verluidt samen met mensensmokkelaars het oppikken van boten vol migranten in de Middellandse Zee coördineerden. Of diegenen die bijvoorbeeld in Noord-Afrika of Turkije mensen aanmoedigden om de oversteek te maken. Net als hulpverleners die migranten helpen om zo de Europese regelgeving uit hun hoofd te leren dat ze de migratiediensten voor de gek kunnen houden. Of advocaten die voortdurend bezig zijn met het frustreren van uitzettingen van uitgeprocedeerden. Of diegenen die onderdak bieden aan uitgeprocedeerde migranten die eigenlijk uitgezet dienen te worden.

Deze groep van gelovigen liggen mee aan de basis van de frustraties die in Europa leven over het niet behoorlijk functioneren van het asielbeleid. Zij zijn er mede verantwoordelijk voor dat de steun voor migratie zienderogen afneemt. En hun handelen draagt ertoe bij dat overheden zich genoodzaakt zien om steeds hardere maatregelen te nemen teneinde controle te krijgen op migratiestromen, dat overheden het steeds moeilijker krijgen om onderscheid te maken tussen diegene die hier wel recht en diegene die geen recht op asiel hebben, en dat overheden nog steeds worstelen met het uitzetten van uitgeprocedeerden.

Wanneer er steeds grotere migratiestromen dreigen, en het steeds lastiger wordt om een onderscheid te maken tussen wie wel rechtmatig aanspraak maakt op asiel en wie niet. Wanneer er vele honderdduizenden in Europa in de illegaliteit verblijven, er migrantenkampementen bestaan in grote steden, en het uitzettingsbeleid van uitgeprocedeerden stelselmatig gefrustreerd wordt, dan creëer je niet alleen een publieke opinie die zich steeds meer keert tegen migratie, maar ook overheidsbeleid dat vanuit wanhoop om de controle te krijgen op die migratie steeds verder gaat in de stappen die zij daartoe neemt.          

En dan krijg je overheden die migrantenkampen met harde hand ontmantelen. Dan krijg je overheden die met hulp van een fout regime proberen migranten te identificeren. En dan krijg je overheden die deals sluiten met krijgsheren om migranten tegen te houden. Dit alles is niet alleen het resultaat van diepgewortelde xenofobie of van opkomend nationalisme, maar ook van het doen en laten van de gelovigen die koste wat kost een ideale samenleving met een open migratiebeleid tot stand willen brengen, en daarmee eigenlijk die ideale samenleving en de belangen van veel migranten die men denkt te behartigen, schade toebrengt.

Migratie is een geloof geworden en de gelovigen zullen dit geloof blijven verspreiden. Het is dan ook aan diegenen die dit geloof niet zozeer aanhangen, maar die wel principes aanhangen die overeenkomen met die van de gelovigen, om er op toe te zien dat de samenleving en de rechten van burgers in die samenleving maar ook van mensen daarbuiten, niet geschaad worden. Erop toezien dat een migratiebeleid streng maar rechtvaardig is, dat diegenen die echt opvang nodig hebben deze ook krijgen, maar dat diegenen voor wie hier geen plaats is, niet komen of uitgezet worden nadat men alle procedures heeft doorlopen.

Dat is de taak van het midden in deze kwestie. Om ons Europees migratiebeleid te beschermen tegen zowel diegenen die zowel het hele beleid willen afbreken, als tegen de gelovigen die met hun idealen dreigen dit hele beleid te ondergraven.

Gert Jan Geling

Kernlid van Liberales