Gemiste kansen bij de beperking van de werkloosheid in de tijd – Roland Dauwe
Dat Bart De Wever samen met Georges Louis Bouchez de werkloosheidsvergoedingen op de Europese lijn kregen, is kortweg historisch. Geen van de vorige regeringen konden zelfs maar een voorzichtige poging in die richting bedenken, laat staan een begin van uitvoering geven. De volgende bedenkingen doen niets af van die verdienste.
Jammer echter van de vele gemiste kansen om van de werkloosheid een instrument te maken om werklozen naar werk te leiden. De beperking tot twee jaar lijkt ons ook nogal bot voor mensen die vijfentwintig, dertig jaar of langer gewerkt hebben. Terwijl de twee jaar bijzonder royaal lijken voor wie drie maand gewerkt heeft.
Onze voorkeur en eerder voorstel ging dan ook naar een meritocratisch model waarbij elk gewerkt jaar één maand recht op werkloosheid oplevert. Hoe langer gewerkt, hoe meer recht op werkloosheid. Dat iemand die langer gewerkt heeft, langer recht heeft op werkloosheid, klopt ook beter met het algemeen rechtvaardigheidsgevoel.
Tevens stellen wij voor om de met een (erkend) EU-diploma afgestudeerden van technisch secundair of hoger onderwijs een bonus van drie maand toe te kennen. Dit zou een bijkomende stimulans geven om te vermijden dat jongeren de school verlaten zonder diploma. Te veel jongeren haken af zonder diploma, vooral in de laatste twee studiejaren.
Belangrijke gemiste kans is echter de toegang tot de werkloosheid. In de huidige regeling blijft de poort wijd open. Wie drie maand gewerkt heeft, kan naar de werkloosheid. Onder nieuwkomers en bedrijven die systematisch nieuwkomers tewerkstellen, is het een zeer bekende techniek om tweede verdieners met wederzijdse medeplichtigheid, af te danken zodat ze naar de werkloosheid kunnen. De deur blijft niet alleen open, de aantrekking voor nieuwkomers blijft bijzonder groot. België lijkt voor de wereld nog altijd een land van melk en honig. Wie zijn grenzen wil openhouden, moet zijn sociaal systeem beschermen.
Blijft natuurlijk de vraag of de werkloze zo naar werk geleid wordt. Er liggen drie wegen open:
(1) Het OCMW. Deze weg zou alleen maar mogen indien alle inspanningen geleverd zijn om aan het werk te geraken.
(2) De langdurige ziekte. Met 500.000 langdurig zieken zijn wij reeds kampioen. Met de nieuwe regels komen er naar schatting 500.000 bij. Ziek Vlaanderen? Neen, ziek voorschrijf- en controlesysteem. Bij langdurige ziekte zou de afwezigheid moeten voorgeschreven, zo niet gecontroleerd worden door een onafhankelijk specialist, niet door een door de patiënt of door het ziekenfonds betaalde arts.
(3) De VDAB. Die zal gigantische inspanningen moeten leveren voor versnelde opleidingen, in het bijzonder voor knelpuntberoepen. Sommige knelpuntberoepen moeten aanleiding kunnen geven tot immigratie van niet EU-burgers. Andere knelpuntberoepen kunnen best zonder die toelating. Zij hoeven daarom niet van de knelpuntberoepenlijst geschrapt te worden De inspanningen die door werklozen geleverd worden om een diploma via de VDAB te bekomen, kunnen best met een bonus, gelijk aan die voor afgestudeerden, beloond worden.
Lijkt het voorstel op dat van de regering, het zit wel fundamenteel anders in elkaar. In plaats van uit te gaan van beperking en bestraffen, bouwen we op. We belonen en we stimuleren. Wie meer inspanning levert, mag best op wat meer steun rekenen. Zo bouwt men een liberale samenleving, niet met repressie, maar met beloning en stimulans.
Roland Dauwe
De auteur is criminoloog en ere-hoofddocent
