Dit is waarom ik altijd geweigerd heb een Vlaams Blokker live te interviewen – Walter Zinzen
Hoe komt het toch dat het gevaar van een extreemrechtse machtsovername systematisch wordt onderschat? Zo verklaarde VOKA-gedelegeerd bestuurder Hans Maertens in 2019, na de verkiezingen van dat jaar, dat een regering met Vlaams Belang mogelijk moet zijn. Hij noemde het programma van een regering belangrijker dan wie erin zit. Hij werd prompt op zijn wenken bediend: N-VA-voorzitter De Wever onderhandelde twee maanden lang met Vlaams Belang over de vorming van een Vlaamse regering.
De volgende verkiezingen zijn pas volgend jaar maar er wordt alweer maandenlang driftig gespeculeerd over een eventuele coalitie tussen N-VA en Vlaams Belang. Het meest verontrustende aan al die pogingen om het cordon sanitaire ten grave te dragen is dat koppig geweigerd wordt om lessen te trekken uit de geschiedenis.
Steeds opnieuw wordt geweigerd te kijken naar de gelijkenissen en parallellen met de jaren dertig van de vorige eeuw. Op iedere reductio ad Hitlerum wordt schouderophalend of zelfs minachtend gereageerd. Dat gaat heel ver: het Dagboek 1933, het gevaar van extreemrechts van Dirk Verhofstadt, waarin de overeenkomsten tussen toen en nu met wetenschappelijke accuraatheid onweerlegbaar worden aangetoond, wordt door sommigen weggezet als overbodig of anachronistisch. Niettemin was het Primo Levi, een overlevende van Auschwitz, die zei: “Het is gebeurd, dus het kan opnieuw gebeuren.” Verhofstadt nam die uitspraak, niet toevallig, als motto voor zijn boek.
Natuurlijk, de geschiedenis herhaalt zich nooit op dezelfde manier. Vandaag de dag marcheren er geen SS- of SA-toepen door de straten. Het is haast een cliché geworden: de fascisten van vandaag lopen rond in das en pak. Dat neemt niet weg dat de gelijkenissen die Verhofstadt heeft opgespoord hallucinant zijn. En worden de fouten, die Hitler aan de macht hebben gebracht, opnieuw gemaakt.
Zo is het pleidooi van de VOKA-meneer om het Belang mee “in het bad te nemen”, exact hetzelfde als dat van Duitse industriëlen in 1933 in verband met de nationaal-socialisten.
Vier jaar geleden beging Bart De Wever dezelfde vergissing als de conservatieve Duitse politicus Von Papen, die dacht Hitler klein te krijgen door hem rijkskanselier te maken. Het tegendeel was waar. In enkele maanden tijd draaide Hitler de democratie de nek om.
Maar een nieuwe machtsovername door extreemrechts is geen natuurwet. We kunnen het, althans in Vlaanderen, nog verhinderen. Daarom moeten we te allen prijze het cordon sanitaire handhaven. We beseffen te weinig dat we heel wat aan het cordon te danken hebben. Doordat extreemrechts in geen enkele gemeente aan het bestuur deelneemt werden nergens scholen “gezuiverd” van linkse leerkrachten, werden uit bibliotheken geen extreemrechts onwelgevallige boeken verwijderd, werden spanningen niet opgepookt tot gewelddadige conflicten. We moeten het cordon dus koesteren en nooit uit het oog verliezen dat de enige bestaansreden ervan het racisme van het Vlaams Blok/Belang is.
Maar dat moet dan wel aan de kiezer duidelijk gemaakt worden. Vooruit-voorzitter Conner Rousseau liet in De afspraak op vrijdag geen ruimte voor enig misverstand: zijn partij zal nooit ofte nimmer met het Belang samen regeren. Goedkeurend geknik op alle banken. Maar Rousseau zei er niet bij waarom hij het Belang uitsluit. Niemand vroeg hem er ook naar. Alsof dat overduidelijk is. Dat is het niet. Zeg er dus, telkens opnieuw, bij dat je niets te maken wil hebben met een partij, die medemensen, ratten noemt (‘Linkse ratten rol uw matten’). Ratten was ook de benaming die de nazi’s aan de Joden gaven. Joden waren immers volgens hen dieven en profiteurs, precies zoals het Belang vandaag spreekt over niet-Europese buitenlanders.
Hou niet op te herhalen dat je niets te maken wil hebben met een partij die echte of vermeende ‘linkse’ leerkrachten de ‘rekening zal presenteren’ als ze eenmaal aan de macht is. Die wel een ‘Marokkanenprobleem’ ziet bij voetbal- en oudejaarsrellen, maar brandstichting in een asielzoekerscentrum niet veroordeelt. Met een partij die media met de naziterm ‘leugenpers’ beschrijft en de bevolking schrik aanjaagt met de naziterm ‘omvolking’. Met een partij die platte broodjes bakt met massamoordenaar Assad en met spijt haar bewondering voor Poetin onderdrukt.
Ook de media zijn toe aan zelfkritiek. Hun houding tegenover extreemrechts is veel te voorzichtig en tolerant. Zeg ik niet, maar Stefan Hertmans in zijn jongste boek Verschuivingen.
Want die mediahouding heeft volgens hem “rechtstreeks geleid tot de versterking van extreemrechts, dat het in televisiedebatten steevast wint door populistische slogans, door een beroep op onderbuikgevoelens, door regelrechte leugens en door politieke ondermijning van een eerlijk debat”. (pagina 129)
Mocht iemand zich afvragen waarom ik altijd geweigerd heb een Vlaams Blokker live te interviewen: dit is het antwoord.
Walter Zinzen
De auteur is oud-journalist bij de openbare omroep VRT.
