Geen content verwijderen omdat het onwaar is – Bart Collard
In de Joe Rogan Experience, de beste beluisterde podcast op Spotify, sprak Rogan met viroloog dr. Robert Malone over het coronabeleid. Een groep medici vond enkele van Malone’s uitspraken ongepast, ongefundeerd, onwaar, in diskrediet gebracht en controversieel. Artiesten Neil Young en Joni Mitchell lieten hun muziek verwijderen van Spotify, omdat Rogan desinformatie zou hebben verspreid. In reactie daarop stelt de Nederlandse Staatssecretaris van Digitalisering, Alexandra van Huffelen, bij BNR Nieuwsradio dat het soms belangrijk is dat informatie wordt verwijderd van online platforms. Bijvoorbeeld wanneer het “schade” oplevert, om “haatzaaien” gaat of “omdat het totale onzin is” wat er wordt gezegd.
Deze uitspraak van Van Huffelen roept de vraag op wanneer de vrijheid van meningsuiting beperkt kan worden door de staat. Soms kan dat inderdaad wanneer er ‘schade’ wordt veroorzaakt, zoals bij het plegen van meineed. Maar veel uitingsdelicten zijn dermate subjectief dat het moeilijk te bepalen is wanneer er sprake van is. Wat is haat? Wanneer heb je haat gezaaid? Datzelfde geldt voor delicten als belediging. Hoe meet je dat enigszins objectief? De ervaring van het zelfbenoemde slachtoffer kan daarin niet leidend zijn. Wellicht is een veganist ernstig beledigd als u een plak kaas eet in de bedrijfskantine.
De uitingsvrijheid beperken omdat het geuite ‘totale onzin’ is, dus omdat het vermeende onwaarheden betreft, is echter nog verregaander. Wat is waarheid, en wat is desinformatie? En hoe wordt dat zo juist mogelijk bepaald? Journalist Roderick Veelo stelde deze week terecht bij Nieuwsuur: “Voordat je het weet ben je zaken aan het censureren, die later waar blijken te zijn.” Aan het begin van de coronacrisis dachten overheden en wetenschappers dat dieren het virus niet konden overdragen aan mensen en dat mensen na het nemen van een vaccin niet meer besmettelijk zouden zijn.
Daarnaast rijst de vraag wie we willen laten bepalen wat waar (en onwaar) is, wat wel en niet geuit mag worden. Christopher Hitchens vroeg tijdens een debat over haatzaaien: ‘aan wie zou je de taak willen delegeren om voor jou te bepalen wat je kan lezen, horen of zien?’ Het plegen van censuur op onwaarheden past bij despotische regiems, maar conflicteert met de democratische rechtsstaat. Onze open samenleving bestaat op voorwaarde van het vrije woord, dat zal zorgen voor fel geuite tegenstrijdige opinies.
Staatssecretaris Van Huffelen zei bij BNR: “Ik denk dat (…) we wereldwijd maar ook in Europa pas in de afgelopen jaren wakker zijn geworden [in] het zorgen dat er een veilige digitale wereld is.” En dit is precies het probleem. De woke-beweging staat geen andere meningen dan de hare meer toe en cancelt erop los. Mensen moeten weer leren dat het oké is wanneer anderen het grondig met hen oneens zijn, en die vreselijke opinies uiten. Het waarheidsgehalte of de resulterende mate van krenking van een uitspraak zouden geen criteria voor de uitingsvrijheid moeten zijn. Verwijder desinformatie niet omdat het desinformatie is. De beperking van de vrijheid van meningsuiting moet primair liggen bij meer objectief meetbare criteria, zoals het oproepen tot geweld.
Bart Collard
