Hitler en de Belgen - Bert Cornelis

Wie dacht dat voor het verschijnen van Bert Cornelis’ boek, Hitler en De Belgen, alles over Adolf Hitler al geschreven was, trok misschien te snel conclusies. Want in zijn meest recente werk beschrijft Cornelis tot in detail de ongekende relatie tussen de Führer en ons kleine land. Een relatie die, in tegenstelling tot wat de bezetting liet vermoeden, veel inniger en warmer bleek te zijn dan de meesten zouden denken.

Het verhaal begint in de Eerste Wereldoorlog waarbij de jonge Adolf als soldaat kennis maakt met Vlaanderen. De auteur vertelt uitgebreid over de vele indrukken die Hitler overhield aan zijn uitstapjes naar onder andere Ieper en Brussel. Dat doet hij op zo’n menselijke manier, dat je als lezer bijna sympathie zou krijgen voor de persoon die Hitler voor zijn politieke ‘bewustwording’ was. Al moet ook gezegd, dat Cornelis zeker oog heeft voor de vroege antisemitische en autoritaristische trekken van de toekomstige rijkskanselier.

Tussen het einde van de Eerste Wereldoorlog en de inval van het Duitse leger in België zat een goeie 22 jaar. Maar toen het eindelijk zo ver was, beschouwde Hitler het als een kers op de taart van een lange persoonlijke politieke en militaire strijd. De Führer zou zelfs ontroerd geweest zijn wanneer Leopold III hem, dik tegen de zin van de naar Frankrijk gevluchte Belgische regering, de capitulatie aanbood. Ook de Britten en de Fransen konden deze koninklijke zet maar weinig waarderen.

Hitler stak zijn respect voor de Belgische koning niet onder stoelen of banken, behandelde hem respectvol en hoopte zo de basis te leggen voor een hechte samenwerking. De vreemde band tussen Hitler en de koning zou later de basis leggen voor de koningskwestie die Bert Cornelis eveneens niet onbesproken laat. Al gaat hij meer dan anderen dieper in op de persoonlijke band tussen Hitler en Leopolds zus, Marie José. Zonder haar als bemiddelaar was het Leopold misschien nooit gelukt om Hitler te ontmoeten of om zijn gezin veilig te stellen.  

Wat Hitler en de Belgen zo anders maakt dan de bestaande lectuur, is dat het afwijkt van de algemene verhalen over de Duitse inval en de bezetting. Natuurlijk hebben de klassiekers zoals de val van het fort Eben-Emael en de koningskwestie een plaats in Cornelis’ verhaal, maar de auteur graaft veel dieper. Als lezer lijk je wel een vlieg in de kamer bij de gesprekken tussen de koning en de Duitse officieren naar aanleiding van hun vorderingen. De auteur kijkt ook mee over de schouder van Belgische diplomaten in nazi-Duitsland en laat je de sfeer in de kabinetten en op officiële gelegenheden bijna ruiken. Dankzij de uitgebreide research en het uitstekende bronnenonderzoek schuif je mee aan tafel in de Berghof en eet je een hapje mee terwijl Adolf en Marie José elkaar bestoken met lof.

Verweven met deze persoonlijke verhalen is er ook veel aandacht voor het politieke aspect van de bezetting. Waarom kreeg België een militair bestuur terwijl in de buurlanden werd gekozen voor een burgerlijk bestuur? Waarom ontmoette Hitler wel de Waalse Leon Degrelle en geen enkele Vlaamse collaborateur? Dat ging toch helemaal in tegen de door Hitler gevoerde Flamenpolitik?

Bert Cornelis beantwoordt op een boeiende en beeldende manier deze complexe vragen zonder dat het boek ooit saai wordt. Hij slaagt erin om een essentiële periode uit de Belgische geschiedenis tot leven te wekken in een periode waarin mensen lijken te vergeten hoe hard onze grootouders voor democratie hebben moeten vechten. Alleen dat al maakt dit boek meer dan het lezen waard.

David Van Turnhout

Voorzitter Liberales