De flater van Charles Michel – Dirk Verhofstadt

Woensdag werden Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en voorzitter van de Europese Raad Charles Michel in Ankara ontvangen door de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan om hun wederzijdse problemen en toekomstige samenwerking te bespreken. Dat laatste was onder meer nodig na de beslissing van Turkije in de maand maart om eenzijdig uit het Europees Vrouwenrechtenverdrag te stappen. Dat verdrag, dat tot doel heeft het geweld tegen vrouwen en tegen huiselijk geweld te bestrijden, werd notabene afgesloten in Istanbul in 2011.

Volgens de heersende AKP-partij van president Erdoğan is de inhoud van het verdrag niet in overeenstemming met de traditionele familiewaarden in de Turkse samenleving waarin de vrouw een ondergeschikte positie heeft ten aanzien van de man. Het principe van de gelijkwaardigheid van man en vrouw dat een van de pijlers vormt van de Europese Unie wordt door Turkije afgewezen. In artikel 14 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens dat pleit tegen discriminatie, staat letterlijk: “Het genot van de rechten en vrijheden die in dit Verdrag zijn vermeld, moet worden verzekerd zonder enig onderscheid op welke grond ook, zoals geslacht, ras, kleur, taal, godsdienst, politieke of andere mening, nationale of maatschappelijke afkomst, het behoren tot een nationale minderheid, vermogen, geboorte of andere status.”

Voor Turkije was dit een stap te ver, en dus trok het zich terug uit het verdrag. Naar aanleiding hiervan kwamen duizenden vrouwen (en mannen) op straat om te protesteren. Zij kregen last met de politie en velen onder hen werden opgepakt of geïntimideerd. Conservatieve krachten in Europa zien deze ontwikkelingen bizar genoeg als een positief gegeven. Zo maakte de Poolse regeringspartij PiS bekend ook uit het verdrag te willen stappen. Volgens de PiS gaat het verdrag in tegen de traditionele waarden en normen, het Poolse gezin en de Poolse identiteit.

Het zijn ontwikkelingen die president Erdoğan blijkbaar niet ontgaan zijn toen hij Von der Leyen en Michel ontving. Zij werden binnengeleid in een ruimte met aan het hoofd twee stoelen en, op enige afstand, twee banken. Erdoğan en Michel namen onmiddellijk plaats op een van de stoelen en mevrouw Von der Leyen stond er wat verloren bij. Voor haar was aan het hoofd geen plaats voorzien, en geen van beide heren was van plan om daar iets aan te doen. Uiteindelijk kon ze plaatsnemen op een van de zitbanken en bleef ze kalm en waardig de vergadering volgen. Na afloop sneed ze wel heel direct de kwestie van de vrouwenrechten aan, terwijl Michel de bijeenkomst poogde voor te stellen als een positieve ontwikkeling in de relatie tussen Turkije en de EU.

Charles Michel beging een flater van formaat. Misschien beschouwde hij zichzelf protocollair als hoger dan Von der Leyen, maar dat klopt niet. De media hebben het vaak over Europees ‘president’ Charles Michel maar in feite is hij dat niet. Hij draagt die titel niet, hij is enkel de voorzitter van de Europese Raad en staat daarmee enkel op gelijke voet met Ursula von der Leyen. Indien hij maar het minste beetje empathie en hoffelijkheid had, dan had hij zijn stoel onmiddellijk afgestaan aan Von der Leyen. Daarmee zou Michel via de aanwezige pers, een significant en indrukwekkend signaal hebben gegeven aan de Europese en islamitische bevolking dat vrouwen evenveel rechten hebben als mannen. Hij had op die manier waarschijnlijk de toorn van Erdoğan over zich heen geroepen, maar tegelijk de harten en geesten van miljoenen mensen, in het bijzonder vrouwen binnen conservatieve gemeenschappen, gewonnen in hun strijd voor gelijke rechten. Hij had met één eenvoudig gebaar kunnen aantonen dat Europa de gelijkwaardigheid van man en vrouw ernstig neemt.

Waarom reageerde Michel niet? Schrik voor de reactie van zijn gastheer? Een gebrek aan moed? IJdelheid over wie nu de hoogste in rang is in de EU? Of gewoon een compleet gebrek aan inlevingsvermogen? In elk geval ging Michel compleet de mist in. Enkele jaren geleden ontving Erdoğan de Europese leiders nog met drie stoelen: een voor hemzelf, één voor Donald Tusk en één voor Jean-Claude Junker. Michel zat erbij en keek ernaar. Ach, het was maar een vrouw, zo leek het wel.

Dirk Verhofstadt