Het herdersleven - James Rebanks

Inspiratie van zeldzame kracht voor toekomst en transitie

Deze tekst, dit boek in het genre van de non-fictie is een ‘waar verhaal’ waarin voor mij veel inspiratie en grote, krachtige vrede opborrelt. Rebanks’ boek deed bij verschijnen veel stof opwaaien. James Rebanks beschrijft uitzonderlijk helder en uitgebreid een levensstijl dicht bij de natuur die gewoonlijk niet doordringt tot de geletterde wereld. Een manier van werken en leven die misschien al vijfduizend jaar bestaat, het is niet bekend. We vernemen hoe in de ‘fells’ in het Lake District in het Verenigd Koninkrijk mens, schaap en hond vakkundig en goed samenleven. Fijn afgestemd op het landschap, de weiden, de heide en de seizoenen. Het lijkt me belangrijk dat deze informatie over een Europese manier van “samen leven met de natuur” een groot publiek bereikt.

Rebanks kon op indrukwekkende wijze het woord nemen en dit boek maken als hoogleraar in talen, voor hij het herdersbestaan opnieuw persoonlijk opnam, zoals vele generaties in zijn familie voor hem het deden. De verstandige houding van de betrokken dieren heeft vele lezers, tot en met vakbiologen en ethologen, met verstomming geslagen. Dat is in de media aan bod gekomen. Wat mij zelf opvalt: de sfeer van het herdersleven heeft merkbaar James Rebanks besmet en op zijn beurt weet de tekst de sensitieve lezer te besmetten. Je wordt aangestoken met een soort oerkracht die op en neer gaat op het ritme van de seizoenen. Met de gemoedelijkheid die eigen is aan de buitenmensen, die nog de heilige kunst verstaan van samen te praten. Zowel over ernstige dingen als small talk, die het welbevinden op peil houdt.

Zelf heb ik dit soort contactvaardigheid en conversatiegeluk mogen leren van Roger François, een jachtwachter en houthakker uit de Ardennen. Af en toe maakt de schrijver zich ook goed boos. Begrijpelijk is dat de cover de aanmoediging weergeeft van Helen Macdonald: die bezielde en bekwame historica en biologe heeft persoonlijk een havik afgericht en daar een fenomenaal boek over geschreven, dat de hoogste prijzen wegkaapte. Zij zal zich heel goed thuis hebben gevoeld in dit werk, in het door Rebanks beschreven universum.

Deze verhalen zijn ook een lekkernij voor wie van Engeland, het oude Albion houdt. De toon van dit werk doet overigens denken aan de romans van Cynan Jones (zoals ‘De Lange Droogte’ en het rauwe ‘De burcht’), maar is tegelijk veel minder dramatisch en nerveus, niet zo omineus. Dit boek is een aanwinst voor de Europese literatuur, ik vermoed dat het nog vele generaties zal gelezen worden. Ook juist omdat intussen vele duizenden mensen merken dat het burgerleven in relatief comfort na de oorlogen niet de vereiste en verhoopte voldoening oplevert en dat zij daarom zijn open gekomen voor de weldaden van een meer met de natuur verbonden levenswijze. En van de voldoening die je vindt in zelf met de handen werken in de huiselijke sfeer en met dieren omgaan. Om nog niet te reppen over de weldaden voor hart, ziel, geest en lijf van een grote dosis stilte en de kans geregeld de ogen eens verder te laten kijken in het open land.

“Het herdersleven. Een verhaal over het Lake District” is een fijne, krachtige inspiratiebron voor de huidige generatie van ecologisch bewuste burgers en jongeren. Het geeft te denken op weg naar een leven dat opnieuw wat meer los komt van de bedrijven die ons verleiden heel veel uit handen te geven, vanuit het argument “jij kunt dit zelf toch nooit zo goed doen als onze professionals”. Deze transitie zal niet eenvoudig te bereiken zijn en wellicht meerdere generaties tijd vragen. Zij kan ons volgens mij alleszins helpen weer wat meer terecht trotse mensen te worden, minder gebonden aan geld en de economie en aan een bestaan met kleinere schadelijke ecologische voetafdruk. Wie vandaag al een moestuin onderhoudt, vruchten als appels en peren raapt in de parken , bijen houdt, een wederzijds steunende en blije relatie opbouwt met zijn hond, bij elke gelegenheid stapt in de groene restgebieden en geregeld zelf de warme maaltijd kookt op basis van onbewerkte ingrediënten, die is onbewust al een goed eind op weg naar dit verbeterde, meer authentieke, meer sociale en meer duurzame leven.

Het Herdersleven, James Rebanks, Hollands Diep, april 2016

Recensie door Stef Hublou Solfrian

Eerder gepubliceerd via De Wereld Morgen op 4 sep. 20

Illustratie onderaan