Mark Rutte - Petra de Koning
Mark Rutte (boekbesprekinNet voor het 10-jarig jubileum als minister-president van Nederland verscheen een heel leesbaar biografisch werk over de Nederlandse liberale politicus Mark Rutte. Journaliste Petra de Koning schreef een boek dat je op enkele uren vlot leest. Dé grote biografische studie is het niet, maar het boek informeert en boeit. Het verhaal van Mark Rutte is tegelijkertijd het verhaal van de recente partijgeschiedenis van de liberale partij VVD (de affaire Verdonk) en van de actuele Nederlandse politieke geschiedenis (populisme van Wilders en Baudet, klimaat met betogende landbouwers, terrorisme met een aanslag in Utrecht in 2019, enz.).
Tijdens de lectuur kwam onbewust de vergelijking op met het boek Numero Uno. In dat werk brachten Boudewijn Vanpeteghem en Olivier Mouton in 2003 het verhaal van de toenmalige Belgische liberale premier Guy Verhofstadt. Ze deden dit op ongeveer dezelfde manier: vertrekkend van de ervaring die zij als journalist hadden in het politieke wereldje, aangevuld met informatie van insiders.
De neiging bestaat om de politici zelf met elkaar te vergelijken. Maar die vergelijking is misschien iets moeilijker. Verhofstadt ageerde in de complexe Belgische context en diende in zijn carrière als partijleider en als premier rekening te houden met de drie traditionele historische breuklijnen (levensbeschouwelijk, sociaal-economisch en communautair). De Gentse politicus scherpte met invloedrijke teksten het ideologisch profiel van het liberalisme in Vlaanderen aan, hervormde zijn partij tot een bredere beweging en leidde die naar een stevig verkiezingsresultaat.
Rutte scoort iets minder op ideologische onderbouw en partijhervorming maar zijn verkiezingssucces is alvast even of meer opvallend. In 2012 bracht hij zijn VVD op een record aantal zetels. Er is wel een opvallende andere parallel. De Nederlandse politicus mag dan al niet de grote ideologische werken hebben geschreven, zijn politiek engagement lag reeds vast van in zijn jeugd, net zoals bij Verhofstadt. Mark Rutte was op 21-jarige leeftijd voorzitter van de jongerenafdeling van de VVD en maakte verder zijn weg naar de partijtop. Hij ademde politiek, met een duidelijk doel voor ogen: een groot leider worden. Zijn professionele ervaring in het bedrijfsleven bleek daarbij een troef.
Petra de Koning slaagt er in om Rutte als persoon te vatten, met de nodige afstand. De lezer leert de Nederlandse politicus kennen met zijn kleine en grote kantjes. De man beseft bijvoorbeeld maar al te goed wat media kunnen aanrichten. Rutte is niet te beroerd om het veld in te trekken en een praatje te slaan. Maar hij let op voor zijn imago en schuwt foute beeldvorming. Scenario’s van beelden op een rodeo-stier (de legendarische ‘Let the beast go’ van wijlen Belgische premier Jean-Luc Dehaene) gaat Rutte verstandig uit de weg.
Anderzijds wijst de auteur er op dat de voor de buitenwereld meestal minzame en correcte man binnenskamers heel erg boos kan worden, zeker als hij zijn zin niet krijgt. Interessante passage in dat verband is een incident bij de vorming van Rutte III in 2017 rond het zogenaamde ‘kinderpardon’. Mark Rutte werd heel erg kwaad, ging mokkend aan tafel zitten en dreigde zo de (reeds moeilijke) regeringsvorming op te blazen. Het kwam uiteindelijk goed. Dit soort koppigheid en beginselvastheid is wellicht eigen aan politici die besturen.
Zijn binnenlands succes heeft hem op het internationale vlak aanzien opgeleverd. Het boek verwijst naar twee ontmoetingen van Rutte met Donald Trump. Met ‘Nederlandse directheid’ viel hij de Amerikaanse president in de rede of stuurde hem bij. Mark Rutte kwam er blijkbaar mee weg. Aanvankelijk een koele minnaar van de Europese Unie kreeg Rutte doorheen de jaren meer voeling voor Europa. Door zijn relatief langdurig premierschap groeide hij uit tot een vaste waarde op het Europese politieke toneel. De Koning geeft aan dat er wel momenten waren waarop waarnemers dachten dat hij de stap zou maken naar het Europese niveau. Niet zo: Rutte koos voor Nederland.
Niet geheel onverwacht eindigt en begint het boek met de heersende coronacrisis. Als regeringsleider en staatsman deed Mark Rutte het in het voorjaar van 2020 niet zo slecht ten opzichte van andere Europese landen. Naarmate de pandemie bleef duren, kwam ook Rutte wel eens onder vuur te liggen. Het is niet te voorspellen of er een volgende regering onder zijn leiding zit aan te komen na de verkiezingen in maart 2021. Recente peilingen (oktober 2020) staan gunstig. De gezondheidscrisis heeft de voorbije weken en maanden echter al veel zekerheden doen sneuvelen. Rutte, die ooit afstudeerde in geschiedenis, weet dit als geen ander. Om de eigen en typerende nuchtere woorden van Mark Rutte te parafraseren (de slotzin van het boek): “Nou, dat is een eeuwigheid ver weg.”
Petra de Koning, Mark Rutte, Uitgeverij Brooklyn, 2020
Recensie door Peter Laroy
Peter Laroy is directeur van Liberas. Centrum voor de geschiedenis van het vrije denken en handelen.
