Race om de ruimte barst los - David Van Turnhout
Het wordt almaar drukker in de ruimte. Afgelopen weekend deed India een poging om te landen op de maan. Hoewel deze mislukte, lijkt het strategische belang van de ruimte groter dan ooit. De Indische maanlander zou er op zoek gaan naar Helium-3, een schone en veilige bron voor kernenergie. De zoektocht naar nieuwe energiebronnen en delfstoffen buiten de aarde, trekt een razendsnelle ruimterace op gang. Ook voor communicatie- en militaire doeleinden is het grote vacuüm meer dan ooit in trek. Het wordt er zo druk dat het Europese Ruimtevaartagentschap vorige week nog een satelliet moest bijsturen omdat een botsing met de satelliettrein van het private Starlink anders onvermijdelijk was.
Ondertussen barst immers ook de commerciële strijd om de ruimte los. Met de lancering van Starlink, een project van visionair en pionier Elon Musk, is alvast een enorme stap gezet die de communicatie op onze planeet voorgoed zal veranderen. Starlink is een ‘trein’ van 800 satellieten die mensen overal ter wereld internet en dus informatie en communicatie zal kunnen aanbieden, waar ze zich ook bevinden. Concurrent Jeff Bezos van Amazon werkt inmiddels aan een gelijkaardig plan en claimt hetzelfde te kunnen bereiken met veel minder satellieten en dus ook minder ruimtepollutie. Die zorgt namelijk voor meer kans op botsingen, maar hindert ook astronomen en wetenschappers die de kosmos observeren. Wie denkt dat dit zich in de verre toekomst afspeelt, vergist zich. Beide bedrijven streven ernaar ten laatste tegen 2021 operationeel te zijn.
Hoewel we haar niet zien, is al die infrastructuur boven onze hoofden erg kwetsbaar. In 2007 demonstreerde China hoe het met een raket moeiteloos een eigen, defecte satelliet kon vernietigen. Om te verhinderen dat landen elkaars kunstmanen neerhalen en zo de communicatie van een heel continent kunnen platleggen, is er nood aan internationale militaire samenwerking. Een soort Navo voor de ruimte.
Daarnaast is er met de toenemende private en publieke activiteit ook nood aan reglementering. Vandaag zijn er geen voorrangsregels voor satellieten, geen exploitatieregels of gedetailleerde internationale regels. Er bestaat wel een internationaal ruimteverdrag. Dat werd in 1966 aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Het bepaalt dat de ruimte, net als de diepzee, toebehoort aan iedereen. Verder verhindert het ook de exploitatie van hemellichamen voor militaire doeleinden. Zo’n verdrag is een goede basis, maar onvoldoende om het ruimteverkeer en de exponentiële groei ervan in goede banen te leiden.
Toch is de toename van menselijke bedrijvigheid, buiten onze planeet geen vloek maar een zegen. Het laat ons toe nieuwe energiebronnen en grondstoffen aan te boren, aardse vraagstukken op te lossen en, zoals Starlink, de communicatie te verbeteren voor mensen op de meest afgelegen plekken ter wereld. Net als de uitvinding van de telefoon, de televisie of het internet, zullen ruimtetoepassingen ons leven aanzienlijk verbeteren.
Als we de ruimte exploiteren moeten we dat doordacht doen, en vooraf nadenken over de gevolgen en de effecten, ook buiten onze aardbol. Daarom moet Europa moet een voortrekkersrol spelen om ruimtepuin en -afval tegen te gaan, om het ruimteverkeer te regelen (zoals IATA voor de luchtvaart), om rechten en plichten te creëren voor private ruimtevaartbedrijven en om mijnbouw buiten onze planeet, bijvoorbeeld op de maan, te reguleren. Afzonderlijke natiestaten lossen dergelijke grote, internationale problemen immers nooit alleen op.
Het is nu aan politici om te tonen dat duurzame vooruitgang wél mogelijk is. Wat ze moeten doen is zorgen voor een kader en zo de mogelijke schade of neveneffecten van die vooruitgang counteren.
50 jaar na de eerste maanlanding is de ruimtevaart springlevend en het zou wetgevers en politici sieren om niet achter de vooruitgang aan te hollen. Laat ons nu al problemen oplossen voor ze zich stellen. Zoals het hoort in een progressieve samenleving die razendsnel evolueert.
