Nutteloze zorgouders - Sara De Mulder

In het boek ‘De eeuw van de vrouw’ bepleit minister Alexander De Croo diverse emancipatorische maatregelen waaronder de leerplichtverlaging. Al sinds 2012 is Open VLD pleitbezorger van deze wetenschappelijk controversiële maatregel als middel bij uitstek om de sociale mobiliteit te verhogen. Na de schrijnende situaties die naar boven kwamen uit het onderzoek onder leiding van professor Michel Vandenbroeck (UGent) http://www.standaard.be/cnt/dmf20190214_04176978, is het plots oorverdovend stil. Dat beoogde peutertjes en kleutertjes in de klas hele dagen geen woord zeggen en dus niet gebaat zijn bij de huidige onderwijsvoorzieningen, wordt stilletjes onder de mat geveegd. Als antropologe met specialisatie in de ontwikkelingspsychologie van het kleine kind weiger ik die stilte te respecteren. En hoe vreemd het misschien lijkt, ook als feministe verzet ik mij tegen deze maatregel.

Minister De Croo houdt immers voet bij stuk dat de leerplichtverlaging dan misschien niet zo efficiënt is maar ook geen schade toebrengt - een stelling die ik uitdrukkelijk wens tegen te spreken – maar dat het ook de emancipatie van de vrouw vooruit helpt. Vooral allochtone moeders zouden immers thuisblijven om de zorg van hun kinderen op zich te nemen en dat zou een onoverbrugbare kloof veroorzaken op carrière vlak.

In een Podcast van De Standaard over het belang van spelen, benadrukt Johan Meire dat we niet terug willen naar een tijd waar ouders meer thuis blijven voor hun kinderen. Beiden lijken het feit dat ouders zelf voor hun kinderen zorgen, als een soort archaïsche toestand te beschouwen die we liefst zo snel mogelijk uitroeien. Wat ze niet lijken te beseffen is dat deze houding dramatische emancipatorische gevolgen heeft.

Opnieuw wordt kinderzorg afgeschilderd als een economisch waardeloze tijdsbesteding, waarbij thuisblijvende mensen eigenlijk hun tijd verdoen en beter zouden deelnemen aan belangrijke zaken zoals buitenhuis werk.

Reeds jaar en dag wordt het BBP van een land afgemeten aan de productie en de aan- en verkoop van betaalde diensten en goederen. Nergens in het hele berekeningsproces wordt het massieve, onmisbare, onbetaalde werk toegevoegd dat vooral vrouwen maar stilaan ook meer mannen dagelijks gratis verzetten.

Het probleem in deze samenleving is niet dat mensen vijf jaar thuis blijven om de kinderen degelijk op te voeden, wel dat deze keuze anno 2019 nog altijd nefast is voor de carrièrekansen in de daaropvolgende vijf decennia die we dan nog op deze aardkloot rondlopen!

Daarnaast lijkt men niet te beseffen dat heel veel ouders nu al geld over hebben om meer tijd door te brengen met hun kinderen. Het aantal aanvragen voor ouderschapsverlof en loopbaanonderbreking stijgt nog steeds. Het daarbij horende loonverlies dat dit onherroepelijk met zich meebrengt nemen ze erbij.

Er zal nooit of te nimmer sprake zijn van enige gendergelijkheid als de vele uren die thuisblijvende of deeltijds werkende mensen gratis presteren, niet op eenzelfde lijn worden gezet met werk dat anderen presteren ten voordele van een bedrijf of werkgever. Emancipatie zal dode letter blijven als werkgevers vijf jaar ouderlijke verantwoordelijkheden inderdaad blijven zien als een ‘gat in het CV’, in plaats van als een bewijs dat de kandidaat in kwestie prioriteiten kan stellen.  

De negatieve houding tegenover deze verantwoordelijkheden is bovendien een belemmerende factor voor de emancipatie van de man, die zich onder het juk van stereotype verwachtingen niet zal wagen aan taken die de carrière kunnen schaden. Het tragische is dat mannen die meer zorgtaken opnemen er net wel voor zorgen dat huishoudelijk werk en zorgtaken eerlijker verdeeld raken tussen beide ouders/geslachten. Wat dan weer wèl een sterk emancipatorisch effect heeft op de carrièrekansen van vrouwen met en zonder kinderen.

Natuurlijk is betaald werk een nuttig element in een samenleving maar het is een middel om het leven buiten dat werk om vorm te geven, geen doel op zich. Economie dient niet om winsten te vergroten van een kleine elite maar dient om een samenleving te voorzien van de producten die noodzakelijk zijn om een maximaal aantal personen een goed leven te bezorgen en die elementen te bekostigen die we als individu onmogelijk in ons eentje kunnen organiseren; zoals ziekenzorg, onderwijs, justitie … en heel soms ja kunnen we van onze hobby ons beroep maken maar dat is een uitzondering.

Een leerplichtverlaging gebruiken als emancipatorische maatregel waarbij je tezelfdertijd impliciet de boodschap brengt dat thuiswerk geen waarde heeft op de arbeidsmarkt en dus niet wenselijk is, is niet feministisch noch emancipatorisch, het is beledigend.

Het maakt dat mensen die elke dag met hart en ziel voor hun kinderen en familie zorgen nog maar eens in het gezicht geslingerd krijgen dat ze maar halve burgers zijn, halve mensen en half nuttig.
Ik ben feministe in hart en ziel en weet uit ervaring hoe belangrijk betaald werk is om te overleven maar het is in geen enkel opzicht nuttiger of waardevoller dan al het werk dat ik daarnaast thuis gratis verzet, integendeel.

Het wordt tijd dat ook dit werk eindelijk het respect krijgt dat het verdient. Want wat al die economiefetisjisten goed in hun oren moeten knopen, is dat de dag dat alle ‘nutteloze’, gratis werkende zorgmensen er de brui aan geven, die kostbare economie stanté pede op zijn gat gaat en nooit meer recht komt.

Sara De Mulder is kernlid van Liberales en bestuurslid bij Groep Lucienne