Hong Kong: Give me liberty or give me death - Armel De Schreye, Aimé Schrauwen & Brent Usewils

De studenten in Hongkong leveren een strijd op leven en dood. De inzet? Vrijheid.

Ze leveren strijd met pijl en boog, geïmproviseerde gigantische katapulten en gasmaskers.
Deze studenten gaan de strijd aan onder de leuze : “Give me liberty or give me death!”.
Blijven wij de andere kant uitkijken?
Wij hopen alvast van niet, want de toekomst ziet er zowel voor de stad als voor deze studenten niet bepaald rooskleurig uit. Al meerdere dagen vinden er in Hongkong zware gevechten plaats rond de bezette Polytechnische Universiteit. De campus, waar zo’n 500 jongeren zich na een nacht van gerichte aanvallen hebben teruggetrokken, is nu volledig omsingeld door zwaarbewapende politietroepen.

Al vijf maanden zijn de Hongkongse protesten gaande, maar dit zou mogelijk een eindpunt kunnen worden. De campus is volledig omsingeld en de politie is van plan iedereen te arresteren en te deporteren. Indien de politie de betogers van het eerste uur, die het fanatiekst voor vrijheid op de barricade klommen, allemaal van de straat plukt, dan zal dit waarschijnlijk de doodsteek zijn van de beweging.

De laatste vijf maanden vochten de inwoners van Hongkong als één blok voor de weinige vrijheden die hen nog restten. De protesten tegen de uitleveringswet zijn al enige tijd aan de gang. Mensen uit alle lagen van de bevolking doen eraan mee. Op zondag 9 juni gingen maar liefst 1 miljoen Hongkongers de straat op. Een paar dagen later blokkeerden demonstranten de toegang tot het parlementsgebouw.  Hier zagen we dat her en der mensen op voluntaristische wijze de betogers bevoorraadden met medische zorg en voedsel. Dit is meer dan een protest, dit is een liberale volksopstand.

Als democratische rechtsstaat kunnen wij het protest van de lokale bevolking alleen maar goedkeuren. Een totalitair regime dat langzaamaan de strot dichtknijpt van een voorheen vrije, democratische samenleving zou elke rechtgeaarde liberaal, neen elke democratische burger, stevig moeten doen laten steigeren. De ordediensten gebruiken al maanden buitensporig geweld tegen de betogers waardoor deze protesten steeds verder radicaliseren. Niet alleen het verzet moet het ontgelden, maar ook journalisten en hulpverleners worden massaal mishandeld, elke vorm van redelijkheid is zoek. 
De vorm van dit steeds verder escalerende geweld is ons echter niet vreemd, het gaat immers om het communistische China. Een regime dat, zoals alle autoritaire dictaturen, alle dialoog schuwt en enkel geweld en intimidatie kent als het enige middel om tot ‘oplossingen’ te komen. Dit soort geweld hebben we al heel wat vaker gezien in het verleden maar lijken onze westerse overheden steeds weer te vergeten.

Dit is helaas geen nieuwigheid, we negeren wel vaker het autoritaire karakter van een regime wanneer we economisch gewin ruiken. China spant hier echter de kroon. Nog maar recentelijk, op 27 mei, leverde de Belgische ambassade een Oeigoerse familie uit aan de Chinese politie. Hierdoor werd de invloed van de Communistische partij op onze rechtsstaat nog maar eens bevestigd.

Deze familie had bescherming gevraagd en verbleef nota bene op de Belgische ambassade. Gaan we als België en als EU vanwege economische belangen opnieuw vrijheidminnende burgers koud mee het graf in begeleiden? We laten China onbelemmerd Hongkong platwalsen.

Een ander voorbeeld, even recentelijk, was de affaire aan de Vrije Universiteit Brussel met het Confuciusinstituut. Deze instituten, onder streng toezicht van hun overheid, promoten ogenschijnlijk de Chinese taal en cultuur en brengen ook geld en buitenlandse studenten met zich mee. Ook hier bleek dat we soms maar al te slordig omgaan met onze waarden ten voordele van snel chinees geld. De directeur bleek immers een spion te zijn, die intussen een heus inlichtingennetwerk had uitgebouwd.

Op Georgetown University, Washington D.C., werden Chinese uitwisselingsstudenten uitgenodigd voor etentjes op de Chinese ambassade. Ze kregen daar instructies om de gezichten van pro-Hongkong-demonstranten te filmen, vermoedelijk om via gezichtsherkenning deze personen te kunnen volgen als ze naar China gaan.

Staatsmedia in China eisten dat de demonstranten, die eerder als "criminelen" bestempeld werden, moesten stoppen met demonstreren aangezien Hongkong "een onafscheidelijk deel van de Chinese Volksrepubliek" is; elke poging tot splitsing zal worden "verpletterd". Deze boodschap voorspelt geen al te mooie toekomst voor de betogers die zich verschanst hebben in de universiteit. Wanneer betogen een misdaad wordt, moeten wij ons ernstige zorgen maken. Een massale betoging en het Chinese leger, we weten hoe dat afliep op de avond van 4 juni 1989.

Twee van onze buurlanden veroordeelden bij monde van hun ministers van buitenlandse zaken, de Nederlandse Stef Blok en zijn Duitse collega Heiko Maas, al reeds het buitensporige geweld van de ordediensten en riepen op tot dialoog. Ook de VN stelde reeds vast dat de laatste maanden de politie en het leger de levens van de demonstranten doelgericht in gevaar brachten en buitensporig geweld gebruiken ten aanzien van de betogers.

Wordt het niet stilaan tijd dat wij ook eens met de vuist op tafel slaan? Sommige lezers zullen nu mogelijk in hun vuist lachen, want wat maakt het nu uit of wij met onze vuist op tafel slaan, ze zullen dit toch niet horen tot in China en als ze het horen leggen ze ons toch gewoon enkele economische sancties op tot we weer braaf ja knikken. 

Hierbij vergeten we echter het gewicht van een gezamenlijke Europese reactie. Moest België samen met Duitsland en Nederland aansturen op een eensgezinde Europese reactie dan zou dit wel eens wat meer teweeg kunnen brengen. Het minste dat we kunnen doen is de dialoog tussen de burgers van Hongkong en de gezagsdragers op gang proberen te brengen, maar dringender is het aansporen tot de creatie van een humane oplossing voor de betogers die verschanst zitten in de universiteit.
Hiervoor roepen wij dan ook op tot snelle en gerichte actie van onze overheden. Er is nog ruimte voor een Europese corridor, maar deze ruimte is klein.

We mogen minstens bepleiten dat China zich aan haar eigen verdragen houdt, waarbij zij een akkoord sloten met de Britten en Hongkong in 1997 over het statuut van deze regio. Hierin werd gesteld dat het gebied Hongkong werd overgedragen aan China, maar als een "speciale administratieve zone" dat voor 50 jaar van een apart statuut geniet met vrijheden zoals die van vrije meningsuiting, pers en het kapitalistisch economisch model. Hongkong werd dus Chinees, maar niet communistisch. Daarom dat men spreekt van “one country, two systems”.

De laatste vijf maanden waren de mensenrechtenschendingen tegen de betogers niet bij te houden. Ook kwam er steeds de vraag van de betogers voor steun op welke manier dan ook, maar deze bleef uit. Heel veel landen die het gewoonlijk opnemen voor de mensenrechten zoals onder andere België, bleven verdacht stil.

Daarom willen wij oproepen om hier meer rond te ondernemen en niet af te wachten. Vanuit Open Vld kaartte onder ander Hilde Vautmans dit al aan in de vorm van een resolutie bij de Europese Unie om hier sterker tegen op te treden. Ook werd hierover unaniem gestemd op een recent congres van LYMEC, de overkoepelende organisatie voor jonge liberalen in Europa. Hieruit blijkt dat de wens er is bij vele politiek geïnteresseerden. Nu enkel nog zien dat onze leiders ook het lef hebben om hierop verder te gaan. De EU werpt zich op als voorvechter van mensenrechten, maar nu is er ook nood aan durf om dit te doen tegen grote handelspartners.

Handelsrelaties zijn belangrijk, maar is de ‘realpolitik’ in het huidige tijdgewricht niet te ver doorgeslagen? Moeten onze westerse ‘liberale’ waarden niet ingebed zijn in ons handelsbeleid? Is het geen probleem dat China greep krijgt op kritische infrastructuur in Europa? Op al deze vragen kan het antwoord van een liberaal(-democraat) alleen maar volmondig ‘ja’ zijn.

Als we verder doen als we nu bezig zijn, dan geven we de sleutels tot de hegemonie van de wereldmarkt uit handen aan een totalitair regime met een serieuze minachting voor mensenrechten en vrijheid. Het is tijd dat de westerse democratieën aan de alarmbel trekken, diplomatieke actie ondernemen en er alles aan doen om de totale verdwijning van deze moedige jongeren te voorkomen.

‘Give me liberty or give me death!’ weerklinkt in straten van Hongkong. Laat ons hen bijstand bieden, voordat er enkel nog de doodse stilte heerst, zoals in 1989.

Auteurs zijn Armel De Schreye Politiek Secretaris Jong VLD Leuven, Aimé Schrauwen Nationaal bestuurslid en Brent Usewils Internationaal Secretaris.