Over het antisemitisme van Ken Loach - Thibault Viaene

Wederom trammelant bij het uitreiken van een eredoctoraat aan een Belgische universiteit. Vorige maand ging menig linkse intelligentsia op de achterste poten staan toen de Universiteit Gent een eredoctoraat uitreikte aan de liberale ontwikkelingseconoom Hernando De Soto. Vorige week waren de rollen omgekeerd en fulmineerde rechts (waaronder onze premier Michel)  tegen de beslissing van de Université Libre de Bruxelles (ULB) om een doctoratus honoris causa toe te kennen aan de Britse cineast Ken Loach. Zo zijn academische onderscheidingen de inzet geworden van heel wat ideologisch gekibbel.

Wat wordt Ken Loach nu precies verweten? Loach, een sociaal bewogen filmmaker en notoir criticus van Israël, is een prominent lid van de Britse Labour Party en staat bekend als grote fan van Labour-voorzitter Jeremy Corbyn. Er is al maanden een controverse gaande over het vermeend endemisch antisemitisme binnen de Britse socialistische partij. Het weekblad The Spectator lijstte niet minder dan 50 (!) antisemitische incidenten op die zich het afgelopen decennium binnen de Labour Party voordeden. (1)

Zo noemde de jongerenafdeling van de partij aan Oxford University Auschwitz een ‘geldkoe’ en ridiculiseerden ze de Joodse slachtoffers van de aanslag in de Parijse koosjere supermarkt in 2015. Enkele Labour-mandatarissen en verkiezingskandidaten karakteriseerden Joden door hun ‘lange neuzen’, systematische controle over de media en grote vermogens. Niet zelden wordt 9/11 als een complottheorie van Israël ‘ontmaskerd’ en Islamitische Staat als een bedenksel van de zionisten.

Jeremy Corbyn op zijn beurt heeft al jaren banden met schimmige verenigingen die uitblinken in negationisme. Ook noemde hij ene Sheikh Raed Salah – die meende dat Joden voedsel koken met het bloed van kinderen – een ‘vooraanstaand burger’. (2) Aan u om te oordelen of de overige 45 antisemitische voorvallen die The Spectator opsomde al dan niet bezwaarlijk zijn. In elk geval kantte Loach zich tegen de socialistische Britse parlementsleden die mee opstapten in een protestbetoging tegen het antisemitisme, en vond zelfs dat ze uit de partij moesten worden gezet.  (3)

Toen een BBC-journaliste in september vorig jaar voornoemde problematiek voor Loach's voeten wierp, stelde hij doodleuk dat de aantijgen van antisemitisme er enkel op gericht zijn om de positie van Corbyn te destabiliseren. De journaliste vroeg hem daarop of negationisme binnen de Labour Party aanvaardbaar was. Hij repliceerde dat: "[…] de geschiedenis moet, als ons gemeenschappelijk erfgoed, besproken en geanalyseerd worden. De oprichting van de staat Israël, bijvoorbeeld, is gebaseerd op etnische zuiveringen […], probeer dat niet te verhullen door valse verhalen van antisemitisme." (4)

Nadien trachtte hij in een brief zijn ontwijkend antwoord te kaderen en benadrukte hij dat de Holocaust als historische gebeurtenis niet kan betwist worden. Vorige week, na het in ontvangstnemen van zijn eredoctoraat aan de ULB, reageerde Loach voor de verzamelde pers nogmaals op de kritiek door te suggereren dat negationisme zich op het terrein van extreemrechts bevindt en hij er niet mee geassocieerd wenst te worden. Ook maande hij premier Michel aan zich meer vragen te stellen bij de schending van het internationaal recht door Israël en diens bezetting van de Palestijnse gebieden.

Journalist Bart Brinckman en Herman Van Goethem, rector van de Universiteit Antwerpen, stelden in De Standaard terecht dat kritiek op Israël niet automatisch mag gelijkgetrokken worden met antisemitisme. Die lijn is echter uitermate dun. Dat Loach en Corbyn flirten met buitenlandse autocratische regimes is bijvoorbeeld een publiek geheim. Zullen ze ooit in dezelfde mate kritiek uiten op hun gevallen idolen in Venezuela als op Israël? Kunnen ze evenveel sympathie opbrengen voor de 850.000 Joodse vluchtelingen die na 1948 onteigend en verjaagd werden uit moslimlanden als voor de Palestijnse ontheemden? Zullen ze ooit oproepen tot een culturele boycot van Turkije, China, Rusland en de Verenigde Staten? Of is Netanyahu echt zoveel boosaardiger dan zijn ambtsgenoten Erdogan, Xi, Trump en Poetin? Zal de anti-Israël bias in de Veiligheidsraad ooit een halt worden toegeroepen zodat de Verenigde Naties zich in dezelfde mate kan richten op de ware dictatoriale regimes van deze wereld?

We moeten Israël, zeventig jaar na haar stichting, leren op een eerlijke manier te beoordelen. Het betreft een hoogst imperfect land dat in moeilijke omstandigheden – ze is de enige democratie in een regio omringd door islamitische autocratieën die Israël liever kwijt dan rijk zijn – opkomt voor haar bestaansrecht, en onderweg allerminst een foutloos parcours heeft afgelegd. Zolang we echter andere standaarden blijven hanteren voor Israël dan voor de rest van de wereld, zal Israël ‘the Jew among Nations’ blijven, met een flinterdunne lijn tussen antisemitisme en Israëlkritiek als gevolg.

Thibault Viaene

De auteur is kernlid van het Liberaal Vlaams Verbond

Bronnen

(1)  https://blogs.spectator.co.uk/2018/03/labours-pockets-of-anti-semitism-the-evidence.

(2)  https://www.theguardian.com/commentisfree/2015/aug/13/jeremy-corbyn-labour-leadership-foreign-policy-antisemitism

(3)  https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/ken-loach-antisemitism-protest-labour-mps-kicked-out-party-jeremy-corbyn-a8299651.html

(4)  http://www.bbc.com/news/av/uk-politics-41404925/ken-loach-on-false-anti-semitism-claims-by-labour-mps