Onderwijs(be)middelen - Sara de Mulder
Directeurs van de basisscholen in Vlaanderen lieten dit weekend een vlieger op voor meer middelen. Het is een symbolische actie voor de harde realiteit van een chronisch tekort aan middelen in ons onderwijs. Het hele onderwijsdebat moet dringend teruggevoerd worden tot de kerntaak van dat onderwijs: de optimale ontwikkeling van het schoolrijpe kind.
Een directeur is daarbij het hart dat zuurstof en voedingsstoffen rondpompt naar de verschillende organen en dient dus in topconditie te verkeren. Alleen dan voelen leerkrachten zich ondersteund en kunnen zij zich op hun beurt concentreren op hun enige kerntaak, kinderen onderrichten in de diverse kennis- en wetenschapsvelden.
Dit moet in de grootst mogelijk diversiteit gebeuren. Zowel qua gender als afkomst, dienen kinderen zich te kunnen spiegelen aan rolmodellen. Daarom is een genderevenwicht in alle geledingen van het onderwijzend en ondersteunend personeel noodzakelijk.
Laten we echter beginnen met een minimalisering van de schooladministratie en extra taken die de epidemie aan burn-out en andere psychologische aandoeningen veroorzaken. Zo creëren we weer meer ruimte voor het lesgeven en het uitwerken van een wetenschappelijk onderbouwd pedagogisch project binnen elke school. We moeten af van de idee van multifunctionele duizendpoten, dat niet enkel onderwijzend personeel maar mensen in alle geledingen van de samenleving over de rand drijft. 16.63% van de basisschooldirecteurs is nog belast met een lesopdracht. Akkoord, een directeur moet voeling houden met de klas. Een directiefunctie is echter een fulltime job, ongeacht de grootte van de school. En waarom is er geen gelijke verloning voor alle directeurs? Onze overheid moet stoppen met het louter verschuiven van middelen van de ene kant van de tafel naar de andere kant. Het Vlaamse onderwijs heeft een substantiële financiële injectie nodig.
Ondertussen vraagt diezelfde overheid de onderwijsverstrekkers HR-expertise op te bouwen, om zo de juiste mensen aan te trekken in directiepositie, desnoods via zijinstroom. Er dreigt immers een tekort. Een goede leerkracht is niet noodzakelijk een goede directeur. Al horen beiden over dezelfde talenten te beschikken, werken met een volwassen personeelsbestand vergt een inlevingsvermogen op een ander niveau. Pedagogische bekwaamheid en ervaring zijn daarbij echter onontbeerlijk.
Les geven leer je niet aan de hand van een boek maar door effectief voor de klas te staan. Liefst een diverse klas met een heleboel alsjes en datjes, zodat de complexiteit van de job duidelijk is en blijft voor diegene die geacht wordt het personeel in die materie te ondersteunen en te versterken. Ik huiver bij de gedachte aan directeurs zonder pedagogisch inzicht en praktijkervaring, net zozeer als ik als liberaal huiver voor promoties louter op basis van anciënniteit, ambitie of vriendjespolitiek. Eén van de kerntaken van een directeur is het uitstippelen van het pedagogisch project. Hoe doe je dat zonder een gefundeerde opleiding in een wetenschapsdomein dat ondertussen 4 jaar universitaire studie vergt, om onder de knie te krijgen? Investeer in een betere, doorgedreven en systematische opleiding en bijscholing voor mensen die een directeursfunctie willen opnemen, zowel intern als extern. Anders stevenen we af op eenzelfde debacle als het M-decreet.
Laten we gaan voor een professionele implementatie van een opleidingsaanbod vooraleer de eerste zijstroomdirecteur een arbeidscontract tekent. We moeten af van het amateurisme in het onderwijsbeleid en op een doordachte, goed voorbereide, doelgerichte manier werken met een duidelijk stappenplan en draaiboek, waar telkens per direct, de nodige financiële middelen tegenover staan. Dat doel is wel degelijk de optimale opleiding van het schoolrijpe kind.
Zet ook in op een sterke administratieve vereenvoudiging. Doe dit met een luizenkam. Iedere dubbele vraag, nutteloos aanvinkhokje, zinloos document en dubbele rapportering moet worden geëlimineerd. Een eindeloze rapportering van wat men doet, die meer tijd in beslag neemt dan de effectieve uitvoering van het werk zelf, is niet enkel nutteloos en demotiverend maar werkt alle psychologische klachten in de hand die het onderwijzend personeel teisteren. Opnieuw is slechts één maatstaf relevant, dient de gevraagde administratieve handeling de optimale opleiding van het schoolrijpe kind.
Als laatste moet ook de stijgende maatschappelijke verwachtingen ten aanzien van het onderwijs worden teruggebracht tot een realistisch niveau. Die verwachtingen zijn een product van onze veranderende maatschappelijke normen, waarbij economische winst en bijhorende ratrace op de arbeidsmarkt primeert op een goed leven, gezin en zorg. Daardoor worden steeds meer taken die door het gezin werden opgevangen nu uitbesteed aan onderwijs. Onderwijs is onlosmakelijk verbonden met de samenlevingsstructuur. Deze is de laatste jaren op menselijk vlak, compleet gekelderd. We hebben nood aan een adempauze waarin we onze prioriteiten eens terug op een rijtje zetten.
Leven we om te werken of werken we om te leven? Is een gezin hebben nog een recht of enkel een lastig obstakel voor meer winst. Als het antwoord hierop ja is zetten we best in op geboortepreventie en een actief euthanasietraject voor al wie niet meer meekan door ouderdom.
Vinden we een goed leven echter wel nog belangrijk en vinden we onze kinderen en onze familie misschien niet winstgevend maar toch nog een meerwaarde, dan dringen radicaal andere keuzes zich op. Dan moeten we als liberalen opnieuw streven naar een sterk gezinsbeleid dat ouders terug de ruimte biedt om voor hun kinderen te zorgen. Dan moet het gedaan zijn leerkrachten te beschouwen als vervangouders en alle opvoedkundige taken van zindelijk maken tot met de mond dicht eten, af te schuiven op de school. Dan moeten we ouders en grootouders opnieuw de ruimte geven te werken om te leven, in plaats van te leven om te werken Dan moeten wij deze verkilde samenleving terug met de voeten op de grond brengen, zodat ieder weer de job kan doen die hij/zij heeft gekozen.
De taak van de leerkracht en school is voorzien in een optimale opleiding voor het schoolrijpe kind. Een kind is pas schoolrijp als het naar toilet kan, in staat is te communiceren en de sociale regels vat die een normale interactie met derden mogelijk maakt. Dat vergt personeel, middelen en gebouwen maar ook een samenleving waarin de mens en niet het kapitaal, de spil is waar alles om draait.
Sara de Mulder
De auteur is antropologe en kernlid van Liberales
